Yurtdışında örneğin Almanya’da yaşıyorsunuz ve Türkiye’ye Almanya’da kullandığınız aracınızla gitmek istiyorsunuz. Ama orada 2 yıldan fazla kalmak ve aracınızı Türk plakası ile kullanmak istiyorsunuz. Bu mümkün mü? Elbette mümkün. Türkiye’de aracınız için tüm vergilerden muaf olarak geçici ithal kapsamında kişisel kullanımlarına yönelik “Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi” almak kaydıyla bu mümkün. Mevzuattaki şartları taşıdıkça Gümrük
Yurtdışında örneğin Almanya’da yaşıyorsunuz ve Türkiye’ye Almanya’da kullandığınız aracınızla gitmek istiyorsunuz. Ama orada 2 yıldan fazla kalmak ve aracınızı Türk plakası ile kullanmak istiyorsunuz. Bu mümkün mü?
Elbette mümkün. Türkiye’de aracınız için tüm vergilerden muaf olarak geçici ithal kapsamında kişisel kullanımlarına yönelik “Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi” almak kaydıyla bu mümkün. Mevzuattaki şartları taşıdıkça Gümrük Müdürlüğünden her defasında 24 ayı geçmemek kaydı ile süreyi uzatabiliyorsunuz. Ama bu her yurtdışında yaşayan ve Türkiye’ye gelen kişi ve aracı için geçerli değil.
Bu araçlara MA-MZ arası seriden Türk plakası verildiğinden halk arasında bu araçlara “Misafir Plakalı Araç”, “Mavi Plaka Araç”, “Yabancıdan Yabancıya Araç”, “Taxfreecar” veya “Mavi Karneli Araç” da deniliyor.
Fakat unutmayalım bu araçlar yine geçici ithal kapsamında olan ve mevzuattaki şartlara uyarak turistik amaçla Türkiye’ye götürülen, yabancı plaka ile Türkiye’de 24 aya kadar kalabilen araçlardan farklıdır.
Mevzuattaki dayanaklarımız hangileri?
4458 sayılı Gümrük Kanunu, 07.10.2009 tarihli Gümrük Yönetmeliği ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından 22.04.2011 tarihli 1 Seri Nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği
Kimler bu haktan faydalanabiliyor?
Bu haktan sadece yabancı ülke vatandaşlığına sahip kişiler faydalanabiliyor. Bunlara yabancı statüsünde sayılan mavi kartlı vatandaşlarımız da dahil.
Ama Türk vatandaşları ile çifte vatandaşların böyle bir hakkı maalesef yok.
Yabancı veya mavi kartlı her kişi bu haktan faydalanabilir mi?
Elbette hayır. Onlar için de bazı şartlar var. Şayet kişi sadece yabancı vatandaş veya mavi kartlı ve yurtdışından emekli değilse Türkiye’ye ya çalışma ya da öğrenim amacıyla gelmiş olması gerekir.
Örneğin Almanya’da ikamet eden ve Alman plakalı aracı olan mavi kart hakkı sahibi Kemalettin bey Kayseri’de bir iş bulmuş ve Kayseri’ye gidecek. Kemalettin bey mavi kart hakkı sahibi olduğundan ikamet ve çalışma izni alması gerekmez. Doğrudan Alman plakalı aracını Kayseri’ye götürüp 30 gün içerisinde yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurması ve birazdan değineceğim prosedürleri yerine getirmesi halinde aracını Almanya’da kapatıp örneğin 38 MH 205 Türk plakasını alarak 24 ay kullanabilir.
Veya Avusturya’da ikamet eden ve Avusturya plakalı aracı olan mavi kart hakkı sahibi Firuzan hanım Ankara Üniversitesi’nde bir mastır programında öğrenim amacıyla Ankara’ya gidecek. Yine Firuzan hanım mavi kart hakkı sahibi olduğundan ikamet ve çalışma izni almadan doğrudan Avusturya plakalı aracını Ankara’ya götürüp 30 gün içerisinde yetkili Gümrük Müdürlüğüne başvurması ve gerekli prosedürleri yerine getirmesi halinde aracını Avusturya’da kapatıp örneğin 06 MA 102 Türk plakasını alarak 24 ay kullanabilir.
Şayet Kemalettin beyle Firuzan hanımın mavi kart hakkı olmasaydı bunlar sadece yabancı sayılacaklarından Türkiye’de öncelikle Kemalettin bey ikamet ve çalışma izni alması, Firuzan hanım ise sadece ikamet izni alması gerekirdi.
Diğer bir grup da yurtdışından emekli olan mavi kartlı veya yabancı kişiler. Bunlarında mavi plakalı misafir araç getirmeleri ve Türk plakası kullanmaları mümkün. Hatta diğerlerine göre daha kolay. Sadece Türkiye’den emekli olanların böyle bir hakkı yok. Onlar emekli aylıkları yanında ya çalışma ya da öğrenim şartlarını da yerine getirmek zorundalar.
Örneğin mavi kartlı ve Fransa’da ikamet eden Kenan bey Fransa Emeklilik Kurumundan emekli. Kenan bey ikamet iznine gerek olmadan diğer belgelerle birlikte emekli olduğuna dair Fransa Emeklilik Kurumundan verilen ve elçilik, konsolosluk veya noter onaylı Türkçe tercümeli belgeyi ibraz etmesi ve diğer prosedürleri yerine getirmesi halinde Fransa plakalı aracına Türkiye’de her defasında 24 ay olmak üzere Türk misafir plakası alıp kullanabilir.
Kenan bey mavi kart hakkı sahibi olmayıp sadece Fransa vatandaşı olsaydı yine aynı haktan faydalanabilir. Ancak emeklilik belgelerine ek olarak İçişleri Bakanlığından ikamet izni alması gerekirdi. Kendisinden ayrıca çalışma izin belgesi istenmezdi.
Bu saydığımız kişilerden emekli Kenan bey dışında olanlardan Türkiye’de bir firma ortağı olarak taşıt getiren şahıslar ortak oldukları tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olması ve bu durumun şirket ana sözleşmesinde yer alması halinde de bu haktan faydalanabilirler.
Elbette bunlar gurbetçimizin çoğunluğunu ilgilendiren örnekler. Bunlar dışında bu hakka sahip; Türkiye spor kulüplerinde spor yapan ve federasyona bağlı yabancı sporcularını, MEB ve YÖK tarafından çalışma iznine sahip yabancı akademisyenler, öğretmenler ve öğretim görevlilerini, yabancı basın yayın kurumlarının yabancı uyruklu haber ve basın mensubu personeli ile Birleşmiş Milletler ve NATO personelini sayabiliriz.
Peki prosedür nasıl işliyor?
Yurtdışında en az 185 gün ikamet eden Almanyalı gurbetçimiz Kemalettin bey, Alman plakalı aracını Türkiye gümrüğüne ilk getirdiğinde “Ben arabama mavi karne ve plaka almak istiyorum” diye beyanda bulunması gerekir. Bunun üzerine sınır Gümrük Müdürlüğü “Araç teslim ve tesellüm belgesi” düzenleyip verir.
Bu belge ile aracın gümrükten girdiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde ikamet edeceği Kayseri Gümrük Müdürlüğüne müracaat eder. Kayseri Gümrük Müdürlüğü Kemalettin beye gerekli incelemeleri yaptıktan sonra bir “Uygunluk belgesi” verir ve bu belge ile de Türkiye için geçerli olan teminat hükmünde olan Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesini düzenlemesi ve teminat yatırması için bu işlemler için kefil kuruluş olan Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’na (TURİNG) durumuna uygun belgelerle müracaat eder.
Bu belgelerin hangileri olduğu, kişinin durumuna göre Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu web sayfasından öğrenebilirsiniz.
TURİNG Kurumu mevzuata göre gerekli belgeleri inceledikten sonra Kemalettin beyden aracının kasko değeri üzerinden, araç kayıtları kapatıldığında veya araç satıldığında geri alınmak üzere yatırılacak depozito bir teminat ister. Bu teminat nakit olarak döviz veya TL cinsinden olabileceği gibi, herhangi bir bankanın teminat mektubu da olabilir.
Bu işlemlerden sonra TURİNG Kurumu Kemalettin beye “Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesini” düzenler ve verir. Bu karneyi alan gurbetçimiz Kayseri Gümrük Müdürlüğüne tekrar gider, bu belgeyi verir. Kayseri Gümrük Müdürlüğü bu karneye göre aracın trafiğe tescili ve Türkiye’de alınmakta olan vergilerin tahsili için geçici trafik tescil belgesini düzenler ve bu belgeyi aracın tescil işleminin yapılacağı notere gönderir.
Noter tMA-MZ arasında bir plaka numarası vererek Kayseri Gümrük Müdürlüğüne plaka ile bilgi de verir. Gümrük Müdürlüğü MA ve Takrir Modülüne kayıt işlemi gerçekleştirilir. Noterce araca plaka takılmasından sonra Kayseri Gümrük Müdürlüğü Kemalettin beyin geçici olarak alıkoyduğu karne cildi ile giriş ve çıkış parçaları üzerine aracın MA-MZ plaka numarasını kaydeder ve sonra yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi Kemalettin beye iade eder.
Geçici trafik tescil belgesinin gönderildiği noterden bir ay içerisinde taşıtın kayıt ve tescil işleminin yapıldığına ilişkin bilgi alınamaması hâlinde gümrük idaresi durumu ilgili kuruluşlara bildirir ve taşıt sahibi hakkında Kanunun 241 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
Aracına karnesini ve plakasını alan Kemalettin beyin verilen süre, örneğin 24 ay içerisinde birden fazla çıkış ve girişlerine de izin verilir.
Misafir plakalı bu araçları kimler kullanabilir?
Usul ve füru olarak tanımlanan aile yakınları (eş ve çocuklar) ve aylık SGK ücretleri ödenmeleri kaydı ile şoförler (şoför olarak belirleyeceği Türk vatandaşı olabilir) araç kullanımından sorunsuzca faydalanabilir.
Örneğin mavi kartlı ve Fransa Emeklilik Kurumundan emekli Kenan beyin eşi ve çocukları mavi plakalı bu aracı kullanabilir. Kendine şoför tutması halinde o da kullanabilir. Ancak bunun için Kenan beyin o şoförle iş sözleşmesi yapması ve şoförün SGK primlerini yatırması gerekir.
Mavi plakalı araçlar başkasına devredilebilir mi?
Mavi plaka araç da geçici ithal kapsamında ve izin verilen sürelere tabi olduğundan kesinlikle bu hakkı olmayan birine izinsiz satılamaz ve devredilemez, kiraya verilemez, ödünç verilemez.
Lâkin mavi karne alma hakkı olan birine gümrük idaresinden alınacak izinle satılması veya devredilmesi mümkündür. Örneğin Kemalettin bey Türkiye’de çalışırken 24 ay izinli mavi plakası varsa Türkiye’de öğrenim görecek Belçikalı ve mavi kartlı Suzan hanıma gümrük müdürlüğünden izin almak kaydıyla satabilir veya devredebilir. Bu nedenle halk arasında bu araçlara “yabancıdan yabancıya araç” da deniyor.
Mavi plakalı aracımız Türkiye’de 24 aydan fazla kullanılamaz mı?
Mevzuatta aranan çalışma, öğrenim ve yabancı emekliler için ikamet izni devam ettikçe mavi plakalı aracın süresi her defasında 24 ayı geçmeyecek şekilde uzatılıp Türkiye’de kullanılmaya devam edilebilir.
Bunun için sürenin bitiminden itibaren 30 gün içerisinde süre uzatımı için hem Gümrük Müdürlüğüne hem de TURİNG Kurumuna başvurmak gerekir. Bu başvuru üzerine kurumlar tekrar inceleme yapar ve şartlar devam ettiriliyorsa süreyi uzatırlar. 30 günlük süre geçirilirse aracın yurtdışı işlemleri yapılır ve ceza uygulanır.
Süre uzatımında Türkiye’ye geliş amacı değişirse yine de uzatma yapılır mı?
Evet, diğer şartlar sağlanıyorsa uzatma yapılabilir. Avusturyalı gurbetçimiz Firuzan hanım Ankara Üniversitesi’nde bir mastır programında öğrenim amacıyla Ankara’ya gelmiş ve 06 MA 102 Türk plakasını alarak 24 ay süreli kullanmakta. Mastır programı 24 ay içerisinde bitti diyelim. Ama Firuzan hanım Türkiye’de kendi mesleği ile ilgili bir iş buldu ve çalışmaya başlayacak.
Firuzan hanımın ülkeye geliş amacı olan öğrenim çalışma olarak değişmesine rağmen bu defa statüsü çalışma olarak değiştirilir ve şartları varsa bir 24 ay daha uzatılabilir.
Sadece Türkiye’den emekli mavi kartlı gurbetçimizin durumu?
Yurtdışından emeklilik hakkı olmayan ama gerek Türkiye süreleriyle gerekse yurtdışı borçlanma yoluyla SGK’dan emekli aylığına hak kazanlar mavi kartlı gurbetçimiz çalışma veya öğrenim şartlarını yerine getirmeleri halinde de bu hakları olur.
Örneğin Hollanda’dan emekli olmamış ama yurtdışı sürelerini borçlanarak SGK’dan emekli aylığına hak kazanmış Hollandalı mavi kartlı gurbetçimiz Nurullah bey Türkiye’de bir dükkan açmış ve ticari faaliyet yapmaktadır. Nurullah bey dükkân dolayısıyla esnaf Bağkur’u kapsamındadır. Ama ondan SGK’ya SGDP kesintisi yapılmaz. Maaşını tam alır.
Nurullah bey de SGDP ödememesine rağmen vergiye tabi olarak esnaf olduğundan bu da bir çalışmadır. Dolayısıyla Nurullah beyin de mavi plaka hakkı vardır.
İsteğe bağlı sigortalı olan mavi plaka alabilir mi?
İsteğe bağlı sigortalılık için 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı kanun gereğince Emekli Sandığı iştirakçileri ile İsviçre, İsveç, Fransa ve İngiltere’deki vatandaşlarımız hariç Türkiye’de ikamet zorunluluğu getirildi. Bu ikamet şartına rağmen isteğe bağlı sigortalılık çalışmaya dayanmayan prim ödeme sistemidir.
Dolayısıyla isteğe bağlı sigortalı olmak çalışma kavramına dahil olmadığından mavi kartlı insanımız sadece isteğe bağlı sigortalı olarak aracı için geçici giriş karnesi alamaz.
