Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız, daha az bedel yatırılıp daha fazla emekli aylığı avantajından dolayı SSK kapsamında emekli olmak istiyor. Ancak bu her zaman mümkün olmuyor. Bu durumda Bağ-kur kapsamında emeklilikleri söz konusu olabiliyor. Örneğin; 2008 öncesi dolar borçlanmasını Bağ-kur kapsamında yapanlar, SSK girişi ve emekli aylıkları iptal edilip ödemeleri Bağ-Kur kapsamına alınanlar, 01.08.2019 tarihinden sonra yurtdışı
Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız, daha az bedel yatırılıp daha fazla emekli aylığı avantajından dolayı SSK kapsamında emekli olmak istiyor. Ancak bu her zaman mümkün olmuyor. Bu durumda Bağ-kur kapsamında emeklilikleri söz konusu olabiliyor.
Örneğin; 2008 öncesi dolar borçlanmasını Bağ-kur kapsamında yapanlar, SSK girişi ve emekli aylıkları iptal edilip ödemeleri Bağ-Kur kapsamına alınanlar, 01.08.2019 tarihinden sonra yurtdışı sürelerini borçlananlar gibi…
Yurtdışında yaşayan ve örneklerde olduğu gibi Bağ-Kur kapsamında emekli olmak isteyen veya zorunda kalan vatandaşlarımız gerekli gün sayılarını doldursalar bile bu sefer de Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) haksız ve hukuksuz bir uygulamasıyla daha geç yaşta emekliliğe mahkûm ediliyorlar.
Konuyu daha iyi anlamak için Almanya’da çalışan ve Bağ-kur kapsamında borçlanan veya bu kapsama alınan Mürüvvet hanımın durumu örnek olarak verelim. Mürüvvet hanım 01.03.1972 doğumlu. Türkiye’de hiç çalışması yok. Çünkü 2015 yılında yaptığı 5 günlük sigorta girişi usulüne aykırı olduğundan SGK tarafından iptal edilmiş. Bu nedenle SGK, Mürüvvet hanımın 5450 günlük bedeli yatırılan yurtdışı borçlanmasını Bağ-Kur kapsamına almış. Bedelin ödenme tarihi ise 01.03.2018 tarihi.
Kısacası Mürüvvet hanımın Bağ-kur kapsamında ödenmiş 5450 günü var. Almanya’daki ilk sigorta girişi ise 01.03.1989 tarihi.
Normalde Mürüvvet hanım SSK kapsamında kalsa Almanya ilk sigorta girişi 18 yaş altı 01.03.1989 tarihine göre 5300 gün 45 yaş şartlarına tabidir. Yani hem gün sayısı hem de yaşını doldurmuş 18 yaşından itibaren gerek 20 yıl sigortalılık süresi de tamamlandığından hemen emekli maaşı alabiliyor.
Ancak 2015 yılındaki SSK sigorta girişi usulüne uygun olmadığından iptal edilmiş ve ödediği 5450 gün Bağ-kur kapsamına alınmıştır. Bu durumda Mürüvvet hanım Bağ-kur kapsamında emekli olabilecek mi? Olabilirse hangi şartlara tabi olur?
1479 sayılı Bağ-kur Kanununa göre Mürüvvet hanımın iki alternatifi var. Birincisi gün sayısını 1750 gün daha yurtdışı sürelerinden borçlanarak 7200 güne tamamlaması mümkün. Bu durumda Almanya-Türkiye Sosyal Güvenlik Sözleşmesi gereğince yurtdışında 18 yaşını doldurduğu 01.03.1990 tarihi (Bağ-Kur kapsamında 18 yaş altı sigorta girişi kabul edilmez) esas alındığında 46 yaşında yani yine hemen emekli aylığına hak kazanabilir.
İkinci alternatifi ise 5400 günle 56 yaşında emekli aylığına hak kazanmak. Bu alternatifte zaten 5450 gün borçlanıp bedelini yatırdığından ayrıca bir borçlanma yapması gerekmez. 56 yaşını beklemesi gerekir.
Görüldüğü gibi her iki durumda da Bağ-kur emeklilik şartlarında SSK kapsamında olduğu gibi kademeli-değişken prim gün sayısı ve kadınlar için 20 veya 15 yıl, erkekler için 25 yıl veya 15 yıl bekleme süresi diyebileceğimiz bir sigortalılık süresi bulunmuyor. Sadece malulen emeklilik veya ölüm aylıklarında sigortalılık süreleri aranıyor. Yaş ise ilk sigorta girişlerine göre 01.10.1999 ve 01.06.2002 tarihleri itibariyle kademeli olarak hesaplanıyor.
Buna durumda 18 yaşı itibariyle Almanya’daki ilk sigorta girişi 01.03.1990 tarihine göre Mürüvvet hanımın 7200 günle hemen, 5400 günle 56 yaşında emekli olması mümkün.
SGK kanuna aykırı olarak emekli yaşını yanlış hesaplıyor
Lâkin SGK Mürüvvet hanımı bu şartlarda emekli etmiyor. Hem de kanuna ve hukuka aykırı olarak. SGK “Bağ-kur kapsamında SSK’da olduğu gibi kadınlar için 20 veya 15 yıl sigortalılık süresi yok, bu nedenle Almanya’daki ilk sigorta girişi beni ilgilendirmez, ilk sigorta girişini 3201 sayılı kanunun 5 inci maddesine göre; Mürüvvet hanımın Türkiye’de bir sigorta girişi varsa bu tarihten, yoksa son borçlanma bedelini ödediği tarihten borçlandığı gün sayısınca geriye doğru götürerek hesaplarım ve ona göre emekli olacağı yaşı belirlerim” diyor.
SGK bunu en son 06.11.2018 tarihli 2018/38 sayılı Genelgesinde de açıkça belirtmektedir.
SGK, böyle hesap yapınca Mürüvvet hanım borçlanma bedelini 01.03.2018 tarihinde yatırdığından 7200 günü olsa dahi 20 yıl geriye götürüyor ve ilk sigorta girişini 01.03.1998 olarak kabul ediyor. Bu durumda Mürüvvet hanım 7200 günle 54 yaşında emekli olması gerekiyor.
5400 günle 56 yaşında emekliliğe de izin vermiyor. Zira 01.03.2018 tarihinden 5400 gün yani 15 yıl geri götürülürse 01.03.2003 tarihi ilk sigorta girişi oluyor. Bu durumda Mürüvvet hanımın ilk sigorta girişi 01.10.1999 tarihinden sonra olduğu için 5400 gün 60 yaş şartlarına tabi oluyor.
Kısacası Mürüvvet hanımın emeklilik yaşı 7200 gün için 9 yıl, 5400 gün için 4 yıl ileri atılıyor. Bu ise hem Almanya-Türkiye Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 29/4 maddesine, hem Anayasamızın 90 ıncı maddesine hem de 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesine tamamen aykırıdır.
Çünkü ne Almanya-Türkiye Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 29/4 maddesinde ne de 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde “Almanya’daki ilk sigorta girişi sadece işçi statüsünde olan SSK kapsamındakiler için geçerlidir, Bağ-kur veya Emekli Sandığın’dakiler için geçerli değildir” demiyor. Tüm sigortalılık statüleri için Almanya’daki ilk sigorta girişi Türkiye için de sigorta girişidir ve buna göre emeklilik şartları tespit edilir.
Bu statüler arasındaki tek fark gerek Bağ-kur gerekse Emekli Sandığı mevzuatından kaynaklanan 18 yaş altı ilk sigorta girişlerinin kabul edilmemesidir.
Hakeza Yargıtay da yıllardır açtığımız davalarda sigortalılık statüsü farkı gözetmeden sözleşmesinde ilk sigorta girişi ile ilgili hüküm bulunan (ki, bunlar 20 ülkedir) ülkelerdeki ilk sigorta girişini Türkiye için de ilk sigorta girişi olarak kabul etmektedir. (En son Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 28.11.2019 tarihli içtihadı)
O halde Mürüvvet hanım erken emekli olmak için mutlaka yetkili İş Mahkemesine dava açarak hakkını almadır.
