Yabancı mahkemede boşanan eşlerin bu kararlarını Türkiye’de tanıtmaları hem biz avukatlar hem de gurbetçimiz için büyük bir ızdırap. Hele eşlerden biri buna rıza göstermezse.. Türk devleti bu ızdıraba 29.04.2017 tarihli 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Nüfus Hizmetleri Kanununa 27/A maddesini ekleyip 07.02.2018 tarihinde de bu düzenlemenin yönetmeliğini yayınlayarak çözüm getirmeye çalıştı. Bu düzelmelerin ayrıntılarını
Yabancı mahkemede boşanan eşlerin bu kararlarını Türkiye’de tanıtmaları hem biz avukatlar hem de gurbetçimiz için büyük bir ızdırap. Hele eşlerden biri buna rıza göstermezse..
Türk devleti bu ızdıraba 29.04.2017 tarihli 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Nüfus Hizmetleri Kanununa 27/A maddesini ekleyip 07.02.2018 tarihinde de bu düzenlemenin yönetmeliğini yayınlayarak çözüm getirmeye çalıştı. Bu düzelmelerin ayrıntılarını daha önce bu köşemizde yazılarımızla siz vatandaşlarımıza duyurmuş ve izah etmiştik. (*) (**)
Lâkin aynı köşe yazılarımızda da belirttiğimiz gibi bu düzenlemenin tüm gurbetçiyi kapsamadığını çok az bir kısımın işini görebileceğini, uygulamada da birçok probleme sebebiyet vereceğini vurgulamış çözüm önerilerimizi yazmıştık.
Çünkü getirilen düzenleme yabancı mahkemede boşanan eşlerin BİRLİKTE başvurması halinde mahkemeye gerek kalmadan idari yoldan tanıma yapılacağını emrediyor.
Oysa zaten eşler anlaşıyorsa karşılıklı vekaletname verdiklerinde işleri mahkemede de kısa sürede bitiriliyordu. Düzenleme ile sadece mahkeme ve avukat masraflarından tasarruf edilebiliyor. ANLAŞMA ve BİRLİKTE BAŞVURU yoksa yine uzun yıllar sürecek bir dava açmak gerekiyor.
Bu kanuni düzenlemede tarafların vatanandaşlık durumları önemli değil. Türk, çifte, mavi kartlı veya tamamen yabancı olsun eşlerin birlikte başvurması mümkün.
Fakat anlaşma sağlansa bile mavi kart hakkı olmayan yabancı (ör: Alman) bir eşi konsolosluğa veya Türkiye’de yetkili nüfus müdürlüğüne nasıl götüreceğiz? Bunun için bize vekaletname verecek mi? Bunun zorluğunu yaşayanlar çok iyi bilir.
Diğer yandan İçişleri Bakanlığı 19.03.2018 tarihli yazısı ile yönetmelik gereğince usul ve esasları belirleyen „Yabancı Ülke Adlî ve İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Teciline Yönelik Açıklama“yı 81 il valiliklerine ve Dışişleri Bakanlığına (Büyükelçilik ve konsolosluklar) gönderdi.
Nüfus müdürlükleri yönetmelik gereğince komisyonlarını oluşturup başvuruları alırken bazı konsolosluklar başvuru almaya başlamasına rağmen komisyonları oluşturamadıklarından bu başvuruları reddetmeye başlamışlardır.
Kısacası gurbetçi anlaşsa, birlikte başvuru yapmak istese bile boşanma kararını konsoloslukta tanıtamıyor, Türkiye’de tanıtmak zorunda.
Mavi kartlıların durumu farklı
Yukarıda da izah ettiğim gibi anlaşma varsa birlikte başvuru yapılabiliyorsa tarafların varandaşlık durumuna bakılmadan Türkiye’deki yetkili nüfus müdürlüklerinde yabancı mahkeme boşanma kararlarını tanıtabilirler. Anlaşma yoksa (ki yaklaşık % 80’i anlaşamıyor) ve Türk/çifte vatandaşlık varsa tek yol mahkemeye gitmek.
Ancak bu gurbetçilerimizden mavi kartlı olanların durumu farklı. Onlar şartları varsa anlaşma olmadan da boşanma kararlarını tek taraflı olarak Mavi Kartlılar Kütüğü’ne tescil ettirebilirler.
Çünkü mavi kartlılar, her ne kadar Türk vatandaşlarının çoğu hakkına sahip olsalar da kanun gereğince yabancı statüsünde sayılıyorlar. Onun için Mavi Kartlılar Kütüğü oluşturulduğunda T.C. İçişleri Bakanlığı 30 Nisan 2013 tarihinde “Mavi Kartlılar Kütüğü ve Beyan Edilen Nüfus Olaylarının Tutulması Hakkında Yönerge“yi yayınladı.
Bu yönergenin 9, 10/3 ve 17.maddeleri gereğince yabancı mahkeme boşanma kararını tanıtmak isteyen ve Mavi Kartlılar Kütüğünde kaydı olan gurbetçimiz konsolosluğa veya nüfus müdürlüklerine müracaat ile DAVA AÇMADAN ve TEK TARAFLI olarak tanıma yaptırabiliyor.
Bunu ilk defa biz yazıp duyurduğumuzda (***) önceleri konsolosluklar “Yok böyle bir uygulama, dava açmak zorundasınız” deseler de daha sonra kabul etmek zorunda kaldılar ve yüzlerce mavi kartlı boşanma kararlarını kütüklerine işletti. Lâkin gelin görün ki, bazı konsolosluklar ilerliyen zamanda her iki taraf mavi kartlı ise başvuruları kabul etmeye, taraflardan biri Türk/çifte vatandaş ise veya Türk vatandaşı iken boşanandıktan sonra mavi kartlı olmuş ise bunların başvurularını kabul etmemeye başladılar.
Oysa yönergede böyle bir sınırlama yok. Örneğin boşanılan karşı taraf Türk/çifte vatandaş ise Stuttgart konsolosluğu başvuruyu almazken Essen konsolosluğu işlemi yapmakta idi.
Aynı uygulama Türkiye’deki nüfus müdürlükleri arasında da oluyordu. Bu konuda bize müracaat eden onlarca vatandaşımızın boşanma kararlarını aldığımız vekaletnamelerle Mavi Kartlılar Kütüğü’ne işlettik.
Yukarıda bahsettiğim 690 sayılı KHK ve 07.02.2018 tarihli yönetmelik değişikliğinden sonra işlem yapan konsolosluklar ile nüfus müdürlükleri de mavi kartlı gurbetçilerin bu başvurularını “Yeni kanun ve yönetmelik çıktı, bu nedenle birlikte başvuru yapmanız gerekir, aksi halde dava açmalısınız” diyerek reddetmeye başladılar.
Burada hem konsolosluklar hem de nüfus müdürlükleri çok büyük bir hukuki hataya düşmektedirler. Elbette 690 sayılı KHK, 07.02.2018 tarihli yönetmelik ile İçişleri Bakanlığının 19.03.2018 tarihli yazısı vatandaşlık durumuna bakmadan anlaşarak ve birlikte başvuru zorunluluğu getirmiştir.
Ancak ne 690 sayılı KHK ve 07.02.2018 tarihli yönetmelikte ne İçişleri Bakanlığının konsolosluk ve nüfus müdürlüklerine gönderdiği 19.03.2018 tarihli yazısında ne de başka bir düzenlemesinde „Mavi Kartlılar Kütüğü ve Beyan Edilen Nüfus Olaylarının Tutulması Hakkında Yönerge“nin yürürlükten kaldırıldığı belirtilmiştir.
Kısacası mavi kartlı vatandaşlarımızın yabancı mahkeme boşanma kararlarını KARŞI TARAFA ihtiyaç duymadan TEK TARAFLI ve DAVA AÇMAKSIZIN Mavi Kartlılar Kütüğüne işletmelerini sağlayan bahsi geçen yönerge halen yürürlüktedir.
Bu hukuki değerlendirmeyi maalesef hiçbir konsolosluğumuz yapmamakta talepleri reddetmekte iken Türkiye’de bazı nüfus müdürlüklerimiz bu işlemi halen yapmaktadır.
Boşanma hangi durumlarda Mavi Kartlılar Kütüğüne işlenir?
Burada kuralları ve şartları şöyle formüle edebiliriz;
1-İki taraf mavi kartlı ise tek tarafın başvurusuyla Mavi Kartlılar Kütüğü’ne her ikisi için de işlenir.
2-Bir taraf mavi kartlı diğer taraf yabancı vatandaş ise mavi kartlı için kütüğe işlenir, yabancı için gerekmez.
3-Bir taraf mavi kartlı diğer taraf Türk veya çifte vatandaş ise mavi kartlının boşanması Mavi Kartlılar Kütüğü’ne işlenir. Türk vatandaşının aile kütüğüne işlenmez. Mavi kartlı kişi rıza göstermiyorsa bu Türk/çifte vatandaş dava açarak aile kütüğüne boşanmayı ayrıca işletmek zorunda.
4- Evlenirken ve boşanırken Türk vatandaşı ancak boşanmadan sonra mavi kartlı olan kişinin de Mavi Kartlılar Kütüğü’ne boşanma kararı işlenir.
Ancak bu durumda maalesef işlem yapan nüfus müdürlükleri boşanma kararı tanındığında yabancı mahkeme boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren kesin hüküm etkisi olacağından başvuruları reddediyor, dava açılmasını istiyorlar. Kanaatimizce bu hatalı bir değerlendirmedir.
Zira herşeyden önce yönergede böyle bir sınırlama yok. İkincisi taraflar anlaşarak başvurursa 690 sayılı KHK hükümlerine göre davasız , anlaşma yoksa mahkeme kararı ile yine boşanma kararı tanınacak ve kesin hükmünü yine yabancı mahkeme boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren doğuracaktır. Yani sonuçta elde edilecek netice aynı olacaktır. Dolayısıyla bu durumda da boşanmanın Mavi Kartlılar Kütüğü’ne tescilinde hukuki bir engel yoktur.
Bu durumda olup da talebi reddedilen ancak karşı taraf ile anlaşamayan kişilere aile mahkemesinde tanıma davası açılması yerine idare mahkemesinde bu ret kararının iptali için dava açmalarını öneririm.
Zira aile mahkemesinde açılacak davada karşı taraf yani boşanılan eş davalı olacak, dava 2-3 sene sürecekken işlemin iptali için açılacak davada davalı İçişleri Bakanlığı(Valilik) olacaktır ki, tebligat ve duruşma sorunu olmayacağından dava daha kısa zamanda neticelenecektir.
Mavi kartlı tanıma için ne yapmalı?
Şartları taşıyan mavi kartlı vatandaşlarımıza tavsiyem örneğin orjinal Alman mahkemesi boşanma kararına kesinleşme ve Apostil şerhi alarak tamamını Türkçeye tercüme ettirerek konsolosluktan onaylatmaları.
Bununla öncelikle bağlı oldukları konsolosluğa veya olmuyorsa Türkiye’de nüfus müdürlüğüne boşanmanın Mavi Kartlılar Kütüğüne tescili için müracaat etmeleri. Tecil işlemi yapılırsa davasız ve tek taraflı olarak boşanmalarını işletmiş olurlar.
Aksine buralardan ret cevabı alırlarsa köşe yazısının altındaki mail adresimden bana ulaşbilirler. Arzu ederlerse kendilerinden vekaletname alarak bu sorunlarını çözmemiz mümkündür. Onlarca mavi kartlı vatandaşımızın sorununu çözdüğümüz gibi daha geçen hafta bile yeni yönetmeliğe rağmen halen yürürlükte olan bu yönerge hükümlerine göre bir bayan müvekkilimizin sorununu çözmüş olduk.
