Bu köşemizde 25.08.2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığının yayınladığı rehberdeki listeye göre Türkiye’nin 54 ülkeye 2019 bilgilerini normalde 30 Eylül 2020 tarihine kadar ancak pandemi dolayısıyla 31 Aralık 2020 tarihine kadar vereceğini, 71 ülkeden de otomatik olarak finansal bilgileri alacağını yazmıştık. Yine bu konu ile ilgili gurbetçinin parasına göz dikip “Sizin verilerinizi gizliyoruz” diyenlere karşı da
Bu köşemizde 25.08.2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığının yayınladığı rehberdeki listeye göre Türkiye’nin 54 ülkeye 2019 bilgilerini normalde 30 Eylül 2020 tarihine kadar ancak pandemi dolayısıyla 31 Aralık 2020 tarihine kadar vereceğini, 71 ülkeden de otomatik olarak finansal bilgileri alacağını yazmıştık.
Yine bu konu ile ilgili gurbetçinin parasına göz dikip “Sizin verilerinizi gizliyoruz” diyenlere karşı da 2019 yılından beri sizleri ayrıntılı ve hukuki dayanaklarını göstererek uyarmıştık.
En son Aralık 2020’de güncellenen OECD otomatik değişim internet sayfasındaki bilgi ve değişim takvimine göre Türkiye Kosta Rika, Cebelitarık ve Grenada gibi ülkeleri de eklenerek 59 ülkeye bilgi verecek 78 ülkeden bilgi alacak. (1)
Köşe yazımızın yayınlandığı tarih itibariyle ise ana sözleşmeye şu ana kadar 141 ülke, otomatik bilgi değişimi sözleşmesine ise 110 ülke imza koymuş ve değişim için taahhütte bulunmuştur.
En son Aralık 2020’de güncellenen OECD takvimine göre ise Türkiye, İngiltere, Danimarka, İtalya, Estonya, Finlandiya, Yunanistan, İspanya, Portekiz, İsveç, İsviçre gibi Avrupa ülkelerinde ikamet eden vatandaşların Türkiye’de bulunan 2019 finansal hesap yani genelde banka bilgilerini bu ülkelere 31 Aralık 2020 tarihine kadar vermesi gerekiyordu.
Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa ve Hollanda ile 2020’de bilgi paylaşmayacaktı. Bunu OECD’nin otomatik bilgi değişimi sayfasından tekrar kontrol ettiğimizde Aralık 2020 bilgisine göre Türkiye’nin Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa ve Hollanda’ya ne zaman bilgi vereceği bilinmiyor. Yani “Kayıt bulunamadı” uyarısı çıkıyor.
Konu hakkında 2021 yılında hangi gelişmeler oldu?
2020 sonuna kadar durum bu iken 2021’de şu iki soru cevabını bekliyor:
Yeni yıla girmemizle birlikte bu iki soru gündemde kaldığından bazı medya organları “Türkiye 1 Ocak’tan itibaren bilgi paylaştı”, “Türkiye, başta İsviçre ile bilgi paylaşımına başladı” gibi başlıklar atarak ve haberler yaparak, sosyal medyada ve TV’lerde “Türkiye 12 Eylül’de veya şu tarihte bilgi paylaşacak, koşun gelin varlıklarınızı gizleyelim” gibi söylemlerle gurbetçimizi her zaman olduğu gibi paniğe sürükleyip ya reyting ya da gurbetçinin parasını almaya çalıştılar ve halen çalışıyorlar.
23 Ocak 2021 tarihinde “Türkiye, 2021’de Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa ve Hollanda ile finansal bilgileri paylaşacak mı?” başlığıyla yayınladığımız köşe yazımızda ilk soruya tahmin ve tespitlerimizle cevap vermiştik. (2)
Bu yazımızda siyasi, ekonomik ve pandemi sebepleriyle 2021 yılında Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa ve Hollanda ile 2020 bilgilerini paylaşamayacağını yazmıştık. Nedenlerini de tek tek delillerini göstererek izah etmiştik. Tabi bu bizim şahsi görüşümüzdü. Yine de Gelir İdaresi Başkanlığının açıklamasını 30 Eylül 2021 kadar beklememiz gerektiğini de eklemiştik.
O köşe yazımızda da söylediğimiz gibi bu beş Avrupa ülkesi için paylaşımın ne zaman başlayacağı halen bir soru ve belirsiz. Beklemekten başka çaremiz yok.
“31 Aralık 2020 tarihinde 59 ülke için 2019 bilgileri paylaşıldı mı?” sorusu için ise 27. Dönem CHP Eskişehir milletvekili sayın Utku Çakırözer’i tebrik etmek gerekiyor. Paylaşımın bu ülkeler için de ertelenmesi ve gurbetçi için bir çözüm yolunun bulunması için çok gayret gösteriyor.
Nihayet kendisinin gayretleriyle 2021 yılında İngiltere, Danimarka, İtalya, Estonya, Finlandiya, Yunanistan, İspanya, Portekiz, İsveç, İsviçre gibi 59 ülkeye banka hesap bilgilerinin 31 Aralık 2020 tarihinde verilmediğini öğreniyoruz.
Utku bey, TBMM Dışişleri Komisyonu’ndaki 26 Ocak 2021 tarihli görüşmelerde bu soruyu ve sorunu gündeme getiriyor ve o gün komisyon görüşmelerine katılan Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran’a soruyor. 2021 yılında ilk defa resmi bir ağızdan bu 59 ülkede yaşayan gurbetçimiz için müjdeli haber geliyor.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran Bey soruya cevabında “Şu anda da hiçbir ülkeyle bu bilgileri paylaşmadık ve önümüzdeki yakın dönemde de pandeminin getirdiği zorluklar sebebiyle paylaşamayacağımızı muhataplarımıza ilettik. Bu süreç devam ediyor ve muhataplarımızla görüşmeye de devam edeceğiz“ diyor. (3)
Yani buradan Türkiye’nin hiçbir ülke ile paylaşım yapmadığını rahatlıkla anlıyoruz. Aslında bu şekilde ikinci sorunun da cevabı alınmış oldu.
Gerçekten Türkiye, taahhütte bulunmasına rağmen pandeminin getirdiği zorluklar sebebiyle bilgi paylaşamayacağını diğer ülkelere bildirmiştir. Ancak Avrupa Birliği bundan pek memnun kalmaz.
Zira otomatik bilgi değişimi taahhüdünün yerine getirilmesi hem OECD hem de Avrupa Birliği nezdinde “kara liste” olarak da adlandırılan vergisel açıdan iş birliği yapmayan veya şeffaf olmayan ülke listeleri ve benzeri uygulamalar listesine alınıp takip ediliyor.
Avrupa Birliği Komisyonu’nun “Code of Conduct Grup” denilen grubu 15 Şubat 2021 tarihinde Komisyona bir rapor verir. (4) Grup bu raporda diyor ki; Türkiye ile yapılan son görüşmelerde Türkiye, AB üyesi ülkelerle tam anlamıyla bilgi değişimini aktif hale getirebilmesi için çok fazla sayıda ve oldukça da mobil olan kişilerin vergisel açıdan mukimliklerinin belirlenmesinde karşılaşılan güçlükleri izah etti ve bunun için zamana ihtiyacı olduğunu bize iletti. Ayrıca Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika ve Avusturya ile bilgi değişimine başlayacağı tarihi 2021 yılında belirleyebileceğini ancak Güney Kıbrıs ile ilgili herhangi bir gelişme olmayacağını da söyledi.
Biz Türkiye’ye bu sorunlarını çözmek üzere süre vermeyi kabul ediyoruz. Lâkin bize göre Türkiye, 31 Mayıs 2021 tarihinden önce taahhütte bulunarak Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Avusturya ve Güney Rum Kesimi ile 30 Haziran 2021 tarihinden önce bilgi değişimini aktif hale getirerek 2019 yılı ile ilgili bilgilerini 1 Eylül 2021 tarihi itibariyle 27 AB üyesi ülkeye gönderilmesi gerekir, 2020 ve 2021 yılına ilişkin bilgileri ise OECD takvimine uygun olarak sırasıyla 30 Eylül 2021 ve 30 Eylül 2022 tarihlerinden önce göndermesi gerekir, bu şartlar yerine getirilmese Türkiye kara listeye alınmalı.
Grubun raporu başta Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi olmak üzere Fransa ve Avusturya’nın desteğiyle Türkiye aleyhine bu şekilde çıkıyor.
AB Komisyonu 22 Şubat 2021 tarihinde toplanıyor ve bu rapora göre karar veriyor. (5) Ancak Almanya’nın baskısıyla rapor doğrultusunda karar çıkmıyor. Komisyon kararında özet şöyle diyor;
Şubat ayında bu gelişme oluyor. Bu arada işin vahametini anlayamayan bazı kişilerin “Biz İstanbul Sözleşmesini feshederek çıktık, Türkiye bu sözleşmeleri de feshederek çıkabilir, herkes rahat eder” gibi söylenmelerde bulunduklarını duyduk.
Ama o iş öyle kolay değil. Bu ülkemiz için çok ama çok önemli bir konu. İstanbul Sözleşmesinden çıkmamız uluslararası arenada belki hukuk devleti, demokratik devlet olmama gibi eleştirilere sebebiyet verebilir. Ama bununla ilgili uluslararası herhangi bir yaptırım gelmeyebilir. Gelse bile ülke olarak kaldırılabilir.
Fakat bilgi paylaşımı sözleşmesinden çıkmak demek başta AB fonlarının, hibelerinin kesilmesi, uluslararası kredi kuruluşlarından kredi alamamak, hatta en kötüsü uluslararası bankacılık sisteminden çıkartılmamız veya kısıtlanmamız demektir ki, bu finans sisteminin çökmesi, ithalat ve ihracatın kısıtlanması, borç döndürmemizin imkansızlaşması gibi birçok ağır sonucu doğurur. Bu ise, mültecileri de katarsak yaklaşık 90 milyonluk Türkiye’nin tamamını oldukça fakirleştirir, geri kalmış ülkeler kategorisine sokar.
Böyle bir şey mümkün değildir. Sözleşmeden çıkalım diyenlere son sözümüz “Bunu kafanızdan çıkarın”.
2021 Mart ayına geldiğimizde ise TBMM genel kurulunun 4 Mart 2021 tarihli toplantısında görüşmeler yapılırken CHP grup önerisi üzerine söz alan 27. Dönem Ak Parti Trabzon Milletvekili Salih Cora AB Komisyonu kararını da nazara alarak “Kara Liste” uyarısı yaptıktan sonra bilgi paylaşımı ile ilgili olarak “Pandemi süreciyle de Norveç ve Letonya dışında uygulanmamıştır” diyor. (6) Yani o da 31 Aralık 2020’de paylaşım yapılmadığını bir kez daha teyit ediyor.
Buraya kadar Türkiye’nin 2018 yılından beri paylaşıma başladığı Norveç ve Letonya dışında hiçbir ülke ile otomatik bilgi paylaşmadığını yine rahatlıkla anlıyoruz.
Norveç ve Letonya dışında diğer ülkeler ile otomatik bilgi paylaşımı 2021 yılında yapılacak mı?
Bu bilgilere ve resmî açıklamalara göre 23 Ocak 2021 tarihinde yayınladığımız köşe yazımızda söylediklerimiz henüz paylaşıma başlanılmayan beş Avrupa ülkesi yanında diğer ülkeler için de geçerli oluyor.
O yazımızda Türkiye’deki iktidarın 2023 yılında yapılacak genel seçimler ve Avrupalı Türklerden aldığı destek dolayısıyla en azından 2023’e kadar bilgi paylaşmayabileceğini söylemiştik.
Ekonomik sebepler ise seçim endişesinden daha güçlü. Çünkü ekonomik sebepler kötüleştikçe sadece yurt dışı değil yurt içi oylarını da etkileyecektir. Bu nedenle pandeminin de etkisiyle Türkiye ekonomisindeki gelişmeler sebebiyle en azından Türkiye’nin 2021 yılında otomatik bilgi paylaşımına girmeyeceğini, AB’yi de diplomatik yoldan ikna edeceğini düşünüyoruz.
Bunun delili de Türkiye’nin döviz sıkıntısı nedeniyle Cumhurbaşkanı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının “Dövizini getirin, dövizinizi bozdurun, ekonomiye katın!” çağrılarıdır.
Aslında bu sıkıntı ve çağrılar yeni değil. Cumhurbaşkanımız 2016 yılda da 2018 Ağustos’unda oluşan rahip Brunson krizinden sonra da yurtdışındakilere bu çağrıları yaptı.
2020 yılında da 6. Varlık Barışı kapsamında yurtdışından getirilecek döviz gibi varlıklardan alınacak vergi oranı sıfırlanarak yine Cumhurbaşkanı tarafından Kasım 2020’de döviz çağrısı yapıldı.
Bu çağrı Cumhurbaşkanı tarafından 2021 Mart ayının sonlarına doğru yine tekrarlandı. Hem de AB Komisyonunun 22 Şubat’taki “Türkiye’yi kara listeye alırız ha” kararından sonra. Hatta bunun için Gelir İdaresi Başkanlığı yurt dışındaki varlıkların ülkeye getirilmesi kampanyasını cazip hale getirmek için 24 Mart 2021’de kendi Youtube kanalında bir reklam videosu bile yayınladı.
Şimdi bu durumda 2020’de, 2021’de “Dövizinizi getirin vergi almayacağım” diyen devlet Türk vatandaşı veya yabancı kişiye “Dövizini getirdin ve vergi almadım. Eyvallah. Ama kusura bakma senin getirdiğin bu paraları 2020’de getirdiysen 2021 yılında, 2021’de getirdiysen 2022’de yaşadığın ülkeye vereceğim. Orada ne yaparsan yap!” diyebilir mi?
Diyemez, demez, dememeli. Derse o zaman devletin ciddiyeti ve devlete güven kalmaz.
Kısacası bize göre bu çağrıları “Dövizinizi Türkiye’ye getirin, vergi almayacağım. İstediğiniz gibi tasarruf edin. Korkmayın. Ne 2021’de ne de 2022’de sizin finansal bilgilerinizi ikamet ettiğiniz ülkelere vermeyeceğim. Onlarla paylaşıma başlamayacağım. Ben onları bir şekilde ikna ederim” şeklinde okumak daha mantıklı.
Türk finansal sisteminde Hazine ve Maliye Bakanımızın açıklamasına göre 52 milyar dolar parası ve oy hakkı bulunan 7 milyon yurtdışındaki insan ile uluslararası platformlarda “Kara Listeye” alınma tehdidi arasında kalınan gerçekten ilginç bir süreç yaşıyoruz.
2021 Mayıs ayına geldiğimizde Sabah Gazetesinden Hazal Ateş’in haberine göre;otomatik bilgi değişimde tek ve en yetkili kişi olan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan bir önergeye verdiği cevapta “Anlaşmanın imzalanmasına karşın bugüne kadar otomatik bilgi paylaşımı yapılmadı. Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda ile otomatik bilgi değişiminin başlama tarihinin belirlenmesine ilişkin süreç devam ediyor. Otomatik bilgi değişimi süreci anlaşmaya taraf tüm ülkeleri kapsayacak şekilde ilerlemesi söz konusu olacak” dedi.
Biz bu haberin kaynağını teyit edemedik. Yani TBMM kayıtlarında önergeye ve görüşmeye ilişkin bir tutanağa ulaşamadık. Ancak haber internette yayınlanmasına rağmen bakan veya bakanlık tarafından da bir yalanlama, bir tekzip gelmedi.
Aktüel olarak en yetkili ağzından da 2020 yılında olduğu gibi bakanın beyanatının yayınlandığı 4 Mayıs 2021 tarihine kadar da Türkiye, taahhüdüne rağmen otomatik bilgi değişimine hiçbir ülke ile başlamadı. Hatta sadece henüz paylaşım takvimine alınmayan Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda için ayrı bir süreç olmayacak tüm ülkeler için birlikte hareket edilip aynı zamanda paylaşım yapılacak. Ama paylaşımın yapılacağı tarih tüm ülkeler için henüz belli değil.
Aktüel olarak bir daha tavsiye ve uyarılarımızı tekrar ediyoruz
Kesinlikle “Biz sizin bilgilerinizi yurtdışına otomatik bilgi kapsamında verdirmeyiz. Bize vekaletname verin veya sizin adınıza bir dilekçe yazalım. Şu kadar ücret ödeyin” diyenlere kulak asmayın, kanmayın.
Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi yurtdışında ikamet ediyorsanız dilekçe ile, yazı ile veya dava ile bunu önleyemezsiniz. Birine veya bir avukata vekaletname vererek de bunu yapamazsınız.
Ancak sözleşme kapsamında haklarınız ve sorumluluklarınızla ilgili olarak başta bankalarınızdan olmak üzere doğrudan Gelir İdaresi Başkanlığına başvurarak ücretsiz bilgi alabilirsiniz.
Bu sizi tatmin etmez ise konusunda uzman bir hukukçudan ücreti ile de olsa danışma hizmeti, ama sadece danışma hizmeti alabilirsiniz. Ki, bizim de yaptığımız sadece bu. İşlem yapmıyoruz. Bunu danışma hizmetinde aldığınız bilgilerle kendiniz yapmalısınız. İşlem yapacak diye kimseye paranızı kaptırmayın!
(3)https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2642
(4) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6223-2021-INIT/en/pdf
(5) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6329-2021-INIT/en/pdf
(6) https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/genel_kurul.cl_getir?pEid=95894
