Konu ile ilgili önceki bir köşe yazımızda Almanya’dan küçük dul aylığı-büyük dul aylığı ve şartlarını genel olarak paylaşmıştık. (*) Bu köşe yazımızda ise 01.07.1977 öncesi boşanmış eş ile yeniden evlenen eşin haklarını hukuki dayanaklarını göstererek izah etmeye çalışacağız. Yazımızın hemen başında belirtelim ki, köşe yazılarımızda verdiğimiz bilgiler genel bilgilendirme ve yönlendirme amaçlı olduğundan bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
Konu ile ilgili önceki bir köşe yazımızda Almanya’dan küçük dul aylığı-büyük dul aylığı ve şartlarını genel olarak paylaşmıştık. (*) Bu köşe yazımızda ise 01.07.1977 öncesi boşanmış eş ile yeniden evlenen eşin haklarını hukuki dayanaklarını göstererek izah etmeye çalışacağız.
Yazımızın hemen başında belirtelim ki, köşe yazılarımızda verdiğimiz bilgiler genel bilgilendirme ve yönlendirme amaçlı olduğundan bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Konu ile ilgili Alman hukukunda uzman bir avukat veya sosyal güvenlik uzmanına başvurulmasını tavsiye ediyoruz.
Daha önceki köşe yazımızda da (*) izah ettiğimiz gibi Almanya’dan dul aylığına hak kazanabilmek için sigortalı eş ile dul kalan eşin ölüm tarihinde resmi evli olmaları veya Hayat Ortaklığı Kanununa göre kayıtlı resmi kayıtlı hayat arkadaş olmaları zorunludur. Bütün diğer şartları yerine getirse bile sigortalının ölüm tarihinden önce evliliğin boşanma, feshi veya iptali mahkeme kararı ile gerçekleşmiş eşin ölen sigortalıdan dolayı dul aylığı hakkı olmaz.
Fakat bu ana kural 01.07.1977 öncesi boşanan eşler açısından kanundaki bazı şartların yerine gelmesi kaydıyla geçerli değildir. Bunun nedeni ise 30.06.1977 tarihine kadar yürüklükte olan Evlilik Kanununun (Ehegesetz) yürürlükten kaldırılıp 01.07.1977 tarihinden itibaren yürürlüğe giren ve bu tarihten sonra boşanan eşler arasında sigorta primlerinin denkleştirilmesi (Versorgungsausgleich) imkanını getiren Birinci Evlilik ve Aile Hukuku Reform Kanunudur (1. EheRG). Zira bu kanunla emeklilik sigortası primlerinin denkleştirilmesi ile boşanan eşin ekonomik durumu korunduğundan dul aylığı almasına gerek kalmamıştır.
01.07.1977 öncesi boşanmış eşin, boşanılan sigortalı eş bu tarihten daha sonradan da vefat etse bu eşten dolayı dul aylığına hak kazanılabilmesi için bazı şartlar bulunmaktadır. (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 243). Bu şartları yerine getiren dul eşin küçük dul aylığı almasında da 24 ay ödeme sınırlaması uygulanmaz. (**)
Eşin dul aylığına hak kazanabilmesi için Alman nafaka hukuku kapsamında aranan şartlar vefat eden sigortalının boşanmış olduğu eşinden 01.07.1977 tarihinden önce boşanmış olması halinde eşin ölümünden önceki son yıl içinde boşandığı eşine fiilen nafaka ödemiş olması veya ölümünden önceki son kalıcı ekonomik durumunda, nafakanın yürürlükten kaldırılan Evlilik Kanununa uygun olarak ödenmiş olması veya ölümünden önceki son kalıcı ekonomik durumda başka nedenlerle nafaka ödemek zorunda kalmış olması gerekiyor.
Bu uygulamada nafakanın bir ekonomik değeri olmalı ve nafakanın kanuni, isteğe bağlı veya sözleşme ile ödenmesinin önemi bulunmamaktadır. Ekonomik değer ise Federal Yüksek Sosyal Mahkemesinin (Bundessozialgericht) içtihatlarına göre sosyal yardım için belirlenen (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 12. Kitabı -SGB XII- md. 28) miktarın en az 1 /4’ü olarak hesaplanır.
Nafaka hakkının, federal sosyal güvenlik kanununun yürürlüğe girmesinden önce Alman hukukunda geçerli olan kanuna göre belirlenmesi durumunda dul aylığı ödenmez. Böyle bir durumda diğer şartların yerine getirilmesi kaydıyla çocuk yetiştirme aylığı (Erziehungsrente) talep edilebilir (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 47/1 ve 243a).
Yeniden evlenen eşin dul aylığı hakkı
Dul kaldıktan sonra dul aylığı alırken tekrar evlenen eşin dul aylığı kesilir. Ancak bu durumda, son 12 aylık ortalama emekli aylığı tutarının 24 katı kadar bir tazminat (bir tür çeyiz parası) alma hakkına sahip olur. Bu sadece ilk defa yeniden evlilik veya hayat arkadaşlığı kurulması halinde mümkündür (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 107/1).
Yeniden evlenen bu eş, sonradan yaptığı evlilik veya kurduğu kayıtlı hayat arkadaşlığı boşanma, evliliğin butlanı veya geçersiz sayılması nedenlerinden biri ve kesinleşmiş mahkeme kararıyla sona ererse, mahkeme kararının ibrazı ile kanundaki diğer şartlara göre bir önceki eşinden küçük veya büyük dul aylığını yeniden alabilir (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 46/3).
Bir önceki eşten/hayat arkadaşından dul aylığı, dul aylığının eşin yeniden evlenmesi veya bir hayat arkadaşlığının kurması nedeniyle kesilmesinden sonraki 24 takvim ayı içinde başlarsa (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 100/3, cümle 1) önceki hakkın koruması için bir kontrol yapılır. Bu durumlarda, bir önceki eşten/hayat arkadaşından sonra dul aylığının miktarının belirlenmesinde, kesilen dul aylığının dayandığı kişisel kazanç puanları esas alınır (Alman Sosyal Sigorta Kanunu 6. Kitabı -SGB VI- md. 88/2, cümle 2).
Almanya’dan dul aylığı ile ilgili diğer köşe yazımızda dul aylığı alan eşin çalışıp çalışamayacağını, gelir elde etmesi halinde dul aylığının düşüp düşmeyeceğini, dul aylığının geriye dönük ödenmesinin mümkün olup olmadığını, dul aylığının kesilmesi ve dul aylığından tamamen mahrumiyet hallerini hukuki dayanakları ve örnekleriyle sizinle paylaşacağız.
(**)https://panorama-news.de/yazarlar/almanyadan-kucuk-dul-ayligi-buyuk-dul-ayligi-ve-sartlari-nelerdir/
