Yurtdışı askerlik ertelemesi hakkında bilinmesi gerekenler

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşı erkeklere tanınan yurtdışı askerlik ertelemesi hakkında mevzuattaki hükümlere göre soru cevap şeklinde bilgilendirme yapmaya çalışacağız.

 Yurtdışı askerlik ertelemesi hakkından kimler faydalanabilir?

Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmış yabancı ülkelerde;  Çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya doğrudan çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren, meslek veya sanat mensubu statülerinden biri ile bulunanlar,  yabancı bandıralı gemilerde gemi adamı statüsünde çalışıyor olanlar, tabiiyetinde bulunduğu yabancı ülkelerde ikamet eden çok vatandaşlık hakkına sahip olanlar (çifte vatandaşlar), durumlarını ispata yarayan belgeler ile bağlı bulundukları Türk Konsolosluklarına başvurmaları halinde askerliklerini, 35 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ertelenebilirler.

Yurtdışı askerlik ertelemesi hakkından kimler faydalanamıyor?

Doğum yılına göre 35 yaşında veya öncesinde bulunmayıp daha büyük yaşta olanlar,     yabancı ülkelerde resmi görevli olarak bulunanlar,  dövizli askerlik hizmeti dışında diğer askerlik hizmetlerinden biri ile fiili askerlik hizmetine başlamamış olanlar, bu durumları devam ettiği müddetçe yabancı ülkelerde; ilticacı, kaçak işçi ve sığınmacı olarak bulunanlar, Türk bandıralı gemilerde çalışanlar ile yurda kesin dönüş yapan veya sınır dışı edilenler yurt dışı askerlik ertelemesi hakkından faydalanamazlar.

Yurtdışı askerlik ertelemesi başvurusunda hangi belgeler gerekiyor?

İbrazı gereken belgeler kişinin yurtdışında bulunduğu statüsüne göre değişiyor. Buna göre yurt dışı ertelemeden yararlanmak isteyen işçi statüsündekiler, Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmış yabancı ülkenin resmî makamlarından iltica başvurusu dışında elde ettikleri ve kendilerine yabancı ülkede işçi statüsü sağlayan çalışma iznini ihtiva eden oturma izni veya çalışma izin belgesini ve umuma mahsus Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu ibraz etmeleri yeterli.

İşverenler statüsünde olanlar, Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmış yabancı ülkenin resmî makamlarından iltica başvurusu dışında elde ettikleri ve kendilerine yabancı ülkede işveren statüsü sağlayan çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya çalışma izin belgesi ile umuma mahsus Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu ibraz edecekler.

Yurtdışında bir meslek veya sanatı icra edenler, Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmış yabancı ülkenin resmî makamlarından iltica başvurusu dışında elde ettikleri ve kendilerine yabancı ülkede meslek ya da sanatlarını icra etmelerine imkân veren çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya çalışma izin belgesi ile umuma mahsus Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu ibraz etmeleri gerekiyor.

Yabancı bandıralı gemilerde çalışan gemi adamları ise gemiyi işleten şirket veya yetkilendirdikleri kişi ya da makamlarca düzenlenmiş fiilen gemi adamı olarak çalıştıklarını gösterir iş sözleşmesi, Türk veya yabancı ülke resmi makamlarınca düzenlenmiş gemi adamı cüzdanı ile umuma mahsus Türkiye Cumhuriyeti pasaportunu ibraz edecekler.

Nihayet yabancı ülkelerde ikamet eden çok vatandaşlık hakkına sahip olan çifte vatandaşlar, yabancı ülke vatandaşlık kimlik belgesi veya pasaportunu ibraz etmeleri yeterli.

Vatandaşlarımız durumlarına göre temin ettikleri belgelerle bağlı bulundukları Türk Konsolosluklarına, gemi adamları ise geminin bayrağını taşıdığı ülkedeki veya Dışişleri Bakanlığının gemi adamlarının işlemlerinin yürütülmesi için yetkilendirdiği Türk Konsolosluklarına bizzat başvurmak zorundadırlar.

Yani yurtdışı ertelemesinden ilk kez yararlanmak isteyen yükümlüler kendi durumlarına uygun belgelerle birlikte bizzat, müteakip ertelemelerde ise bizzat veya posta yoluyla Türk Konsolosluklarına başvurabilirken gemi adamları ilk ve müteakip ertelemelerde Türk Konsolosluklarına bizzat başvurmak zorundalar.

İstisna olarak kendisi resmi devlet görevlisi sıfatı taşımamasına rağmen; eşinin veya birinci derece kan ve kayın hısımlarının görevinden dolayı diplomatik, hizmet veya hususi pasaport sahibi olan yükümlülerden mevzuatta öngörülen şekilde kendilerine işçi, işveren veya meslek sanat mensubu statüsünü sağlayan iltica başvurusu dışında elde ettikleri çalışma iznini ihtiva eden oturma izni veya doğrudan çalışma izin belgesini ibraz edenlerden umuma mahsus pasaport sahibi olmaları istenmiyor.

Türk Konsoloslukları, vatandaşların ibraz etmiş olduğu belgelerin yeterli olmadığını değerlendirmesi halinde durumunu aydınlatmaya yarayacak her türlü bilgi ve belgeyi başvuru sırasında talep edebilirler.

Yükümlülerin yurda giriş ve çıkış tarihleri kontrol edilirken, “girişi olmayan çıkışlar” ve “çıkışı olmayan girişler” ile aynı güne ait giriş ve çıkışlar dikkate alınmaz. Kayıtlarda, yurt dışına çıkışın ya da girişin olmadığı belirlense bile, yurda giriş veya çıkış yaptığını gösteren kullanılmış seyahat bileti, pasaport giriş-çıkış kaşesi, yurt içinde ya da yurt dışında muayene veya tedavi gördüğünü gösteren rapor veya benzeri belgeler ile kanıtlayabilenlerin işlemleri, yapılan tespit doğrultusunda yürütülür.

Aile Birleşimi Anlaşmaları çerçevesinde yabancı bir ülkede kendilerine ikamet etme ve çalışma hakkı verilmesi taahhüt edilenlerin askerlikleri, iltica başvurusu dışında elde ettikleri ve kendisine yabancı ülkede işçi statüsü sağlayan çalışma iznini ihtiva eden oturma veya doğrudan çalışma izni alıncaya kadar başvuru yılını takip eden yılın sonuna kadar 35 yaşını geçmemek üzere birer yıllık sürelerle en çok üç kez bağlı bulundukları Türk Konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmalarını müteakip ertelenebiliyor.

Bu durumda olanların müracaatını, yükümlünün ikamet veya çalışma hakkı verileceği taahhüt edilen ülkede (Ör: Almanya’da) yaşayan eşi veya birinci dereceden kan ve kayın hısımları yapabilir. Bu şekilde yapılan müracaatlarda yükümlü adına müracaat edenin çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya çalışma izni bulunduğunu gösteren belgelerin ve yükümlü ile yakınlık derecesini ispata yarayan evlilik belgesi veya vukuatlı nüfus kayıt örneğinin de yükümlüye ikamet ve çalışma hakkı verileceğini taahhüt eden yabancı ülke makamları tarafından düzenlenmiş belge ile birlikte ibraz edilmesi zorunlu.

Yurt dışında öğrenciliğine bağlı olarak ikametine izin verilmiş olanların yurtdışı askerlik ertelemesi hükümlerine göre erteleme işlemleri yapılmaz. Ancak, mevcut oturma veya çalışma izinlerinin kendilerine işçi, işveren veya bir meslek ya da sanat mensubu statülerini sağlaması ve diğer yararlanma şartlarını da taşımaları halinde erteleme işlemi yapılabilir.

Şunu da belirtelim ki, yurtdışı askerlik ertelemesi ile ilgili yükümlülerin mevzuatta belirtilen yararlanma şartlarını taşıyıp taşımadıklarını yabancı ülke çalışma mevzuatı çerçevesinde inceleyerek karara bağlama yetkisi Türk Konsolosluklarına aittir.

Yükümlülerin yararlanma şartlarını kaybetmeleri veya erteleme süresi içinde Kanunun başka bir maddesi gereğince askerlik erteleme talebinde bulunmaları halinde, erteleme işleminin sonlandırılması için doğrudan veya Türk Konsoloslukları vasıtasıyla askerlik şubelerine müracaat etmeleri gerekir.

Yurtdışı erteleme süresi neye göre veriliyor?

Türk Konsolosluklarınca erteleme başvuruları kabul edilen yükümlülerin her türlü askerlik işlemleri, 35 yaşını geçmeyecek şekilde, iltica başvurusu dışında elde ettikleri süresiz çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya doğrudan çalışma iznine sahip olanlar ile ikamet eden ve çok vatandaşlık hakkına sahip olan yükümlülerin ertelemeleri, başvurularının kabulünü müteakip doğum yılına göre 35 yaşını tamamlayacakları yılın 31 Aralık tarihine kadar, süreli çalışma iznini de ihtiva eden oturma veya çalışma izinlerinden uzun olanının bitim tarihini takip eden yılın 31 Aralık tarihine kadar ertelenebiliyor.

Fakat 1111 sayılı Askerlik Kanun’un yürürlükte olduğu 26.06.2019 tarihine kadar bu kanun hükümlerine göre askerliklerini 38 yaşını bitirecekleri yılın son gününe kadar erteletmiş olanların ertelemeleri halen geçerlidir. (Askeralma Kanunu Geçici md. 1/1)

Yurtdışı askerlik ertelemesi hangi hallerde iptali edilir?

Erteleme başvurusu kabul edilenlerden, yararlanma şartlarını oluşturmadıkları halde başvuruları yanlışlıkla kabul edilenlerin, kendi istekleri ile yararlanma hakkından vazgeçenlerin, Türk vatandaşlığından izinle çıkan veya Türk vatandaşlığı kaybettirilenlerin, Türk bandıralı gemilerde çalışanların, Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi görevlisi sıfatıyla yurt dışında bulunanların, oturma veya çalışma izni iptal edilenlerin veya oturma veya çalışma iznini yeniletmeyenlerin askerlik ertelemeleri iptal edilir.

Ancak saydığımız bu nedenlerle askerlik ertelemeleri iptal edilenler, yararlanma şartlarına yeniden haiz oldukları takdirde erteleme hakkından yararlanabilirler.

Bunların dışında belgelerde sahtecilik veya resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunarak idareyi yanıltmak suretiyle erteleme başvurusunda bulunduğu anlaşılanların, dövizle askerlik dışında diğer askerlik hizmet şekillerinden biri ile askerlik hizmetine başlayanların, askerliğe elverişsiz hale gelenlerin, vefat edenlerin, yurda kesin dönüş yapan veya sınır dışı edilenlerin, başvuru tarihi ile ertelemenin sona erdiği tarih arasında bir takvim yılında toplam olarak 184 gün ve daha fazla süreyle Türkiye’de kalanların da ertelemeleri iptal edilir.

Lâkin belirtilen bu nedenlerden dolayı askerlik ertelemeleri iptal edilenler ise, yararlanma şartlarını yeniden haiz olsalar dahi bir daha erteleme hakkından yararlandırılmazlar.

Diğer yandan istisnaen bulunduğu ülkede meydana gelen savaş, genel hayatı olumsuz etkileyen toplumsal olaylar, doğal afet, salgın hastalık ve benzeri zorunlu nedenlerden dolayı yurda dönen ve erteleme dönemi içinde yer alan bir takvim yılında toplam olarak 184 gün ve daha fazla süreyle yurt içinde kalanların ertelemeleri, tabi oldukları yaş sınırını geçmemek üzere yükümlünün yurda döndüğü yılı takip eden yılın sonuna kadar iptal edilmez.