Daha önceki birçok köşe yazımızda vatandaşlık durumuna bakılmaksızın yurtdışında yerleşik ve ikamet eden insanların bulundukları ülkede kendi adlarına kayıtlı yabancı plakalı araçlarını Türkiye’ye götürüp 24 ay (730 gün) kullanabileceklerini izah etmiştik.
Bu hakkın kullanılabilmesi için taşıtla Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda (365 günde) en az 185 gün yaşadığı yabancı ülkede ikamet etmesi ve fiilen bulunması gerekiyor. (2009/15481 sayılı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, md. 3/z-1, 22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 4/1-p)
Burada aranan 185 günlük sürenin kesintisiz olarak yurtdışında geçirilmesine gerek bulunmamaktadır. Lâkin bu süre hesabında taşıtlı ve taşıtsız deniz, hava, kara veya demiryoluyla yapılan tüm giriş ve çıkışlar dikkate alınır. (Gümrükler Genel Müdürlüğü Yabancı Plakalı Kara Taşıtları İçin Yolcu Rehberi, s. 9 ve 10)
Örneğin; Türkiye’den Türkiye’ye Yurtdışında Ulaşım Türü
Çıkış Giriş Kalınan Süre
07.03.2022 05.06.2022 90 Havayolu
15.09.2022 14.12.2022 90 Demiryolu
21.01.2023 07.03.2023 45 Karayolu
Yurtdışında toplam kalınan süre 225 gün
Ancak Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bu kişilerden, malulen emekli olanlar ile ön emeklilik hakkı kazananlar dâhil yurtdışından emekli olanlardan, emeklilik tarihinden sonra Türkiye’ye ilk defa getirecekleri kişisel kullanıma mahsus kara taşıtları için Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda (365 günde) en az 185 gün yabancı bir ülkede bulunma şartı aranmıyor. (2009/15481 sayılı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, md. 19/5, 22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 6/2)
Verilen 730 günlük izin süresinin tamamını kullanmış olma veya yurtdışında 185 gün bulunma şartlarını sağlamama durumlarından birinin veya her ikisinin birlikte mevcut olması halinde, Avrupa Birliği ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkeleri ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda’da yerleşik kişilerin bu ülkelerde adlarına kayıtlı olan kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarına Türkiye’ye giriş yapılmak istenilen tarihten geriye doğru 365 gün içerisinde bir kez olmak üzere bir ay süre veriliyor. (2009/15481 sayılı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, md. 20/6, 22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 6/3)
Yurtdışından emekli olsun veya olmasın kendilerine ve taşıtlarına 730 gün izin verilenler bu sürenin tamamının kullanılmasından sonra, yeniden Türkiye’ye taşıt getirelebilmeleri için hem kişinin hem taşıtın, her defasında Türkiye’den çıkış tarihinden itibaren en az 185 gün süreyle fiilen yurtdışında bulunmaları gerekir. (22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 6/4) Buradaki “fiilen” tabiri bizzat yurtdışında bulunma anlamındadır.
Taşıt getirmek istedikleri tarih itibariyle son 185 gününü kesintisiz olarak Türkiye dışında geçirmediği anlaşılan kişilere, yurdışından emekli olup olmadıklarına göre durumlarına uyan sürelerden taşıtın ve kişinin Türkiye’de kaldıkları süre düşüldükten sonra arta kalan süre veriliyor. (22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 6/5)
İşte mevzuattaki yani Tebliğ’deki bu düzenlemede geçen “kesintisiz” tabiri vatandaşımızda kafa karışıklığı yapıyor. Zira yukarıda da açıklandığı gibi yurtdışında yerleşik bir kişi Türkiye’ye yabancı plakalı aracıyla giriş yaptığı tarihten geriye doğru 365 gün içerisinde en az 185 gün kesintili veya kesintisiz yurtdışında bulunması gerekirken neden bu düzenlemede “…son 185 gününü kesintisiz…” Türkiye dışında geçirmek zorunda kalıyor?
Aslında Tebliğ’in bu 6/5 maddesinde “…giriş yaptığı tarihten geriye doğru 365 gün içerisinde en az 185 gün…” tabirini değil de “…son 185 gününü…” tabirini kullanmasından kişinin kendisine ve aracına verilen 730 günlük süreyi kullanmadan Türkiye’den çıkış yapması halinde uygulanacağı anlaşılıyor. Ancak vatandaşımızın anlayacağı şekilde “Sürenin tamamını kullanmadan Türkiye’den çıkış yapması halinde…” cümlesini kullansa daha net anlaşılabilirdi. Zaten kafa karışıklığı da bu eksik düzenlemeden kaynaklanmaktadır.
O halde verilen sürenin tamamını kullanmadan Türkiye’den çıkış yapması halinde yurtdışından emekli olanlar için bir sorun bulunmuyor. Yurtdışından emekli olan kişiler geçici ithalat izin sürelerinin tamamını kullanmadan taşıtıyla Türkiye dışına çıkanlarsa verilen izin süresi içinde olmak şartıyla izinden kalan sürelerini kullanmak üzere taşıtlarıyla yeniden Türkiye’ye girişlerinde kendilerinden Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru kesintili veya kesintisiz bir yılda en az 185 gün koşulu aranmıyor. (2009/15481 sayılı 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı, md. 19/5, 22.04.2011 tarihli Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin 1 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği, md. 6/2)
Emekliler dışında kalan kişiler için ise durum farklı. İşte burada verilen sürenin tamamını kullanmadan Türkiye’den çıkış yapan kişilerin son 185 günü kesintisiz yurtdışında geçirip geçirmediği ve bu sürede yeniden taşıt getirip getirmediği önem taşıyor.
Örneğin, taşıtıyla 01.01.2023-31.05.2023 tarih aralığında Türkiye’de 151 gün kalan kişi 02.12.2023 tarihinde Türkiye’ye tekrar taşıt getirmiştir. Kişi 31.05.2023-02.12.2023 tarih aralığında 185 gün kesintisiz yurda taşıt getirmediği ve yurtdışında yerleşik olduğundan taşıtına 02.12.2025 tarihine kadar 730 gün süre verilir. Yani taşıtla son çıkış yapılan tarih ile yeniden giriş yapılan tarih aralığı kesintisiz 185 günün üzerinde ise 730 günlük sürenin tamamından faydalanılabiliyor. Zaten 31.05.2023-02.12.2023 tarih aralığı 185 gün olduğundan 01.01.2023-31.05.2023 tarih aralığı da Türkiye’de 151 gün bulunduğundan 02.12.2023 tarihi itibariyle kesintili olarak 185 gün kuralının yerine gelmesi mümkün değildir.
Düzenlemeye göre taşıtla son çıkış yapılan tarih ile yeniden giriş yapılan tarih aralığı kesintisiz 185 günden azsa kişi sadece kalan süreden faydalanabiliyor.
Örneğin, taşıtıyla Türkiye’de 90 gün kalarak 01.02.2023 tarihinde Türkiye dışına çıkan kişi 15.03.2023 tarihinde Türkiye’ye tekrar taşıt getirdiğinde; giriş yapılan tarih ile son çıkış tarih aralığı kesintisiz 185 günden az olduğundan, 730 günden daha önce kullanılan 90 gün düşülür ve kişiye 13.12.2025 tarihine kadar kalan 640 günlük süre verilir.
Unutmamak gerekir ki, 185 gün yurtdışında kalma şartının Türkiye’ye her girişte sağlanması gerekir.
Örneğin: 15.01.2023 tarihinde taşıtıyla Türkiye’ye gelen kişinin taşıtına süre sonu 14.01.2025 olmak üzere 730 gün süre veriliyor. Kişi taşıta verilen sürenin tamamını kullanmadan 200 gün Türkiye’de kaldıktan sonra 02.08.2023 tarihinde Türkiye’den çıkıyor. Taşıtı ile birlikte yeniden 12.08.2023 tarihinde Türkiye’ye geldiğinde taşıtının 530 gün süresi olmasına rağmen kişi giriş yapmak istediği tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde 185 günden daha fazla Türkiye’de kaldığından yurtdışında yerleşik olma şartını yerine getiremiyor. Dolayısıyla kişi yurtdışından emekli değilse, taşıtı ile birlikte Türkiye’ye girişinde şayet kendisi Avrupa Birliği, Avrupa Serbest Ticaret Birliği, Büyük Britanya veya Kuzey İrlanda’da yerleşik bir kişi ise Türkiye’ye giriş yapmak istediği 12.08.2023 tarihinden itibaren bir defaya mahsus 12.09.2023 tarihine kadar bir ay süre verilir. Bu ülkeler dışında bir ülkede yerleşik kişi ise girişine izin verilmez.
