Türk vatandaşlığını kimler ve nasıl tekrar kazanabilir?

Türk vatandaşlığından Türk devletinden izin alarak çıkan veya geçmişte askerlik gibi bazı sebeplerle çıkartılanların tekrar Türk vatandaşlığını kazanması mümkündür.

Bu köşe yazımızda sadece Türk vatandaşlığının yeniden kazanılmasını izah edeceğiz. Diğer bir köşe yazımızda ise tekrar Türk vatandaşlığını kazananların askerlik durumunu ele alacağız.

29.05.2009 tarihli ve 12.06.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) Türk vatandaşlığının kaybından sonra tekrar kazanılmasını ikiye ayırarak hüküm altına almıştır. Birincisi gruptakiler Türkiye’de ikamet etme şartına bağlı olmadan Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirken ikinci gruptakiler Türkiye’de en az üç yıl ikamet etme şartıyla Türk vatandaşlığını tekrar kazanabilmektedirler.

Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması

Doğumla Türk vatandaşı olup daha sonradan Türk devletinden izin alarak yabancı bir ülke vatandaşlığına geçip Türk vatandaşlığını kaybedenler yani uygulamada “Mavi Kartlılar” dediğimiz insanlarımız Türk millî güvenliği bakımından engel teşkil edecek bir halleri bulunmamak şartıyla Türkiye’de ikamet etme sürelerine bakılmaksızın, başvuruları üzerine Türk vatandaşlığını T.C. İçişleri Bakanlığının kararıyla yeniden kazanabiliyorlar. (TVK md. 22/1 ve 13/1-a)

Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar da ergin yani 18 yaşlarını doldurmalarından itibaren üç yıl içinde seçme haklarını kullanmaları ve millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halleri bulunmamak şartıyla Türkiye’de ikamet etme sürelerine bakılmaksızın, başvuruları üzerine Türk vatandaşlığını T.C. İçişleri Bakanlığının kararıyla yeniden kazanabiliyorlar. (TVK md. 22/1,13/1-b, 21 ve 27)

5901 sayılı TVK’nın yürürlükten kaldırdığı mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25. maddesi gereğince;

• Türk devletinden izin almaksızın kendi istekleri ile yabancı bir Devlet vatandaşlığını kazanmaları,
• Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye’de savaş ilanı üzerine, yurt dışında bulunup da, yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak üç ay içinde icabet etmemeleri,
• Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da kanuni süre içinde geri dönmemeleri,
• TSK mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmemeleri,

sebeplerinden biri dolayısıyla Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan kişiler, başvurmaları halinde, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halleri bulunmamak kaydıyla, yine Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın T.C. İçişleri Bakanlığının kararı ile yeniden Türk vatandaşlığına alınabiliyorlar. (TVK md. 22/1,43/1, mülga 403 sayılı TVK md. 25/a,ç,d ve e)

Aynı şekilde mülga 28.05.1928 tarihli ve 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre vatandaşlıktan çıkartılmış kişiler de başvurmaları ve millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hâlleri bulunmamak kaydıyla, Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın başvuruları üzerine T.C. İçişleri Bakanlığının kararı ile yeniden Türk vatandaşlığına alınabiliyorlar. (TVK md. 22/1,43/2, mülga 1312 sayılı TVK)

Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması

Yabancı bir devletin;

• Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmamaları,
• Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Cumhurbaşkanının izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam etmeleri,
• Türk devletinden izin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapmaları,
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 302, 309, 310, 311, 312, 313, 314 ve 315. maddelerinde yazılı suçlar nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma yürütülmesine rağmen yabancı ülkede bulunmaları nedeniyle kendilerine ulaşılamayan vatandaşların bu durumlarının soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla T.C. İçişleri Bakanlığına bildirilip İçişleri Bakanlığınca Resmî Gazetede yapılan yurda dön ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri,

sebeplerinden biri ile Türk vatandaşlığı kaybettirilenler başvuru yapmaları, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hallerinin bulunmaması ve Türkiye’de en az üç yıl ikamet etmek şartıyla Cumhurbaşkanı kararıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler. (TVK md. 22/2,14, 29, 680 sayılı KHK md. 75, 7072 sayılı Kanun md. 73)

Kanuna göre ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olup yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar çocuklar, ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olup doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan çocuklar, evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan çocuklar, doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazanan çocuklar ile herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanan çocuklar ergin olmaları yani 18 yaşlarını doldurmalarından itibaren kendileri vatansız kalmayacaklarsa üç yıl içinde seçim haklarını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılabiliyorlar. (TVK md. 34)

Şayet bu çocuklar kanunda gösterilen şekilde seçimlik haklarını kullanarak Türk vatandaşlıklarını kaybetmiş iseler müracaatları üzerine millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hallerinin bulunmaması ve Türkiye’de en az üç yıl ikamet etmeleri şartıyla T.C. İçişleri Bakanlığının kararı ile Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler. (TVK md. 22/2, 14)

Diğer köşe yazımızda ise tekrar Türk vatandaşlığını kazananların askerlik durumunu ele alacağız.