İnsan gelişiminin ilk aşamalarındakilere benzeyen bu model embriyoları üretmek hem yasadışı hem de ciddi etik sorunları gündeme getirdi… Cambridge Üniversitesi‘nden Prof. Magdalena Żernicka-Goetz‘e göre “embriyonik kök hücrelerin yeniden programlanmasıyla insan embriyosu benzeri modeller yaratılabilir” Sentetik embriyoları kliniklerde kullanmak şimdilik zor.
Çünkü az önce söylediğimiz üzere bu işlemler yasal değil… Laboratuvarda üretilen embriyolar insan rahmine yerleştirilirse sürecin nerede sonlanacağını kimse bilmiyor ya da bilenler bunu kamuoyu ile paylaşmıyor… ABD ve İngiliz yasaları, bilim adamlarına embriyoları laboratuvarda yalnızca 14 güne kadar yetiştirme izni veriyor. Eğer yasadışı olarak bu deneyler yapıldıysa bunu şu an için bilmek zor…
ANNESİZ-BABASIZ MAYMUNLAR
En son buluşta, biliminsanları henüz kalp ve beynin oluşmasından çok önceki bir safhadaki en erken hücreleri üretiyorlar… Böylece kök hücreyi sonraki safhalarda kullanarak belli genetik hastalıkları tedavi etmek istiyorlar. Ancak deney sürdürülürse ne olur, süreç nerede sonlanır, yapay embriyo ile hamilelik başlatılsa doğacak çocuk neye benzer ve benzeri soruların yanıtları henüz muamma…
Bu tür deneyler daha önce fare ve maymunlar üzerinde yapıldı. Ancak embriyolar farenin rahmine yerleştirildiklerinde canlı hayvanlara dönüşemediler…
2 ay önce Çin’de üretilen maymun hücrelerinden sentetik embriyolar yine bir maymunun rahmine yerleştirildi ve bu kez hamilelik oluştu, ancak hamileliğin devamı gelmedi. Çalışmalar hala sürüyor… Bilim insanları hamile kalan maymunların doğurmasını istiyorlar. Eğer bu başarılırsa annesi ve babası olmayan bir maymun elde edecekler…
***
Bu deneylerin varabileceği en ileri safhalardan biri laboratuvarlarda “annesiz-babasız insan üretmek” olacaktır…
Peki bu yaratıklar gerçekten insan olacak mıdır?
İnsan muamelesi görmeleri mi gerekir, yoksa hayvanlar gibi bir statüleri mi olmalıdır?
İNSAN YEDEK PARÇASI
Bu tür çalışmalardan umulan ilk fayda, insanın ortaya çıkış sürecini anlamak ve ileride ortaya çıkan genetik hastalıkları tedavi etmek… İkinci pratik fayda ise insanlar için yedek parça oluşturmak… Laboratuvarda üretilecek organların insanlara nakliyle organlar hep genç kalacak. Tıpkı otomobilinize yedek parça taktırır gibi eskiyen organlarınızı yenileyebileceksiniz…
Faydaları ne kadar cezbetse de laboratuvarda insan veya insan organı “üretmek” sonu nerede biteceği belirsiz bir macera… Bu deneylerin etik ve yasal sorunları var… Ayrıca bu deneyler, insan ruhunu derinden sarsabilecek ve ruh hastalıklarını tetikleyebilecek özelliklere sahip.
Genetik bilimindeki gelişmeleri ben de yakından takip ediyorum… Bu tür buluşların insan sağlığına faydalı yönleri olduğunu da görebiliyorum. Ancak diğer taraftan Genetik bilimiyle uğraşmak insanlığın kıyılarında gezmek gibi… Genetik, bizi biz yapan değer ve algılarımıza meydan okuyor adeta… Nasıl ki bir fizik mühendisi atom üzerinde deneyler yaparken bütün insanlığı yok edebilecek bir silah da bulabilir, genetik bilimcilerin çalışmaları da kanaatimce en az nükleer çalışmalar kadar tehlike barındırıyor…
Bence bu tür deneyleri yapan bilimciler Psikoloji, Sosyoloji vd disiplinler ile birlikte çalışmalı. Çünkü insanın maddi hastalıklarını giderme çabaları, onun yaşama nedenlerini ortadan kaldırabilecek sonuçlar doğurabilir…
Yani mesele sadece etik ve yasa sorunu değil… İnsanın hayatı ve kendisini anlamlandırma yeteneklerini yok edecek bir gelişme, onu boşluğa düşürerek tedavisi olanaksız şekilde hasta edebilir, toplum düzenini geri dönülemez şekilde tahrip edebilir…
Ruhunu kaybetmiş bir birey ve toplum ise ne kadar sağlıklı olabilir ki?
