Sadaka-ı Fıtır veya fitre hakkında bilinmesi gerekenler

Sadaka-i fıtır dediğimiz fitre, Ramazan ayına özel, vacip bir ibadettir. Fıtır sadakası, fıtrat sadakası demektir. Yani sevap için verilen yaratılış sadakasıdır.

Ramazan Bayramı’na yetişen ve temel ihtiyaçlarının dışında belli bir miktar mala sahip olan Müslümanların kendileri ve bakmak zorunda oldukları kişiler için yerine getirmekle yükümlü bulundukları mâlî bir ibadettir.

Yaratılışımızdaki yardımlaşma ve dayanışmanın bir gereği olarak varlığımızın zekatı kabul edilmiştir. Bu nedenle sadaka-i fıtr’a, “can sadakası” veya “beden sadakası” da diyebiliriz.

Fıtır sadakasının pek çok hikmetleri vardır.

Fıtır sadakasıyla, yani fitreyle, oruç ibadetimizi başarıyla tamamlama nimetinin şükrünü ödemeye çalışmış oluruz. Bu yüzden Ramazan Bayramının bir adı da “Fıtır Bayramı”dır.

Bu bayramda bir ay süreyle tuttuğumuz orucun iftarını yapmış oluyoruz. Her akşamki iftar gibi, Ramazan’ın sonunda da İlâhî ziyafet manasında büyük bir iftar sevinci yaşamış oluruz.

İnsanlar sevinçli anlarında cömert olurlar ve etrafındakilere hediyeler dağıtırlar. Aynen öyle de, orucunu tamamlayan ve Yaratıcısına biraz daha yaklaşan mü’minler de bu sevinçlerini, fıtır sadakası (fitre) vermekle bir kere daha yaşamış olurlar.

Hadiste, Ramazan ayına kavuşmanın şükrü olarak sadakanın bayramdan önce verilmiş olması belirtilmektedir. Mü’minler de buna teşvik edilmektedir.

Fıtır sadakasının faydaları nelerdir?

1. Bize olan faydası: Ramazan ayındaki, özellikle oruçlarımızdaki eksikliklere bir keffaret olmakta, onların affedilmesine etki etmektedir. Kusurlarımız bağışlanmaktadır.
2. Topluma bakan yönüyle, fakirlerin de, bayramdan önce, az da olsa bir takım ihtiyaçları karşılanmış olmaktadır.

Fıtır sadakasının özellikleri nelerdir?

• Ramazan orucunun farz kılındığı hicretin 2. yılı Şaban ayında, zekâttan önce meşru kılınmıştır.
• Bu bir yardımlaşma olup, orucun kabulüne vesiledir.
• Ölüm sırasındaki sıkıntılardan kurtulmaya yardımcı olur.
• Kabir azabından kurtuluşa bir vesiledir.
• Yoksulların ihtiyaçlarını gidermeye ve onların da bayram sevincine katılmalarına bir yardımdır.
• Fitre, Ramazan Bayramı’ndan bir veya iki gün öncesi ile Bayram namazından önce ödenir. Böylece yoksullar bununla, Bayram’dan önce önce ihtiyaçlarını karşılamış olurlar.
• Ramazan’ın girmesinden itibaren, hatta Ramazan ayı girmeden önce de ödenebilir.
• Bayram gününden sonraya kalırsa, yükümlülük düşmez ve ilk fırsatta ödenmesi gerekir.
• Fitre, yükümlünün bulunduğu yerdeki yoksullara verilmelidir. Başka yerlere gönderilmesi mekruhtur.
• Fitre hadis deliline dayanır. İlgili hadisler aynı zamanda onun uygulama şartlarını da belirler.
• İbn Abbas (r. anhümâ)’nın naklettiği bir hadiste şöyle buyurulur: “Rasûlullah (s.a.s) oruçluları gereksiz ve çirkin sözlerden arındırmak ve yoksullara yiyecek sağlamak için fitreyi emretmiştir. Bundan dolayıdır ki fıtır sadakası (fitre) zekattan ayrı olarak, yerine getirilir.

Fidye ile fitre karıştırılmamalı

Kelime benzerliğinden dolayı fidye ile fitrenin karıştırılmaması gerekiyor.

Fidye: Sıkıntılı halden kurtulmak için ödenen bedel demek olan fidye dini sorumluluktur.

Yaşlı, iyileşmeyecek hastalığı olan kişiler ve oruç tutacak gücü olmayan düşkün yaşlılarca fakirlere verilir. Fidye verecek kişi bunu Ramazan Ayı’nın içinde, sonunda ya da öncesinde verebilir.

Kur’an-ı Kerim de “O, size farz kılınan oruç, sayılı günlerdir. O günlerde sizden kim hasta, yâhut seferde olur da iftâr ederse, tutamadığı günler sayısınca sıhhat bulduğu ve râhat ettiği başka günlerde oruç tutar.

Fazla ihtiyarlık ve devamlı hastalık gibi sebeplerle oruç tutmaya güç getiremeyenler üzerine bir yoksul doyuracak kadar fidye vermek lazımdır. Bununla berâber kim fidyeyi çok verir, yâhut hem oruç tutar, hem de fidye verirse, onun için daha hayırlı olur.

Size seferde (yolculukta) oruç bozmak ve yaşlı hâlinizde fidye vermek izni verilmişken, yine oruç tutsanız hakkınızda hayırlıdır, eğer orucun faziletini bilirseniz.”(Bakara suresi:184)

Sizlere huzurlu Ramazanlar, kabul edilmiş dua ve ibadetler dilerim.