Çocuğa hangi yaşta hangi sorumluluk duygusu kazandırılmalı!

Çocuğa hangi yaşta hangi sorumluluk duygusu kazandırılmalı!

Her yaş ve dönemin kendine özgü davranış şekilleri vardır. Önemli olan bu fıtri davranışları görebilmek ve gereğini yerine getirebilmektir. Bu yazıda her yaş dönemine ait davranış şekilleri ve buna bağlı olarak kazandırılabilecek sorumluluk duygusu izah edilecektir. (2-3) yaş dönemi: Bu dönemde çocuk, her şeyi tek başına yapma konusunda oldukça isteklidir. Çocuğa, bu isteklerinin gerçekleşmesi için

MEHMET TOY 11 Ocak 2019 MEHMET TOY

Her yaş ve dönemin kendine özgü davranış şekilleri vardır. Önemli olan bu fıtri davranışları görebilmek ve gereğini yerine getirebilmektir.

Bu yazıda her yaş dönemine ait davranış şekilleri ve buna bağlı olarak kazandırılabilecek sorumluluk duygusu izah edilecektir.

(2-3) yaş dönemi: Bu dönemde çocuk, her şeyi tek başına yapma konusunda oldukça isteklidir. Çocuğa, bu isteklerinin gerçekleşmesi için imkanlar sunulmalıdır. Bunun için de ona bol bol pratik yapma imkanı tanınmalıdır. Pratik yapma esnasında çocuk sağa sola zarar verebilir, bu konuda da anlayışlı olunmalıdır.

Bu yaşlarda çocuk sofrada tek başına yemeğini yiyebilir, yemekte çatal ve kaşık kullanabilir, bardakla su içme denemesini yavaş yavaş yapabilir ve sofranın toplanmasına yardımcı olabilir. Oyuncaklarını oyun sonrasında toplayarak yerlerine koyabilir, gazete ve dergileri düzeltme ve yerlerine koyma işini de yapabilir. Tuzluk, peçete, ekmek, çatal, kaşık gibi sofra malzemelerini taşıyıp yemek masasına getirebilir.

Dişlerini fırçalama işini yapmak için girişimde bulunabilir. Lambayı söndürmek için düğmeye basabilir. Televizyon, radyo gibi basit elektronik eşyaları açıp kapayabilir. El ve yüzünü yıkayabilir. Tek başına uyuyabilir. Basit getir götür işlerini yapabilir. Varsa eğer evdeki hayvanların yemlerini verebilir. Kirli çamaşırlarını çamaşır sepetine bırakabilir.

(3-4) yaş dönemi: Bu dönemde çocuk enerjik ve hareketlidir, üstelik sınırları test etmeye de meraklıdır. Bu yüzden yer yer sınırları zorlar ve insanı çileden çıkartabilir. Bu yaşlarda çocuk yemek masasına peçete, ekmek, kaşık gibi kırılmayacak malzemeleri getirip sofraya dizebilir.

Yapılan alış veriş malzemelerini evde yerlerine yerleştirebilir. Kendi oyuncaklarını oyuncak sepetine tekrar koyabilir. Anne-babasının desteğiyle dişini fırçalayabilir, elini yüzünü yıkayabilir. Bağcıkları olmayan ayakkabılarını giyebilir.

Evdeki çöpü kapı önüne koyabilir ve posta kutusuna bakabilir. Basit bazı yiyeceklerin hazırlanmasında ve bulaşık makinesine bulaşıkların doldurulmasında yardımcı olabilir. Bazı yemekleri kendi başına yiyebilir, yardımla giyilmesi kolay olan giyeceklerini giyebilir veya çıkartabilir. Grup oyunlarına katılabilir.

(5-6) yaş dönemi: Bu dönemde çocuğun ilgi alanları çoğalır. Okul öncesi dönemden okul dönemine geçişin yaşandığı bu dönemde çocuk, yavaş yavaş kendi ayakları üzerinde durmaya başlar. Dünyasında artık sadece ailesi yoktur; okulu, çevresi ve arkadaşları da vardır.

Kitaplar, resim, müzik, doğa gibi alanlara daha fazla ilgi duymaya başlar ve birçok şeyi keşfetme adına deneyler yapmak ister. Bu yaşlarda çocuk, kendi başına giyinip soyunabilir. Yatağını ve dolaplarını düzeltebilir, üzerinden çıkarttığı kıyafetlerini dolabına yerleştirebilir.

Odasını temizleyebilir üstelik evin toplanmasına da yardım edebilir. Basit bir kahvaltıyı hazırlayabilir, yemeğini yedikten sonra kirli bulaşıkları sofradan kaldırabilir. Kendi ayakkabısının temizliğini yapabilir ve bağcıklarını bağlayabilir. Çiçekleri sulayabilir. Telefona cevap verebilir. Saçlarını tarayabilir.

(6-7) yaş dönemi: Bu dönem okula başlama dönemi olduğu için, çocuğun ev dışında özellikle çevre ve okulla alakalı sorumluluklar kazanacağı bir dönemdir. Bu yaşlarda çocuk evi süpürebilir. Birazcık yardımla kendi başına yıkanabilir, temizlik ve bakımlarını yapabilir.

Evcil hayvanlara bakabilir. Okul çantasını hazırlayabilir, Televizyon izleme saatine uyabilir. Harçlığını bağımsızca kullanabilir. Alışverişe yardım edebilir, malzemelerin taşınmasında yardımcı olabilir. Sabahları çalar saat ile kendi başına kalkabilir. Gerekli durumlarda telefonu kullanabilir.

Derslerini yardımla yapabilir. Odasını, dolabını, yatağını ve çalışma masasını düzenli tutabilir. Kendisi için kıyafet alışverişinde anne-babasına yardımcı olabilir.

(7-9) yaş dönemi: Bu yaşlarda çocuklar, yardım almadan banyo yapabilir. Çekmece ve dolaplarının temiz ve düzenli olmasını sağlayabilir. Anne-baba söylemeden okul derslerini düzenli olarak yapabilir.

Giysilerini değiştirebilir hatta kardeşinin giyinmesine ve yemek yemesine de yardımcı olabilir. Bazı basit yemekleri yapabilir. Telefon mesajlarını not alıp anne-babasına bildirebilir.

(9-10) yaş dönemi: Bu yaşlarda çocuk ilgi duyduğu alanları ortaya koyabilir. Zamanlarını planlayabilir, günlük programlarını yapabilir. Ev çevresinde yakın yerlere gidip gelebilir. Evde yapılması gereken bazı tamir işlerine yardımcı olabilir. Küçük kardeşinin beslenme ve yıkanmasına yardımcı olabilir. Arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurabilir.

Yatak çarşaflarını değiştirebilir. Listeyle tek başına alışveriş yapabilir. Kendi randevularını takip edebilir. Okumak istedikleri kitapları satın alabilir. Arkadaşlarını eve çağırıp ağırlayabilir.

Kimse söylemeden belli görevlerini yerine getirebilir. Komşularına yardımcı olabilir. Yardım almadan bulaşık makinesine bulaşıkları yerleştirebilir ve makineyi çalıştırabilir. Para biriktirip almak istediğini alabilir.

(10-12) yaş dönemi: Bu yaşlarda çocuk basit yemekleri yapabilir. Uzun olmamak şartıyla evde tek başına kalabilir. Kendi başına toplu ulaşım araçlarıyla gidip gelebilir. Kütüphaneye gidip okuyabileceği kitapları alabilir.

Kendisine uygun hobileri bulabilir ve sürdürebilir. Bazı sosyal ve kültürel faaliyetlere katılabilir. Kendi haklarını savunabilir, başkalarının haklarına saygı duyabilir.

(12-17) yaş dönemi: Bu dönem, ergenlik dönemi olup anne-babanın çocuğa sorumluluk kazandırma açısından oldukça zor bir dönemdir. Çünkü çocuk bu dönemde, başkalarının ortaya koyduğu kurallar yerine, kendi kurallarını ortaya koyar ve özgür olmak ister.

Böyle bir durumda ona akıl vermek ve özellikle söz dinletmek oldukça zordur. Çocuğa bu dönemde sorumluluk duygusu kazandırmak yerine, onun sorunlarına yardımcı olmak oldukça önemlidir.