Almanya’da yaptıkları zorunlu askerliği Türkiye’de saydırmak için başvuran çifte vatandaşlardan yurtdışında doğmamış ve ikamet etmemiş olanlarla Almanya’ya 18 yaşından sonra gelenlerin 2011 öncesi olsa dahi Almanya’da yaptıkları bu zorunlu askerliği Türkiye’de saydırmaları mümkün değildir.
Bir önceki köşe yazımızda mülga 1111 sayılı Askerlik Kanunu döneminde çifte vatandaşlarımızın yabancı ülkede yaptıkları zorunlu askerlik veya zorunlu sivil hizmetlerin kazanılmış hak olarak Türkiye’de sayılmasının önündeki engel olan Askeralma Yönetmeliğinin Geçici 1/5 maddesinin 29.06.2024 tarihinde yürürlük kaldırılarak bu askerliklerin Türkiye’de sayılmasının önünün açıldığını ve bunun şartlarını izah etmiştik. (*)
Bu yazımızda ise özelde 27.06.2024 tarihinden itibaren Alman Vatandaşlık Kanununun Modernizasyonu Hakkındaki Kanun hükümlerinin çifte vatandaşlığı da mümkün kılarak yürürlüğe girmesiyle tekrar Türk vatandaşlığına girmek isteyen mavi kartlı veya mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun 25/a, ç, d ve e maddesi gereğince Türk vatandaşlığı kaybettirilenlerin mavi kartlı iken veya Alman vatandaşı iken 01.07.2011 tarihinden önce Almanya’da zorunlu olarak yaptıkları askerliklerin Türkiye’de sayılıp sayılmayacaklarını izah etmeye çalışacağız.
Bir önceki köşe yazımızda da izah ettiğimiz gibi birden fazla uyruklu (çifte) Türk vatandaşlarının yabancı ülkede yaptıkları zorunlu askerlik hizmetlerinin ancak mevzuattaki şartlara uygun ve yabancı ülke vatandaşlığı yanında Türk vatandaşlığı olanlar için geçerli olduğu mülga 1111 sayılı Askerlik Kanununun 2/son maddesinde “….bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan TÜRK VATANDAŞLARI…” tabirinden açıkça anlaşılmaktadır.
Lâkin maddenin lafzından doğumla Türk vatandaşı olup sonradan Türk devletinden izin alarak Türk vatandaşlığını kaybeden “Mavi Kartlı” vatandaşlarımızın veya mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun 25/a, ç, d ve e maddesi gereğince Türk vatandaşlığı kaybettirilenlerin (5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 43/1) diğer şartları yerine getirmeleri kaydı ile mavi kartlı iken veya tek yabancı ülke (örneğin Alman) vatandaşı iken bu ülkelerde yaptıkları zorunlu askerlik hizmetlerinin Türkiye’de askerlik hizmetlerinden sayılıp sayılmayacağı tam olarak anlaşılmamaktadır.
Bu tereddüttü girmek için mavi kartlılarla ilgili olarak Millî Savunma Bakanlığına (MSB) bu soruyu sorduk. MSB, 22.08.2024 tarihli cevabında doğrudan mavi kartlıları zikretmemekle birlikte “Çok vatandaşlık hakkına sahip olanlardan Almanya’da 2011 yılından önce askerlik hizmetini yapan veya yapmış sayılanların; durumlarını ispata yarayan belgelerin yeminli tercüman tarafından tercüme edilmiş Türkçe tercümesinin noter onaylı sureti ile yurt dışında konsolosluklara, yurt içinde ise askerlik şubesine müracaat etmesi halinde Türkiye’de askerlik hizmetini yapmış sayılmaktadır” şeklinde cevap verdi.
Bu cevaptan Almanya’da yürürlüğe giren kanun gereğince mavi kartlı insanımızın bugün bile tekrar Türk vatandaşlığına girip çifte vatandaş olması ve bunun sonrası mavi kartlı iken 01.07.2011 öncesi Almanya’da yaptığı zorunlu askerlik hizmetini saydırmak için Almanya’da Türk konsolosluğuna Türkiye’de ise askerlik şubesine başvurması halinde saydırabileceği anlaşılmaktadır. Önemli olan Almanya’da 2011 öncesi yapılan zorunlu askerliğin Türkiye’de saydırılması için başvuru yapıldığı tarihte çifte vatandaşlık hakkına sahip olmaktır.
Konu ile ilgili olarak bu bilgiyi teyit etmek ve pekiştirmek amacıyla yurtdışı Türklerden sorumlu en yetkili kurum yetkileri ile kurduğumuz irtibatta da bu bilgi teyit edilmiştir. Hatta uygulamanın hem konsolosluklar hem de askerlik şubeleri tarafından halen bu şekilde yapıldığı bilgisini de vermişlerdir.
Konunun daha iyi anlaşılması için iki örnek verelim.
Örneğin, 1996 yılında Türk vatandaşlığından izinle çıkan ve mavi kartlı Mahmut bey mavi kartlı iken 2008 yılında Almanya’da zorunlu olarak sivil bir kurumda hizmet yaparak askerliğini tamamlamıştır. 27.06.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe giren ve çifte vatandaşlık imkânı veren Alman Vatandaşlık Kanunu gereğince Mahmut bey Alman vatandaşlığı yanında yeniden Türk vatandaşlığını alarak çifte vatandaş olmak istiyor. Mahmut bey Türk Vatandaşlığı Kanunu gereğince ikamet şartına tabi olmadan yeniden Türk vatandaşı olursa mevzuattaki diğer şartları taşıması ve başvuru yapması halinde 2008 yılında Almanya’da yaptığı askerlik hizmeti Türkiye’de sayılır. Çünkü Mahmut bey başvuru anında çifte vatandaştır.
Diğer bir örneğimiz 18 yaşından küçük iken anne-babasına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedip mavi kartlı olan Savaş bey 2010 yılında Almanya’da zorunlu askerliğini sivil hizmet olarak yerine getirmiştir. 27.06.2024 tarihinden sonra Almanya’da Türk vatandaşlığını yeniden alır ise başvurusu üzerine Almanya’da yaptığı bu askerlik hizmeti Almanya’da zorunlu askerliğin kaldırıldığı 01.07.2011 tarihinden önce yapıldığından Türkiye’de askerlik hizmeti olarak kabul edilir. Çünkü Savaş bey başvuru anında çifte vatandaştır.
Burada önemli olan bu çifte vatandaşlık hakkını alan ve Almanya’daki ister çifte vatandaş iken ister tek Alman vatandaşı mavi kartlı iken Almanya’da 01.07.2011 öncesi yapılan zorunlu askerliğin saydırılması için başvuran çifte vatandaşlarımızın ya yurtdışında (Almanya’da) doğup ikamet etmeleri ya da yurtdışına (Almanya’ya) kanuni rüşt yaşından önce yani 18 yaşından önce gelmeleri sonunda çifte vatandaşlığı kazanmaları gerekiyor.
Almanya’da yaptıkları zorunlu askerliği Türkiye’de saydırmak için başvuran çifte vatandaşlardan yurtdışında doğmamış ve ikamet etmemiş olanlarla Almanya’ya 18 yaşından sonra gelenlerin 2011 öncesi olsa dahi Almanya’da yaptıkları bu zorunlu askerliği Türkiye’de saydırmaları mümkün değildir.
Bu açıdan baktığımızda ikinci örneğimizdeki Savaş bey 18 yaşından küçük Almanya’ya gelmiş veya Almanya’da doğmuştur. Yani Savaş bey açısından sorun yoktur. Birinci örneğimizdeki Mahmut bey de inceleme sonucu bu şartları taşıyorsa elbette o da askerlikten muafiyet hakkını elde edebilir.
Şayet Almanya’da doğmamış ve ikamet etmemiş olanlarla Almanya’ya 18 yaşından sonra gelenlerin 2011 öncesi bile olsa Almanya’da yaptıkları bu zorunlu askerliği Türkiye’de saydırmaları mümkün değilse de Türk vatandaşlıklarını tekrar aldıkları tarihte henüz 35 yaşlarını ikmal etmemiş iseler 35 yaşlarını dolduracakları yılın sonuna kadar askerliklerini yurtdışı erteleme olarak erteletebilirler. Bu vatandaşlarımız 35 yaşını geçmişler ise erteleme hakları olmaz.
Bu durumda Türk vatandaşlığından çıkmadan önce askerlik hizmetlerini yapmamış veya yapmış sayılmadıklarından bu vatandaşlarımızın askerlik işlemleri önceki askerlik safahatları dikkate alınarak Türk vatandaşlığını kaybettikleri tarihteki durumlarına göre değerlendirileceğinden durumlarına uyan dövizle, bedelli veya fiili askerlik yükümlülükleri söz konusu olacaktır (7179 sayılı Askeralma Kanunu md. 43/2). Ayrıca Türk vatandaşlığını tekrar aldıklarından ve erteleme hakları olmadığından askerlik hizmetlerini yapacakları veya yapmış sayılacakları tarihe kadar yoklama kaçağı durumuna düşeceklerdir.
Ayrıca bu durumda olanlar yaşları ne olursa olsun askerliğe elverişsizlik (çürük) raporu alma durumu hariç durumlarına uyan askerlik hizmetlerini yapmadan veya yapmış sayılmadan askerlik çağından çıkamazlar. Bu yükümlülüğü yerine getirmek zorundadırlar.
Bu durumda olan özellikle mavi kartlı Alman vatandaşı olan insanımızın tekrar Türk vatandaşı olmak istediklerinde mutlaka bağlı oldukları Türk dış temsilciliklerimize, bağlı oldukları askerlik şubelerine, Millî Savunma Bakanlığı Askeralma Genel Müdürlüğüne veya konusunda uzman hukukçulara müracaat ederek bilgi almalarını ve bu bilgiler doğrultusunda durumlarını tespit edip buna göre hareket etmelerini şiddetle tavsiye ederiz.
(*) https://panorama-news.de/allgemein/yabanci-ulkede-yapilan-askerlik-artik-turkiyede-sayilacak/
