Almanya'da sokakta bulunan veya hastane veya kiliselerin çocuk kasalarına bırakılan ve anne babası bilenmeyen bir çocuk kanuna göre aksi ispat sabit oluncaya kadar bir Almanın çocuğu sayılıyor.
Alman Vatandaşlık Kanununun 4/1. maddesi gereğince ebeveynlerden yani anne babadan birinin Alman vatandaşı olması halinde bunlardan dünyaya gelen çocuk doğumla Alman vatandaşlığını kazanır.
Örneğin Türk vatandaşı Aziz beyle evli fakat 1996 yılında Alman vatandaşlığını kazanmış Münevver hanımın 1999 yılında dünyaya getirdiği oğlu Fatih, 2001 yılında dünyaya getirdiği kızı Zarife Alman vatandaşı olur. Ayrıca baba Türk vatandaşı olması nedeniyle de aynı zamanda Türk vatandaşı olurlar. Burada Münevver hanımın tek Alman vatandaşı veya çifte vatandaş olmasının hiçbir önemi yoktur. Çocuklarını dünyaya getirmeden önce Alman vatandaşı olması yeterlidir. Hatta çocuklarının Türkiye’de doğmasının da önemi yoktur. Zira burada kan bağı esasına göre vatandaşlık hakkı söz konusudur.
En önemli olan nokta çocuğun doğum tarihinde resmi evli anne veya babanın Alman vatandaşlığını almış olmasıdır. Zira kanunun birinci maddesine göre ancak Alman vatandaşlığına sahip olan kişiler Alman’dır. Irkı veya milliyeti ne olursa olsun Alman vatandaşlığına sahip olmayan bir kişi ve ondan dünyaya gelen çocuklar da yabancıdır.
Buna bir örnek verirsek 1977 yılında Almanya’ya gelen Zeliha hanım Almanya’da 1978 yılında Keziban isminde kızını 1980 yılında da Zafer isminde oğlunu dünyaya getirmiş. Çocukların doğum anlarında anne Zeliha hanım ve babaları Süleyman bey Türk vatandaşıdır. Dolayısıyla çocuklar da Türk vatandaşı. Keziban küçük yaşta iken eğitim için Türkiye’ye bırakılıyor ve bir daha Almanya’ya gelmiyor. Oğul Zafer ise Almanya’da yaşıyor. Baba Süleyman bey eşi ile birlikte 2000 yılında Alman vatandaşlığını alıyorlar ve mavi kartlılar.
Bu örneğimizdeki Keziban ve Zafer sırf anne babaları 2000 yılında Alman vatandaşı oldu diye Alman vatandaşlık hakkı alamazlar. Zira doğum anlarında yani doğdukları tarihte anne ve baba Alman değil, Türk vatandaşıdır. Doğdukları tarihteki kanuna göre sadece Almanya’da doğdukları için de Alman vatandaşlığını alamazlar. Çünkü doğdukları tarihte yabancı anne ve babadan dünyaya gelmişler ve o tarihte de doğum yeri esasına göre herhangi bir vatandaşlık hakkı veren kanun yok idi. Bu hak daha sonra bir başka yazımızda ele alacağımız 01.01.2000 tarihinde yürürlüğe giren ve bu tarihten itibaren Almanya’da doğan çocuklar için belirli şartlarla verilmiştir.
Çocuğun doğumunda sadece baba Alman vatandaşı ise ve Alman hukukuna göre soy bağının kurulması için tanıma veya soy bağının kurulması (örneğin bir mahkeme kararıyla) gerekiyorsa, bu Alman vatandaşlığının kazılması hakkının ileri sürülebilmesi için Alman hukukuna göre hukuken geçerli bir tanıma veya soy bağının kurulması gerekir. Ancak kanuna göre tanıma beyanının çocuk 23 yaşını doldurmadan önce yapılmış veya soy bağının kurulması işleminin (örneğin davanın açılmış) başlatılmış olması gerekir.
Örneğin Alman vatandaşı Albert ile evlilik dışı ilişkinden Türk vatandaşı Asuman hanımın 1989 yılında dünyaya getirdiği Leman isminde kız çocuğunun Alman vatandaşlığını hak edebilmesi için Alman hukukuna göre babanın Leman’ı idari yolla tanıması gerekir. Tanımazsa Leman veya annesi veya şayet atanmış ise Leman’ın vasisi gibi kanuni temsilcisi Alman vatandaşı baba Albert’e karşı babalığın tespiti davası açmalı ve mahkeme ile soy bağının kurulması gerekir.
Fakat kanun burada bir sınırlandırma getirmiş ve bu tanıma beyanı ve dava açma için süre belirlemiştir. Alman vatandaşı baba Albert Leman’ı Alman hukukuna göre tanıyacaksa bunu 23 yaşını doldurmadan, tanımaması halinde Leman’ın veya annesinin veya şayet atanmış ise Leman’ın vasisi gibi kanuni temsilcisinin baba Albert’e karşı babalığın tespiti (soy bağının kurulması) davasını yine Leman 23 yaşını doldurmadan açmış olması gerekiyor.
Almanya’da sokakta bulunan veya hastane veya kiliselerin çocuk kasalarına bırakılan ve anne babası bilenmeyen bir çocuk kanuna göre aksi ispat sabit oluncaya kadar bir Almanın çocuğu sayılıyor. Bu kural Gebelik Uyuşmazlığı Kanunu uyarınca sağ doğan ancak anne tarafından kendi bilgilerinin gizlenmesini istediği bir çocuk için de uygulanıyor.
Anne veya babadan birinin Alman vatandaşı ve 31.12.1999 tarihinden sonra yurtdışında doğmuş olması ve mutat ikametgahının orada bulunması halinde yurtdışında dünyaya getirdiği çocuk Alman vatandaşlığı kazanamaz. Bunun tek istinası çocuğun vatansız kalma tehlikesidir.
Şayet Alman vatandaşlığına kabul edilmemekle çocuk vatansız kalacaksa bu halde Alman Nüfus Kanunu ‘nun 36. maddesi uyarınca doğumun doğum kütüğüne kaydedilmesi için çocuğun doğumundan itibaren bir yıl içinde kayıt için başvuruda bulunulması gerekiyor. Bu başvurunun bu bir yıllık süre içinde yetkili Alman dış temsilciliğe (büyükelçilik veya konsolosluk) yapılması halinde de başvuru geçerli kabul ediliyor.
Eğer her iki ebeveyn de Alman vatandaşı ise, buradaki kural sadece her ikisinin de burada belirtilen şartları yerine getirmesi halinde geçerli olacaktır.
Buna bir örnek verirsek; Alman vatandaşı Tufan beyle Türk vatandaşı Senem hanımın 02.02.2000 tarihinde kızı Bingöl’de doğan Aslı Türkiye’de yaşıyor. Aslı baba Tufan beyden dolayı Alman vatandaşı anneden dolayı Türk vatandaşıdır. Aslı kızımız 2020 yılında Türk vatandaşı Tahir ile evlenmiş ve 01.03.2023 tarihinde Bingöl’de Cenap isminde bir çocuk dünyaya getirmiştir.
Küçük bebek Cenap, annesi Aslı Alman vatandaşı olmasına rağmen kanuni düzenlemeye göre bu şekilde Alman vatandaşlığını alamayacaktır. Zira anne Aslı 31.12.1999 tarihinden sonra Almanya dışında yani Türkiye’de doğmuş, babası Tufan beyden dolayı Alman vatandaşlığını almış ama mutat ikameti yine Türkiye’de. Almanya’da yaşamıyor. Anne Aslı aynı zamanda annesinden dolayı Türk vatandaşı olduğu gibi evlendiği Tahir bey de Türk vatandaşıdır. Dolayısıyla bebeğimiz Cenap’ın vatansız kalması mümkün değildir. Türk Vatandaşlığı Kanununun 7. maddesi gereğince Türk vatandaşlığını otomatikman almaktadır.
Alman vatandaşı Tufan beyle Türk vatandaşı Senem hanımın 02.02.2000 tarihinde kızı Bingöl’de doğan Aslı’nın mutat ikameti Almanya olsa idi, kızımız 2020 yılında Türk vatandaşı Tahir ile evlenmiş ve 01.03.2023 tarihinde Bingöl’de Cenap’ı dünyaya getirse bile Cenap Alman vatandaşlığını alabilecekti. Çünkü bu durumda şartlardan biri olan mutat ikamet Türkiye değil, Almanya’dır.
Bu ihtimalde kızımız Aslı doğumun Alman doğum kütüğüne kaydedilmesi için Cenap’ın doğum tarihi olan 01.03.2023 tarihinden itibaren bir yıl içinde yani 01.03.2024 tarihine kadar Almanya’daki yetkili Nüfus Müdürlüğüne (Standesamt) veya Türkiye’de Almanya’nın Büyükelçiliği veya konsolosluğuna kayıt başvurusunda bulunulması halinde bebek Cenap Alman vatandaşlığını alacaktır.
Ayrıca buradaki kural Anayasa’nın 116. maddesine göre 30.01.1933 ile 08.05.1945 tarihleri arasında siyasi, ırkî veya dinî nedenlerle vatandaşlıktan çıkarılanlardan ve bunların altsoylarından (çocukları, torunları gibi) başvuruları üzerine tekrar vatandaşlığa alınanlar hakkında uygulanmıyor. Çünkü bunlar Anayasa gereğince zaten vatandaşlıktan çıkmış sayılmıyorlar.
Diğer bir köşe yazımızda doğum yeri esasına göre Almanya’da iki yabancıdan doğanların Alman vatandaşlığını nasıl hak edebileceklerini size izah etmeye çalışacağız.
