Sağlıklı yaşam için..

İnsanın bedensel ihtiyaçlarının en önemlilerinden birisi uykudur. Uyku sadece fizyolojik ihtiyaç değil aynı zamanda duygularımızın da ihtiyacıdır.

Sadece ihtiyaç olarak kalmaz aynı zamanda bedenimizi ve duygularımızı hem dinlendirir hem de onların tamirini yapar.

Kur’an-ı Kerim’de ‘’Uykunuzu bir dinlenme yaptık. Geceyi bir örtü, gündüzü geçiminiz için çalışma zamanı kıldık.’’ (Nebe:9-10-11) buyrulmaktadır.

Uykunun, özellikle de gece uykusunun dinlendirici olduğu vurgulanmaktadır.
Genel olarak insanlar, doğuştan genetik olarak bazı hastalıklara uygun olarak dünyaya gelirler. ‘’Düzensiz Uyku’’’,  ’’Sağlıksız Beslenme’’ ve ‘’Stres’’ vücudumuzdaki var olan hastalıkların ortaya çıkmasını tetikler.

Yaşantımızda sağlıklı beslenme, düzenli ve dinlendirici uyku ve stresle başa çıkabilme yeteneğimizi geliştirebilirsek bedensel ve psikolojik hastalıklardan korunabiliriz.

Bedensel bir hastalık için doktora gittiğimizde yapılan bütün tetkik ve tahliller sonucu her hangi bir hastalık bulgusu bulunamazsa; doktor şu üç soruyu sorar: ‘’Yatınca hemen uykuya dalabiliyor musun?

Uyuduğun zaman en az 3-4 saat deliksiz uyuyabiliyor musun? Uyandığın zaman kendini dinlenmiş hissediyor musun?” Bu üç soruya cevabımız ‘’ Evet’’ ise kendince farklı tedavilere devam edebilir.

Eğer bu üç sorudan bir cevabımız dahi ‘’Hayır’’ ise, bir psikiyatra gidilmesi tavsiye edilir. Psikiyatra gidilince verilen ilaçların uyuttuğundan şikâyet edilir.  Bu ilaçların etkilerinden biri de; kişiyi dinlendirici bir uyku ile hem bedeninin hem de duygularının dinlenmesi sağlayarak yaşantısının normalleşmesine yardımcı olmaktır.
Günde kaç saat uyumalı…?

Özellikle gece uykusu dinlendiricidir. Gece uyumayıp, gündüz ne kadar uyursak uyuyalım bedenimizin ve duygularımızın tam olarak dinlenebilmesi mümkün değildir. Kısa süreli gece uykusuna alışanlar, gün içinde kendilerini yorgun veya uykulu hissetmezler.

Çünkü “uyku, uykunun ilacıdır”  denir. Ne kadar çok uyursak, daha fazla uyumak istenir. Çok uyumakla dinlenilemez, az fakat sağlıklı gece uykusu dinlendirir.

Uykusuzluğun bedensel ve duygusal sağlık üzerinde, yaşam kalitesi ve yaşam süresi üzerinde olumsuz etkileri vardır. Dinlendirici ve yeterli olmayan uyku; depresyona, asosyalliğe, kilo almaya neden olabilir, felç ve diyabet riskini arttırır.

Dinlendirici gece uykusu çok önemlidir. Yeterli ve dinlendirici uyuma halinde birçok hastalıktan, erken bunamaktan bile korunacağı belirtiliyor.

Beyin; gün içinde hiç dinlenmediğinden, genel bakım işlerini yürütmesi için gece uykusuna ihtiyaç duyar. Biz uyurken beyin; hücrelerdeki hasarı onarır, gün içinde biriken toksinleri atar, takviye edilmesi gereken enerjiyi tedarik eder ve bellek oluşumunu gerçekleştirir.

Yeterli uyku uyuyanlarda ortak özellik olarak; gün içerisinde pozitif bir görünüme sahip, enerjik, uyumlu ve üretken oldukları gözlenir.

Uykudan kalkış zamanı..?

Etkili ve yeterli bir uyku için, sabahları aynı saatte kalkmak çok faydalıdır. Gece yatarken kalkacağımız saat belli olursa, kişi o saate kendini hazırlar ve o an gelinceye kadar dinlendirici bir uyku uyumaya çalışır.

İnsan bedeni uyanmadan bir buçuk saat önce uyanmaya hazırlanmaktadır. Bedenimiz “biyolojik saat” dediğimiz bir düzen ve belirginlik ister.

Uyku saatleri sürekli değişirse bedenimizin “biyolojik saati” bozulur ve ne zaman uyanması gerektiğine dair bir hareketi olamaz. Bu durumda hem dinlenemeyiz, hem de uyanmakta zorlanırız.

Gece uykusu gibi sağlıklı ve dinlendirici gündüz uykuları da vardır. Kesinlikle güneş doğduktan sonra ve güneş batmaya yakın uyumamalıdır. Bu iki vakitteki uyku hem sağlığımız, hem de işlerimizin verimliliği için zararlıdır.

Bunun yanında öğle vakti yarım saatlik uyku hem sağlıklı, hem de dinlendiricidir. Bu uyku, özellikle Akdeniz kültüründe (siesta- öğle şekerlemesi) ve Uzak Doğuda vardır. Peygamber Efendimizin  (as) tavsiye ettiği öğle uykusu “kaylule” gecenin iki saat uykusuna bedeldir.

Bütün bunlara rağmen; uyku ihtiyacımız da boyumuz gibi genetik olarak kişisel bir özellik olabilir. Bazı kişilere iki-üç saatlik uyku yeterken, bazıları da kendini iyi hissetmek için uzun uykuya ihtiyaç duyabilir.

Önemli olan; gece uykusunun dinlendirici olduğu, yatış ve kalkış saatlerimiz belirli olmalı, her zaman erken kalkma alışkanlık haline getirilmeli, kendimize özgü uyku düzenimiz olmalıdır.

Çok uyumak değil, düzenli uyumak dinlendirir. Uyku gaye değil, vasıtadır. Sağlıklıysanız ve uykunuz da yoksa mutlaka uyumak zorunda değilsiniz. Uyumuş olmak için uyunmaz, dinlenmek için uyunur.