Hiperaktif mi yaramaz mı?

Henüz beş yaşında bir kız çocuğum var. Aşırı hareketli ve çok yaramaz. Çevreden de çok tepkiler alıyoruz, yerinde duramaz ve arkadaşlarıyla kavgalı. Hiperaktiv olmasından endişe ediyoruz. Çocuğum hiperaktıv mi yoksa yaramaz mı? Bunu nasıl anlayabilirim? Tedaviler hakkında bilgi verir misiniz?

Hiperaktivite çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, dürtüsellik(ataklık) ve dikkat eksikliği şeklinde bir bozukluktur. Başlangıç yaşı üç, dört olsa da belirtileri daha bebeklikte başlar. Her yaramaz çocuk hiperaktiv değildir.

• Yaramazlık; ilgi çekme, öfke birikimi ya da aile içi şiddet gibi çevresel etkenlerle ortaya çıkan olumsuz davranışlardır. Bir hastalık değildir. Genellikle yaramazlık yapan çocuklar ya dikkat çekmek için ya da mizaç özelliklerinden dolayı olumsuz davranışlar sergiler.
• Hiperaktıv çocuk elinde olmadan, dış uyaranlara (aile, arkadaş, akraba) bağlı kalmaksızın olumsuz davranışlar gösterirler. Bebeklikte ki belirtileri, huysuzluk, huzursuzluk, fazla uyuma ve sürekli ağlamadır. Hiperaktivite bir hastalıktır.
• Hiperaktiflik tanısı konulabilmesi için çocuklarda yedi yaşından önce dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüşellik (çocuğun elinde olmadan kontrolsüz davranışlar sergilemesi) belirtilerinin aynı anda görülmesi gerekir.
• Hiperkaktif çocuk; elleri ayakları kıpır kıpırdır. Sınıfta ya da oturması gerekli yerde oturamazlar; kalkarlar ya da sıkılırlar. Çoğu zaman bağıran, eşyalarını toplamayan, unutan yapıdadırlar. Başladıkları işi genelde yarım bırakırlar.
• Tedavide erken tanı önemlidir. Bir uzmanla tedavi programı yürütülmelidir. Davranış değiştirme programı, özel eğitim, aile danışmanlığı ve ilaç tedavisi gibi tedavi protokolleri uygulanmaktadır.
• Okul, aile ve uzman işbirliği çok önemlidir. Uzmanın yönlendirmesiyle okulda öğretmenin evde de ailenin yapması ya da yapmaması gerekli şeyler vardır. Mesela aile çocuğun davranışlarını bir yaramazlık olarak değil rahatsızlık olarak algılayabilmelidir. Aile çocuğa aşırı hoşgörülü davranmamalı ve kesin net kurallar koyarak bunları uygulamada kararlı olmalıdır.
• Okulda öğretmen işbirliğiyle çocuğun dikkatini dağıtıcı faktörlerin ortadan kaldırılması gerekir. Çocuğun pencereden uzak tahtaya yakın bir yerde oturması gerekir. Dikkat yoğunluğu isteyen derslerin art arda olmaması sağlanmalıdır. Araya beden eğitimi, müzik ve resim gibi dersler konulmalıdır.
• Çocuğun performansı değil çabası desteklenmelidir. Yaptığı her başarı mutlaka ödüllendirilmeli ve doğru davranışı pekiştirmesi sağlanmalıdır.

Sosyal Pedagog & Aile Terapisti