Gıybet

Tüm kötülük, yıkılış ve kahroluşların temelinde gıybet tohumu vardır.

Gıybet, bir kimsenin ayıbını arkasından söylemek veya aleyhinde konuşmaktır. Türkçesi, “dedikodu” ve “çekiştirme” dir.

Bize söylendiği zaman kırılıp, darılacağımız, hoşumuza gitmeyen her şey gıybettir.

Gıybet etmeme güzel ahlaktır. Bu ahlak okumakla öğrenilmez. Ancak pratiğini yaparak, uygulamalı olarak öğrenilir. Tek kişi gıybet edemez. Gıybet, zina  gibidir, suç ortağı da vardır.

Gıybete sürükleyen önemli sebeplerden birisi de arkadaştır. O zaman suç ortağımıza yani arkadaşımıza dikkat edelim. Birimiz gıybete başlayınca, “sus, gıybete girme, beni de ortak etme!„ diyebilecek cesur yürek arkadaşlar edinelim.

Gıybette niyet ve konu değil, sonuç önemlidir. Ne konuşursak konuşalım, eğer sözlerimiz o insanı rahatsız edecek ise, bunun adı gıybettir.

Bu gün toplumda değişik şekillerde gıybet yapılmaktadır. Kaş-göz işareti yapmak, işaret ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket de gıybet olduğu gibi, birisinin uzun veya kısa boyluluğuna elimizle işaret etmek, bir şahsın ayıpları hakkında, hoşlanmayacağı yazılar yazmak da gıybettir.

Gıybet, İslam’da büyük günahlardandır. Gıybet yapmak, ölmüş kardeşimizin etini yemeye benzetilmiştir.

Gıybeti yapılan kişiyle ilgili bir yazı veya haberi kaç kişi okudu veya seyrettiyse o kadar insan huzurunda gıybet yapılmış demektir. Günahı da o kadar büyüktür.

Kur’an ve Sünnette gıybetin kötülüğü ve zararları

Kur’an-ı Kerimde gıybet, açık ve net olarak haram kılınmıştır. Allah katında en iğrenç suçtur.

• “Bir kısmınız diğerlerinizin gıybetini yapmasın. Sizden biriniz ölmüş kardeşinin etini yemek ister mi? Bundan tiksindiniz değil mi?” (Hucurat, 12)
• “Arkadan çekiştirip duran, kaş-göz hareketleriyle alay eden her kişinin vay hâline!” (Hümeze,1-2)

Hadis-i Şeriflerde ise gıybetin hem tarifi yapılmış hem de gıybet şekilleri hakkında detaylı bilgi verilmiştir.

• “Gıybet, kardeşini hoşuna gitmeyecek şekilde anmandır.” (Tirmizî, Birr, 23).

Gıybeti tasdik etmek ve susmak ta gıybettir. Gıybet yapılan yerde susan kişi gıybete ortak olmuş olur. Diliyle gıybetçiye karşı duramayanın o meclisi terk etmesi veya kalbiyle kabul etmemesi gerekir.

Allah Resulu şöyle buyurur:

• “Bir kimse, yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder.” (Taberâni)
• “Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyâmet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder.” (İbn Ebi’d-Dünya)
• “Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah do onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder.” (Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya)
• Gıybet kul hakkına girdiği için, gıybetini yaptığımız kişiyle helalleşmeliyiz. Mümkünse ona gıybet ettiğimizi söylemeliyiz.
• Eğer bir Müslüman gıybet ettiyse veya isteyerek gıybeti dinlediyse; “Allahım, bizi  ve gıybetini ettiğimiz kişiyi bağışla.” diye dua etmelidir. Ayrıca gıybetini yaptığı kişiyle karşılaşınca helallik almalıdır. (bk. Nursi, Mektubat, Yirmi İkinci Mektup)
• “İnsanlarla alay edenleri, onların suçlarını araştırıp yayanları, iyi kimselere suç isnad eden koğucuları Allah (c.c.) köpek suretinde haşredecektir.”(Tergib ve Terhib, c.5/391)

Ebedî hayatı yok edip, bizi iflas ettirir 

• “Aziz ve Celil olan Rabbim beni Mi’raca çıkardığında, demirden tırnaklarla yüzlerini ve gözlerini

tırmalayan bir topluluğa rastladım. Cebrail’e dedim ki: ‘Bunlar kimlerdir?’ Şöyle dedi: ‘Bunlar gıybet ederek insanların etlerini yiyen ve onların şereflerine dil uzatanlardır.’ (Hadis)

• “Ateşin kuru odunu yakması, insanın sevaplarını yok etmekte gıybetten daha hızlı değildir.” (Hadis)

Yangın yok edicidir. Gıybet edenlerin başına gelecek olan manevî felaket yangında her şeyi kül olmuş zavallı insanlar gibidir.

Bir ömür sevap kazandığını zannedip, ilahi huzura varınca, söylediği veya rıza ile dinlediği gıybetler yüzünden tüm manevî iyiliklerinin elinden alınması ne kadar acıdır. İflas etmiş bu kişinin acınası durumuna düşmemek için gıybet huyundan vazgeçmeliyiz. En azından vazgeçmeye çalışmalıyız.