Mavi kart hakkı sahibi vatandaşlarımızda ise Sosyal Güvenlik Kurumu hukuka aykırı bir uygulama yapmaktadır.
Türkiye’de ikameti olan Türk vatandaşlarının tümünü sağlık sigortası şemsiyesi altına almak amacıyla getirilen 16.06.2006 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 31.05.2006 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun genel sağlık sigortasını düzenleyen 60 ve devamı hükümleri 01.01.2012 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Türkiye’de ikamet eden ve Türkiye veya yurtdışından sağlık sigortası olmayan Türk vatandaşları (ki bunlara çifte vatandaşlarımızda dahildir) ödeme döneminde geçerli aylık brüt asgari ücretin %3’ü oranında genel sağlık primi ödeyeceklerini söylemiştik. Örneğin her yıl yeniden belirlenmekle birlikte bu tutar 2024 yılı için 20.002,50 TL x %3 = 600,08 TL’dir.
Gelir testi yaptırarak aynı hanede aile bireylerinin her birine düşen aylık kazanç asgari ücretin üçte birinden az olduğu tespit edilirse bunların primleri Türk devleti tarafından ödenmektedir.
Tamamen yabancı olan kişiler ise mütekabiliyet esası da dikkate alınmak ve en az bir yıl Türkiye’de oturum izini alarak ikamet şartıyla, yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmadıkları durumda talep üzerine genel sağlık sigortalısı olabilmektedirler.
Bunlar gelir testi yapılmadan ödeme döneminde geçerli aylık brüt asgari ücretin iki katının %12’si oranında genel sağlık primi ödemektedirler. Örneğin bu tutar 2024 yılı için 20.002,50 TL x2 = 40.005,00 TLx %12 = 4.800,60 TL’dir. Yani Türk vatandaşına veya çifte vatandaşımıza göre 8 kat daha fazla genel sağlık primi öderler.
Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerden en az bir yıl ikamet şartı aranmaksızın ilk kayıt tarihinden itibaren üç ay içinde talepte bulunanlar genel sağlık sigortalısı olabilmektedirler. Bu sürede talepte bulunmayanlar ise öğrenimleri süresince genel sağlık sigortalısı olamamaktadırlar. Tescili yapılan yabancı öğrenciler ise brüt asgari ücretin üçte birinin %12’sini genel sağlık sigortası primi olarak öderler. Yine örneğin bu tutar 2024 yılı için 20.002,50 TL/3 = 6.667,50 TL x %12 = 800,10 TL’dir.
Mavi kart hakkı sahibi vatandaşlarımızda ise Sosyal Güvenlik Kurumu hukuka aykırı bir uygulama yapmaktadır.
Bilindiği gibi 12.06.2009 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 29.05.2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun “Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar” başlıklı 28. maddesine göre doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye yani torununun çocuğuna kadar olan altsoyları, bazı istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ediyorlar. Mavi kartlı dediğimiz bu insanlarımızın seçme ve seçilme, vergiden muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü bulunmuyor. Özellikle bu insanlarımızın sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi tutulmaktadır.
Kısacası mavi kartlı insanımız saydığımız bu haklar dışında diğer tüm haklardan yararlanırken Türk vatandaşı gibi kabul edilir. Yukarıda belirttiğimiz gibi yabancıların Türkiye’de oturum yani ikamet izni ve çalışmak için çalışma izini alma zorunlulukları var iken mavi kartlılar bir Türk vatandaşı gibi bu izinleri almaktan muaftırlar.
Özellikle sosyal güvenliğe ilişkin hakları saklı sayıldığından bu hakları kullanırken mavi kartlılar Türk vatandaşı gibi muamele görürler. Bu husus kanunda açıkça ifade edilmiştir.
Oysa mavi kartlının “bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi tutulduğu” 5510 sayılı Kanunun 60. ve devamı maddelerinde yabancı olarak kabul edildiğine dair bir hüküm yok iken Türkiye’de tıpkı Türk vatandaşları veya çifte vatandaşlar gibi genel sağlık sigortalısı olduklarında yabancı statüsünde kabul edilerek kendilerinden ödeme döneminde geçerli aylık brüt asgari ücretin %3’ü oranında (Örneğin 2024 yılı için aylık 600,08 TL) genel sağlık sigortası primi tahsil edilmesi yerine aylık brüt asgari ücretin iki katının %12’si oranında (Örneğin 2024 yılı için aylık 4.800,60 TL) genel sağlık sigortası primi alınmaktadır. Yani bir Türk vatandaşı veya çifte vatandaşa göre hukuka aykırı olarak mavi kartlı insanımızdan 8 kat daha fazla genel sağlık primi alınmaktadır.
Aynı şekilde mavi kartlı öğrenciyi yabancı kabul ederek aylık brüt asgari ücretin %3’ü oranında genel sağlık sigortası primi tahsil edilmesi gerekirken aylık brüt asgari ücretin iki katının %12’si oranında genel sağlık sigortası primi alınmaktadır.
Bunun sebebi ise SGK’nın Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Genel Sağlık Sigortası Tescil ve Prim Daire Başkanlığının 2019/17 sayılı Genelgesini “3.5.5. Türk Vatandaşlığından İzinle Ayrılanlar (Mavi Kartlılar)” başlıklı maddesindeki mavi kartlıların, yazılı olarak başvurmaları halinde bir yıllık ikamet etme şartı aranmaksızın talepte bulundukları tarihi takip eden gün itibariyle Kanunun 60/1/d bendi kapsamında (yani yabancı statüsünde) genel sağlık sigortalısı olarak tescil edileceğine ilişkin düzenlemesidir.
Bunun anlamı “Ben ikamet izni ve en az Türkiye’de ikamet etme şartı açısından mavi kartlıları Türk vatandaşı kabul ediyorum ve bu şartları onlardan istemiyorum, fakat iş paraya yani prim tahsilatına gelince onları yabancı olarak kabul ediyorum” demektir.
Oysa mavi kartlıların istisnalar hariç sosyal güvenlik hakkının bir parçası olan genel sağlık sigortası uygulamasında ne kanunlarda ne tüzük veya yönetmeliklerde hakların kullanımında yabancı statüsünde kabul edileceği hükme bağlanmamışken bir alt düzenleme olan genelge ile mavi kartlıyı prim tahakkuku yönünden yabancı kabul etmek hukuka aykırıdır.
Çünkü alt hukuk normları üst hukuk normuna aykırı olamaz. Bu nedenle mavi kartlı insanımızın bunları bilerek haklarını, itiraz, Kamu Denetçiliği Kurumuna şikâyet veya mahkemede dava açarak aramalarını şiddetle tavsiye ederiz.
