Evlenecek çiftelerde en az biri mavi kart sahibi olsa bile Alman vatandaşı veya başka bir ülke vatandaşı ise yani bir yabancılık unsuru araya giriyorsa nikah işlemini yapmaya muhtarların ve müftülerin yetkisi bulunmuyor.
Bu köşe yazımızda Almanya’da ikamet eden Türk vatandaşlarının nikah işlemlerinde nelere dikkat etmeleri gerektiğini birkaç soruyu cevaplayarak sizinle paylaşacağız.
Türk hukuku açısından Türkiye’de evlilik işlemleri nasıl gerçekleştirilir?
Türk hukukunda yani Nüfus Kanunu ve Evlendirme Yönetmeliğine göre nikah işlemleri mevzuata göre belirlenen evlenme memuru ve şahitler huzurunda yapılır.
Burada yetkili evlendirme memurluklarının belirlenmesi evlenecek kişilerin vatandaşlık durumuna göre değişmektedir. Buna göre;
Almanya’da;
-Sadece Türk vatandaşı olan nişanlılar isterlerse Almanya’da ikamet ettikleri yerin yetkili Türk Konsolosluğunda nikah işlemi yaptırabilirler.
– Nikah işlemi yaptıracak kişilerden çifte vatandaşlarımız da dahil en az birinin Alman veya başka yabancı bir ülke vatandaşı olması halinde Türk konsolosluğunda nikah işlemi yapılmaz.
Türkiye’de;
Türkiye’de nikah işlemi yaptırılacaksa son mevzuat hükümlerine göre genel olarak nüfus müdürlükleri, belediye evlendirme memurlukları, muhtarlar ile il ve ilçe müftüleri nikah işlemi yapmaya yetkilidir. İki taraf da Türk vatandaşı ise (çifte vatandaşlar dahil) bu yetkililer önünde nikah işlemi yaptırabilirler.
Ancak evlenecek çiftelerde en az biri mavi kart sahibi olsa bile Alman vatandaşı veya başka bir ülke vatandaşı ise yani bir yabancılık unsuru araya giriyorsa nikah işlemini yapmaya muhtarların ve müftülerin yetkisi bulunmuyor. Onların mutlaka yetkili nüfus müdürlükleri veya belediye evlendirme memurluklarında nikah işlemi yaptırmaları gerekir. Bu detaya dikkat etmek gerekir.
Almanya’da yaşayan Türk asıllı çiftlerin Türkiye’de evlenmeleri için hangi belgeler gereklidir?
Almanya’da yaşayan Türk asılları vatandaşlarımız sadece Türk, birden çok uyruklu çifte, mavi kartlı Alman veya sadece Alman vatandaşı olabiliyorlar.
Sadece Türk vatandaşı olan nişanlıların Türkiye’de nikah işlemleri için gerekli belgeler;
Elbette bunların yaş küçüklüğü, birden çok evlilik, kadın için boşanmadan itibaren 300 içerisinde evlenme yasağı gibi evlenme engelinin de bulunmaması gerekir.
Mavi kart hakkı sahibi Alman vatandaşlarının evlenme işlemlerinde ise mavi kartlılar her ne kadar Türk vatandaşının sahip olduğu birçok hakka sahipler ise de 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usulü Hakkındaki Kanun’un 13. maddesi gereğince evlenme ehliyeti ve şartlarının taraflardan her birinin evlenme anındaki millî hukukuna tâbi olması sebebiyle Almanya’da Alman Nüfus Müdürlüğünden (Standesamt) alacakları evlenme ehliyet belgesinin (Ehefähigkeitszeugnis) ibrazı gerekir. Bu belge evlenecek kişinin evlenmesinin önünde engel olmadığını gösteren önemli bir belgedir. Bu belge olmadan evlilik işlemi yapılmaz. Mavi kartlı bu vatandaşlarımız ayrıca pasaport (Reisepass) veya kimlik belgesinin (Ausweis) aslı veya onaylı sureti ile bunların noterce onaylanmış Türkçeye tercümesi ve mavi kartlarını da ibraz etmelidir.
Türkiye’de yapılan bir evlilik Almanya’da nasıl tanınır?
Alman mevzuatı ve uluslararası hukuk açısından Alman kamu menfaatine aykırı olmamak şartıyla Türkiye’de yapılan bir nikah işlemi Almanya’da da geçerlidir. Ancak mavi kartlı ve sadece Alman vatandaşı olanların evlenme merasimi sırasında evlendirme memurluğunun verdiği çok dilli uluslararası evlilik cüzdanını veya Nüfus Müdürlüğünden alacakları yine çok dilli uluslararası evlenme belgesini (Formul B) Almanya`da ikamet ettikleri yerin Nüfus Memurluğuna (Standesamt) ibraz ederek evliliklerini Almanya´da tescil ettirmeleri gerekir. Bunun için ayrıca bir tanıma prosedürü yoktur.
Sadece Türk vatandaşları için böyle bir zorunluluk bulunmuyor. Lakin Almanya’da evli olmaktan elde edilecek haklar yönünden örneğin vergi sınıfı, vergi muafiyet sınırı, aile sağlık sigortası gibi haklardan faydalanmak için ya aile nüfus kayıt örneklerini veya evlendirme memurluğunun verdiği çok dilli uluslararası evlilik cüzdanlarını ilgili resmi kuruma ibraz etmeleri gerekir.
Türk vatandaşı biriyle evlenen Alman vatandaşının hukuki hakları nelerdir?
Türk vatandaşı biriyle evlenen Alman vatandaşının Türk hukuku açısından birçok alanda hakkı doğar veya hakkını araması kolaylaşır. Birkaç tanesine örnek vermek gerekirse;
Türkiye’de dini nikahın hukuki geçerliliği var mıdır? Çiftler bu konuda nelere dikkat etmelidir?
Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre halk deyimi ile dini nikah, imam nikahı ve İslami nikahının resmi olarak hiçbir hükmü ve geçerliliği yoktur. TMK 143. maddesi “Evlenme töreni biter bitmez evlendirme memuru eşlere bir aile cüzdanı verir. Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dinî töreni yapılamaz” demektedir.
Aile cüzdanı gösterilmeden dinî nikahın yapılması halinde Türk Ceza Kanunu’nun 230. maddesi resmi nikah yapılmadan yalnızca dini nikahın yaptıran tarafların ve evlilik cüzdanını görmeden dini nikahı yapan din adamının veya kişinin eylemlerini suç kabul edip iki aydan altı aya kadar hapis cezası öngörüyordu. Fakat Anayasa Mahkemesi maddedeki bu hükümleri 27.05.2015 tarihli kararıyla iptal ettiğinden artık bu fiiller suç olmaktan çıkmıştır.
Alman hukuku açısından da bu tip dini nikahın (imam nikahı, kilise nikahı, havra nikahı gibi) hukuken bir hükmü yoktur. Fakat Almanya’da dini nikaha benzeyen ancak resmi bir evlilik anlamına gelmeyen bir müessese kabul edilmiştir. Hem cins olanlar da dahil eşlerin Hayat Ortaklığı Kanunu (Lebenspartnerschaftsgesetz) denilen kanuna göre resmi olarak kaydedilmesi şartıyla evlilik birliği gibi birlikte yaşaması mümkündür. Bu birlikteliklerin bitirilmesi veya ölümle sona ermesi halinde eşlere resmi evlenmeye benzer bazı haklar vermektedir. Örneğin ölen hayat arkadaşından dolayı hayatta kalan hayat arkadaşına şartları varsa dul aylığı bağlanabiliyor.
Bu türlü hayat ortaklığı Almanya’da kayıtlı olsa bile Türk hukuku bunu tanımaz. Ve bundan dolayı bir hayat arkadaşı Türk vatandaşı olsa bile Türk hukukuna göre diğer hayat arkadaşına bir hak doğmaz. Çünkü bu hukuki müessesenin Türk hukukunda karşılığı yoktur.
Maalesef Türkiye’de veya Almanya’da resmi nikah yapılmadan sadece dini nikah ile evlenmelerde vatandaşlıkları ne olursa olsun en çok kadınlar mağdur olmaktadır. Örneğin dini nikahla evlilik birliği devam ederken eşlerin beraber ikamet ettikleri ve koca üzerine kayıtlı veya koca adına yapılan bir kira sözleşmesine dayalı konutu kadın eş tapuda aile konutu şerhi verdirerek koruma altına aldıramaz. Çünkü resmi evli değiller.
Diğer yandan dini nikahlı eşin diğer eşle dinen ayrılması halinde nafaka, maddi tazminat, vefat halinde miras, dul aylığı, vatandaşlık veya ikamet izni gibi hakları da olmaz.