Gıybet batağına batanlar

Sosyal medyanın da etkisiyle günümüzde gıybet hastalığı tehlikeli bir virüs gibi gittikçe yaygınlaşmakta ve yayılmakta.

İ. Gazali gibi maneviyat büyüklerine göre; “büyük günahlar arasında sayılan gıybete sevk eden pek çok sebep var. Bunlardan sekizi geneldir, çoğu kişide vardır. Üç tanesi de din adamlarında ve havas tabakasında bulunur.” Bunları bilip, dikkat etmeyenler gıybete batağına batarlar.

Gıybete sevkeden genel sebepler nelerdir?

• Kin duygusunu tatmin etmek: Birisine hiddet ve kin beslemek gıybetin önemli sebeplerindendir.
• Arkadaşlarına uymak: Arkadaşlarının onu terkedeceğinden korkup, onları eğlendirmek, hoş görünmek için gıybet etmek.
• Bir konuda kendi aleyhinde konuşulacağını bildiği için onlardan önce, o kişi veya kişiler hakkında konuşup, onları çürütmek ister. Önce o kişi hakkındaki bildiği doğruları anlatır. “Görüyorsunuz ben doğruları  söylüyorum„ der. Sonra da yanlışları doğrularla karıştırarak piyasaya  sürer.
• Kıskançlık: Haset ve çekememezlik gıybet sebeplerindendir. İnsanların birini övüp saygı göstermelerine dayanamadığından onu insanların gözünden düşürmek amacıyla gıybet eder. Bu hasedin ta kendisidir. Kin ve hiddetten farklıdır. Kin ve hiddet bazen cinayete sebep olabilir. Fakat bu çeşit haset, samimi dostlar arasında da olabilir. Aynı meslek gruplarında daha çok olur.
• Kendisine atılan bir suçu başkasına yükleyip, kendini kurtarmak için gıybet yapar. Bazen de yükü azaltmak için “onunla beraber yaptık, o da beraberdi, haberi vardı” diyerek onun gıybetini yapar. Bu davranış, iftira günahını da kazandırır.
• Kendisini üstün, büyük; başkasını da küçük göstermek için “o cahildir, aklı ermez, kafası basmaz bu işlere, sözü değersizdir vs.„ diyerek gıybet etmek.
• Başkalarını güldürüp, eğlendirmek, şakalaşmak için gıybet ederek meclislerde konuşma hakkı elde etmek için gıybet eder. Bunun sebebi, kendini beğenmek, kendini insanlara dinlettirmek isteğidir. Konum sahibi olmak için gıybet eder.
• Karşısındakini küçük gördüğü için, hem huzurunda hem de gıyabında adam ile alay etmek, küçük düşürerek eğlence etmektir. Bunun sebebi, kendini büyük görüp, öbürünü küçümsemektir. (İ. Gazali, İhya-yı Ulumi’d-Din, 3. cilt, özetle)

Din adamları ve havas tabakasındaki gıybetler nelerdir?

Gıybetin en ince ve en derin noktaları bunlardır. Çünkü şeytan sağdan gelir. Bunları ayırmak avam için değil, alimler için bile güç bir konudur. Bu konuda İ. Gazali çok detaylı bilgiler vererek üçe ayırıyor.

Gıybetin birinci kaynağı din diyanettir:

Her hangi bir adamın hatasına şaşmasıdır. “Falanca adamın şu işine hayret ediyorum. O adam bu işi nasıl yapar?” der. Burada isim vermemesi gerekirdi. “Bazıları bu işi nasıl, niçin yapıyorlar?” demesi  gerekirdi. O zatı deşifre edip, gıybetini yaptı. Belki niyeti iyiydi. Fakat sonuç, gıybeti doğurduğu için günah kazandı.

İkincisi, adama acıyıp, merhamet etmesinden kaynaklanan gıybet: “Yazık şu adamın davranışı beni üzmüştür” der. Doğrudur. Fakat yanlış olan, adamın ismini vermeyecekti. Üzüntüsünden dolayı aldığı sevabı, gıybet ederek kaybetmiş oldu. Bu da şeytanın sağdan yaklaşmasıdır.

Üçüncüsü de Allah  için kızması: Gördüğü veya duyduğu bir kötülüğe Allah için kızmasıdır. Hiddetini, kızgınlığını ifade ederken adamın adını anar. Halbuki hiddetini isim vermeden belirtecekti.

Gıybet batağında batmamak için dilin afetleri denilen gıybet hastalığına karşı dikkatli olalım. Gıybet edenlere engel olamıyorsak aramıza engel koyalım. Kendimizi koruma altına alalım.

İstemeden GIYBET yaptıysak veya dinlediysek bu duayı ezberleyip okuyalım:

“Allahümme’ğfir lenâ ve limeniğtebnâhü”

“Allah’ım bizleri ve gıybetini yaptığımız kişi/leri mağfiret eyle.„ Amin