Çocuklarda çalma davranışı (Hırsızlık)

Dokuz  yaşında bir oğlum var. İzinsiz babasının cebinden para alırken yakaladım. Bir grup arkadaşıyla hırsızlık yapmışlar, polis evimizi bastı. Babası şiddet uyguluyor, ben çaresiz kaldım. Çocuklarımızın hırsızlık yapmasını önlemek için bizlere neler tavsiye edersiniz?

Cevap : Mülkiyeti kendine ait olmayan bir mal ya da eşyayı izinsizce alıkoyma, kullanma ve menfaat elde etmeye hırsızlık diyoruz. Okul öncesi dönemde (3- 6 yaş ) çocuklar ”ben merkezli” olduklarından, mülkiyet duygusu gelişmediğinden izinsiz almalar çalma davranışı olarak görülmez. Çalma davranışının bir bozukluk olabilmesi için çocuğun ilkokul çağında olması gerekir. Gerekli uyarılar zamanında yapılmadığında çocukta ”kleptemanı” denilen, çalmaktan haz duyma davranışı gelişir. Bu çocuklar çalmaktan özel bir haz alırlar.

• Ebeveynler hatalı tutumlardan vazgeçmeliler: Aşırı ve katı disiplin uygulamaları, çocuğun sürekli başkalarıyla kıyaslanması ve anne- babaların paraya aşırı düşkün olup çocuğu parayla tehdit etmeleri çalma davranışını tetikler.
• Çocuğun kendini değersiz hissetmesinin önüne geçilmeli: Kendini değersiz ve yetersiz hisseden çocuklar beğendiği eşyaları çalarak kendini yeterli kılmaya çalışır. Çaldıkları para ile arkadaşlarına ikramda bulunup, borç veren çocuklar kendini üstün hissederek yetersizlik duygusunu yenmeye çalışırlar. Çocuklara karşı ebeveynler yargılayıcı ve küçük düşürücü olamamalılar.
• Sevgi ve ilgi hiç bir zaman eksik edilmemeli: Yeterince sevilmeyen, ilgi görmeyen çocuklar başkalarındaki eşyaları çalarak bu boşluğu gidermeye çalışırlar. Anne-babalar şiddet ve cezaya başvurmamalı, telaşa kapılmamalı. Çocuğu kazanma adına evin bir cazibe merkezi haline gelip çocuğun sevildiğini ve değer verildiğini hissetmesi gerekir.
• Çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanması gerekir: Küçük bir çocuğun ihtiyaç duyduğu oyuncakları alırsak başkalarının oyuncaklarını gördüğünde ”benimde oyuncaklarım var” diyecek ve alma ihtiyacı oluşmayacaktır. Ergen olan bir çocuğun temel ihtiyaçları karşılanmalı ki çalma davranışı önlenmiş olsun.
• Habersiz alma davranışı karşısında çocuğu görmezlikten gelmeyiniz: Suçlayıcı ve utandırıcı bir üslup kullanmadan aldığı eşyayı sahibine vermesi gerektiği anlatılmalıdır. Ebeveynlerin çocuğun çalma davranışını görmezden gelmeleri bu davranışı pekiştireceği unutulmamalı.
• Ebeveynlerin doğru model olmaları gerekir: Bazı anne ve babalar kendi aralarında konuşurken insanlar arasında dürüstlüğün kalmadığını, hile yapmadan, çalmadan zengin olunamayacağını söylerler. Bu sözlere kulak veren çocuklar zenginlere kızar, mülkiyete saygı göstermezler. Bu durum çocuklarda çalma davranışını harekete geçirir.
• İlk çalma davranışını gördüğünüzde çocuğunuzla kanuşun: Yumuşak bir ses tonuyla karşı tarafı incitmeden yaptığı davranışın normal olmadığına çocuğumuzu inandırmalıyız. ”Hırsızlık hem çok kötü bir davranış hemde dinimizce de haram olan bir davranış. İnsanların emek verip elde ettiklerini senin habersizce alman doğru mu?” denilerek ikna edilmeli. Bu konuşma gizli kalmalı ve çocuk deşifre edilmemelidir.

Sosyal Pedagog & Aile Terapisti