Yıl sonu gelmeden hakkınızı kaybetmemek için zamanaşımı sürelerine dikkat!

Yıl sonu gelmeden hakkınızı kaybetmemek için zamanaşımı sürelerine dikkat!

Birinden veya bir kurumdan talep edebileceğiniz bir hakkınız varsa, bu hak konusunda yüzde yüz haklı olsanız bile bu hakkı kanunda belirlenen zaman aralığında talep etmezseniz, hak talep edeceğiniz kişi veya kurum buna itiraz hakkını kullandığında o hakkı alamazsınız. İşte bu hakkın talep edilebileceği zaman aralığına biz zamanaşımı diyoruz. Yani devlet „Ben bir hakkın istenmesini ömür

AVUKAT ŞERİF YILMAZ 07 Aralık 2019 AVUKAT ŞERİF YILMAZ

Birinden veya bir kurumdan talep edebileceğiniz bir hakkınız varsa, bu hak konusunda yüzde yüz haklı olsanız bile bu hakkı kanunda belirlenen zaman aralığında talep etmezseniz, hak talep edeceğiniz kişi veya kurum buna itiraz hakkını kullandığında o hakkı alamazsınız.

İşte bu hakkın talep edilebileceği zaman aralığına biz zamanaşımı diyoruz. Yani devlet „Ben bir hakkın istenmesini ömür boyu koruyamam. Belirlediğim sürelerde bunu istemez, bu süreyi aşarsan zamanı geçirmiş olursun. Ondan sonra ‚Geçti Bor’un pazarı sür eşeğini Niğde’ye’ derim“ diyor.

Bu nedenle biz avukatlara bir müvekkil gelip „Falan kişiden bana yazı geldi. Benden şunu istiyor“ dediğinde getirdiği evraklarda ilk incelediğimiz konu talep edilenin zamanaşımına uğrayıp uğramadığıdır. Zira talep zamanaşımına uğramış ise talebi kabul etmeme hakkımız var. Yani hem haksız hem de güçlü durmu gibi.

Almanya veya diğer ülkeler hukuk sistemlerinde zamanaşımı sürelerini kanunlarında ayrı ayrı belirlemiştir. Örneğin bizim Türk hukukunda kanunda başka şekilde belirlenmemişse  genel zamanaşımı süresi 10 yıl, bazı alacaklar için ise 5 yıldır. (TBK md. 147)

Yine örnek verecek olursak Fransa Medeni Kanununda 5 ve 20 yıllık, (md. 2224 v.d), İtalyan Medeni Kanununda 5 ve 10 yıllık (md. 2946 ve 2947), Avusturya Medeni Kanununda 3 ve 30 yıllık (md. 1489) Hollanda Medeni Kanununda 5 ve 20 yıllık (3. Kitap md. 310) zamanaşımı süreleri öngörüldüğü gibi Rusya’da 3 yıllık, İsveç’de 3 ve 10 yıllık, İngiltere’de 3 ve 6 yıllık ve İrlanda’da 3, 6 ve 12 yıllık zamanaşımı süreleri belirlenmiştir. Bu süreler hakkın, haksız fiil, sözleşme veya sebepsiz zenginleşme, bedensel veya cinsel zararlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığına göre değişmektedir.

Almanya’da ise genel zamaşımı süresi 3 yıldır. (Alman Medeni Kanunu-BGB- md. 195). Zamanaşımının başlangıcı ise talep hakkının doğduğu ve bu hakkı doğuran olaylar ile borçlunun kimliğinin öğrenildiği yılın sonu itibariyle başlar. (BGB md. 199/1) Bu nedenle yaklaşan yılsonu dolayısyla Almanya’da yaşayan gurbetçilerimiz varsa bir hakları bu talep etmek için mutlaka bu sürelere dikkat etmelidir.

Konuyu daha net anlatabilmek için örnek verelim. Bir arkadaşınıza 03.05.2016 tarihinde ödenmek üzere borç para verdiniz. Ancak arkadaşınız ha bugün ha yarın diyerek borcunu ödemedi. Bu alacağınızı istemeniz için zamanaşımı süresi 2016 yılının sonu itibariyle başlar.

Yani 31.12.2016 tarihinden itibaren başlayacak ve 3 yıllık zamanaşımı 31.12.2019 tarihinde dolacaktır. Bu nedenle süre dolmadan borçlu arkadaşınızdan bunu talep etmek için zaman kaybetmeden icra takibine başvurmanız (Mahnverfahren) gerekir.

Aksi halde alacağınıza kavuşmak için borçlunun insafına kalırsınız. Yani 31.12.2019 tarihinden sonra icra takibine girdiğinizde borçlu arkadaşınız zamanaşımı itirazında bulunursa alacağınızı kesinlikle bir daha isteyemezsiniz. İtiraz etmez ise icra takibine devam edersiniz.

Şayet bir hakkınızı mahkeme kararıyla (Gerichtsurteil) almış iseniz bu defa bu hakkınızı istemek için 30 yıllık bir zamanaşımı süresi sözkonusudur. Yani hakkınız mahkeme kararı ile teminat altına alınınca zamanaşımı süresi de 30 yıla kadar uzamaktadır.

Şunu da belirtelim ki, zamanaşımının durması, kesilmesi ve yeniden başlaması da mümkündür. Bunlar da Alman Medeni Kanununda belirlenmiştir. Burada bir örnek verecek olursak; Borç para verdiğiniz arkadaşınızla pazarlık etmeniz, yeni bir tarih belirlemeniz, ödeme planı yapmanız işleyen 3 yıllık zamanaşımı süresini durdurur. Fakat sizin teklifinize o, onun teklifine siz devamlı hayır diyorsanız bu pazarlık değildir ve zamanaşımını durdurmaz. Hemen zaman kaybetmeden 31.12.2019 tarihine kadar davanızı açmalısınız.

Burada konuya ilişkin Alman Medeni Kanunun ilgili 195 ve 199.maddelerinin tam metinlerini aşağıda veriyorum. Faydalı olması dileğiyle..

Alman Medeni Kanunu

Madde 195- Olağan Zamanaşımı Süresi

Olağan zamanaşımı süresi 3 yıldır.

Madde 199- Olağan zamanaşımı süresinin başlangıcı ve azami süreler

(1)  Genel zaman aşımı süresi, şayet zamanaşımı süresi hakkında farklı bir düzenlenme yoksa,

1- Hakkın doğduğu ve

2- Hak sahibinin, hakkın oluştuğuna ilişkin koşullardan ve borçlunun kimliği hakkında bilgi sahibi olduğu veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığı, yılın sonundan işlemeye başlar.

(2) Ölüm, yaralanma, kişi sağlığı veya hürriyetine müdahale hallerinde söz konusu olan tazminat istekleri, hak sahibinin bu müdahalenin oluşundan ve bundan haberdar olmasına veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığına bakılmaksızın, tazminat talebini doğuran fiilin, görev ihlalinin veya başka bir şekilde zarara sebebiyet veren olayın olduğu andan itibaren 30 yılda zaman aşımına uğrar.

(3) Diğer tazminat talepleri:

1- Hak sahibinin olayın oluşundan haberdar olup olmadığına veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığına bakılmaksızın, olayın oluşundan itibaren (10) yılda ve

2- Hak sahibinin bu müdahalenin oluşundan ve bundan haberdar olmasına veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığına bakılmaksızın, tazminat talebini doğuran fiilin, görev ihlalinin veya başka bir şekilde zarara sebebiyet veren olayın olduğu andan itibaren 30 yılda zamanaşımına uğrar.

Süresi önce dolan zamanaşımı esas alınacaktır.

(3a) Miras yoluyla intikal eden haklar veya talep edilmesi bir vasiyetnamenin olduğundan haberdar olması şartına bağlanmış talepler, kişinin bu haklardan haberdar olup olmadığına veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığına bakılmaksızın, hakkın doğduğu andan itibaren 30 yılda zamanaşımına uğrar.

(4) Bu maddenin 2. ila 3a bentleri arasında düzenlenen talepler dışında kalan talepler, kişinin bu taleplerden haberdar olup olmadığına veya ağır ihmal nedeniyle haberdar olması gerekirken olmadığına bakılmaksızın, hakkın doğduğu andan itibaren 10 yılda zamanaşımına uğrar.

(5) Söz konusu talep bir ihmale dayanıyorsa, talebin oluşunda esas alınan müdahale yerine, ihmalin oluştuğu zaman esas alınır.

Alacak ve hakkınızın dayandığı nedenlere göre özellikli zamanaşımı süreleri ile özel durumlar için Alman hukuku avukatına müracaat etmenizi tavsiye ederim.