Son köşe yazımızda konu edindiğimiz ve “Türkiye’den emeklilikte gurbetçiye büyük darbe!“ başlıklı köşe yazımızda TBMM’ye verilen kanun teklifi maalesef bütün itirazlara rağmen jet hızı ile meclisten geçip 19 Temmuz 2019 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayınlanarak 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Yeni kanun değişikliği ile artık gurbetçi „Yurtdışı sürelerimi borçlanarak gün sayımı tamamlayacağım“ dediğinde
Son köşe yazımızda konu edindiğimiz ve “Türkiye’den emeklilikte gurbetçiye büyük darbe!“ başlıklı köşe yazımızda TBMM’ye verilen kanun teklifi maalesef bütün itirazlara rağmen jet hızı ile meclisten geçip 19 Temmuz 2019 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayınlanarak 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Yeni kanun değişikliği ile artık gurbetçi „Yurtdışı sürelerimi borçlanarak gün sayımı tamamlayacağım“ dediğinde Bağkur kapsamında hem günlüğü daha pahalıya ve SSK’ya göre daha fazla gün sayısıyla borçlanacak hem de daha az maaş ile emekli olacak. Kısacası daha uygun bedelle SSK kapsamında borçlanma ve emeklilik tarih oldu.
Kanun değişikliği kamuoyuna duyurulmadan ve kamuoyunda tartışılmadan sanki baskın yaparcasına aniden TBMM’ye getirilip kabul edilmesi, gurbetçiyi tam yaz tatilinde yakalayıp SSK borçlanması imkanı için sadece 13 gün gibi kısa bir süre verilmesi, gurbetçimizi şoke etmiştir.
Elbette bu şokta tam bilgilenemedikleri gibi emeklilikte hukuki durumları ve hakları konusunda da gerek görsel gerekse internet medyasında kafaları karıştıran birçok söylemle bilgi kirliliğine maruz kalmışlardır.
İşte bu yazımızın amacı bu kirliliğine net ve anlaşılabilir cevaplar vermek olacaktır.
Sorulara tek tek cevap vermeden önce bir kaç kriter ortaya koyalım. Bu kriterler verilecek cevaplara ışık tutacaktır;
Örnek: Kişi yurtdışına gelmeden önce veya sonra en son SSK’lı sigortalılığı varsa SSK’dan, Emekli Sandığı iştirakçisi ise Emekli Sandığından, Bağkur sigortalılığı varsa veya hiç sigortalılığı yoksa Bağkur’dan borçlandırılır.
Örnek: Türkiye’de çalışma veya borçlanma yolu ile 01.01.1990-01.01.1998 tarihleri arasında 2880 gün SSK’lı günü olan daha sonra Bağkur’a tabi olmuş ve 720 gün de Bağkur’dan ödeme yapmış ise bu kişinin son 7 yılda en fazla sigortalılığı yani 1260 günden fazla günü SSK kapsamında olduğundan SSK’dan 3600 günle kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olur.
Örnek: Yukarıdaki örnekte verilen süreler tersine ise, yani 2880 gün Bağkur’dan son 720 gün SSK’dan ise son 7 yılda en fazla sigortalılık Bağkur’dan olduğundan bu kişi 3600 günle SSK’dan emekli olamayacaktır. Bağkur’dan en az 5400 günle kadın ise 56, erkek ise 58 yaşında emekli olacaktır.
Örnek: Türkiye’de SSK kapsamında 1979-1980 arasında 20 günlük sigortalılığına karşılık Almanya çalışmalarıyla birleştirilerek 63 yaşında yani soyal güvenlik sözleşmesi gereğince 2018 yılında kısmi aylık bağlanmış ise bu kişi 1 Ağustos’dan sonra da yurtdışı sürelerini borçlanıp aylığını tam aylığa çevirmek isterse borçlanması SSK kapsamında yapılarak gün sayısı 3600 güne tamamlanır.
Şimdi bu sekiz adet kriterimize göre bilgi kirliliğine sebep olan gurbetçimizin önemli gördüğümüz sorularını tek tek cevaplayalım:
Soru 1: Benim Türkiye’de 1994 yılında 250 günlük sigortalılığım ve askerlik sürelerim var. Ben yeni kanundan etkilenir miyim?
Cevap: Türkiye’deki süreleriniz (askerlik dahil) 790 gündür. SSK kapsamında en azından 3600 günü tamamlamak için yurtdışı 2810 güne ihityacınız var. 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren başvuru yaptığınızda kalan sürenin yeni kanun gereğince Bağkur kapsamında borçlandırılması, bu sürenin en son 7 yıl içerisinde 1260 günden fazla Bağkur kapsamında olması nedeniyle kanun değişikliğinden etkilenirsiniz. Bu durumda Türkiye’deki SSK’lı çalışmanızın ilk sigorta girişi sayılması dışında hiçbir anlamı kalmamıştır. Bağkur kapsamında en az 5400 günlük süreyi tamamlamanız gerekir.
Soru 2: Ben Kamile. Benim Türkiye’de 1988’den itibaren 2500 günüm var. 31 Temmuz 2019 tarihine kadar yurtdışı sürelerimi borçlanma başvurusu yapamadım. Yeni kanun beni nasıl etkiler?
Cevap: Kamile hanım şayet SSK kapsamında 3600 günle 58 yaşında emekli olmak isterseniz yeni kanun zamlı bedel ve biraz da emekli maaşında düşüş dışında sizi etkilemez. Zira yeni kanun gereğince 3600 günü tamamlamak için Bağkur kapsamında 1100 günü borçlansanız bile bu süre 2829 sayılı kanun gereğince 1260 günden az olduğundan yine SSK kapsamında 58 yaşında emekli olabilirsiniz.
Soru 3: Ben Mustafa. Belçika’da ilk sigorta girişim 1987 ve 2018 yılında Türkiye’de SSK girişim var. SSK emekliliğinden yararlanmak için 31 Temmuz’a kadar yurtdışı borçlanma için başvurdum. Başvuru yapmam yeterli mi? Yeterli değilse borçlanmanın şimdilik sadece 1000 günü ödesem kalanını sonraya bıraksam kazanılmış hakkım olur mu?
Cevap: Mustafa bey sadece başvuru yeterli değil. Aynı zamanda şayet erken yaşta emekli olmak istiyorsanız sizi Türkiye’de SSK kapsamında 5375 günle 50 yaşında emekli edecek sürenin tamamı için başvurup bedelin tamamını tahakkuk cetveli geldikten sonra 3 ay içerisinde yatırmalısınız.
Bu sürede sadece 1000 günü yatırsanız sadece SSK kapsamında 1000 gününüz olur ve kalan kısım için borçlanma iptal edilir, yeniden başvuru yapmanız gerekir. Yeni başvuruda yeni kanun gereğince Bağkur’dan borçlanacağınızdan emeklilik şartlarınız Bağkur kapsamında 9000 güne çıkar.
Ancak kısmi ödeme yapmak ve SSK kapsamında kalmak istiyorsanız en az 5375-1259=4116 gün karşılığı bedeli bu 3 aylık sürede yatırmalısınız. Kalan 1259 günlük kısmı daha sonra Bağkur’dan da borçlansanız bile yine SSK kapsamında 50 yaşında emekli olabilirsiniz. Lakin bu çok teknik bir konu ve yanlış yapma ihtimaliniz olduğundan işlemlerinizi işin uzmanı aracılığıyla yapmanızı öneririm.
Soru 4: Ben Melek. 2006 yılında Bağkur’dan ev hanımı olarak 7200 gün dolar borçlanması yapmıştım. Yeni kanun beni etkiler mi? Ayrıca bunu SSK’ya çevirebilir miyim?
Cevap: Yeni kanun sizi etkilemez. Zira siz 2008 öncesi dolar borçlanması yapmışsınız. O dönemdeki kanunda ödeme süresi olmadığından bu dolar bedelini halen ödeyebilirsiniz. Sizin hakkınız kazanılmış hak olarak 3201 Kanunun geçici 7.maddesi tarafından garanti altına alınmıştır.
1 Ağustos’dan sonra maalesef sizin borçlanmanızı ve emekliliğinizi SSK’ya dönüştürme imkânı kalmamıştır. Çünkü şimdi Türkiye’de bir SSK girişi yapsanız bile 1260 gün daha SSK’dan borçlanamıyoruz. Borçlanma yine yeni kanun gereğince Bağkur’dan olacaktır.
Ancak dolar borçlanması yaparken bu 7200 günün son 3,5 yılında (1260 gün) yurtdışında çalışmaya dayalı sigortalılığınız varsa SGK’nın 2011/48 nolu genelgesi gereğince borçlanmanızı ve emekliliğinizi ek hiçbir bedel ödemeden SSK’ya çevirmek mümkündür.
Soru 5: Ben 31 Temmuz’a kadar başvuru yapamadım. Geç haberim oldu. Ancak duyduğuma göre Cumhurbaşkanı tarafından kanunun yürürlük süresi 3 ay uzatılmış. Bu sürede Türkiye’de SSK girişi yapıp yine SSK’dan borçlanma yapma imkânım var mı?
Cevap: Kanunları TBMM’si yapar ve tüm devlet kurumları tarafından yürürlük tarihinden itibaren uygulanır. Kanun Cumhurbaşkanına kanunun yürürlüğü ile ilgili bir yetki vermiş ise süre bu yetki ile Cumhurbaşkanı tarafından uzatılabilir.
19 Temmuz 2019 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak 3201 sayılı Kanunda yapılan değişiklik 01 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu kanunda yürürlük süresinin Cumhurbaşkanı tarafından uzaltılmasına ilişkin bir yetki verilmemiştir. Bu durumda Kanunun yürürlük süresini uzatmaya yine TBMM’si yetkilidir.
TBMM’si şuan tatilde olduğuna göre böyle bir süre uzatımı söz konusu olmamıştır. O halde „1 ay uzatıldı“ veya „3 ay uzatıldı“ sözleri dedikodu ve spekülasyondan başka bir şey değildir. Bu nedenle SSK emekliliğinden yararlanmanız da mümkün değildir.
Soru 6: Kanun 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesine rağmen SGK’ya kanunun yürürlüğe girdiğine dair bir yazı gitmediği ve değişiklikle ilgili bir genelge de yayınlanmadığından yazı veya genelge yayınlanıncaya kadar SGK eski kanunlara göre borçlanma işlemi yapıyormuş. Ben de bu şekilde başvursam olur mu?
Cevap: Kanunları TBMM’si yapar ve tüm devlet kurumları tarafından yürürlük tarihinden itibaren uygulanır. SGK da bu kurumlardan biridir. Şayet kanunun uygulanması ile ilgili mutlaka bir genelge veya yönetmelik yayınlanması gerekiyorsa SGK hiçbir işlem yapmaz bekler. Ancak „Ben genelge yayınlana kadar eski kanunu uygularım“ diyemez. Bu tamamen yalan söylemdir. İnanmayın.
Soru 7: 31 Temmuz’a kadar başvuru yapamadım. Bu durumda borçlanma ve Türkiye’den emeklilik hakkımı kaybettim mi?
Cevap: Hayır, Türkiye’den yurtdışı borçlanma ve emeklilik hakkınız kaldırılmadı. Sadece daha önce Türkiye’de SSK veya Emekli Sandığı girişiniz olsa da bu sigortalılık hallerinden yurtdışı sürelerinizi borçlanma ve emeklilik hakkınız kaldırıldı. Bağkur üzerinden kanun değişikliğinden önceki duruma göre % 40 daha fazla bedelle ve daha fazla gün sayısıyla borçlanma ve emeklilik hakkınız devam ediyor.
Yeni kanun uygulamasına bir örnek
Türkiye’de hiç sigorta girişi olmasa da Almanya’da ilk sigorta girişi 01.03.1989 tarihinde olan erkek bir gurbetçimiz Bağkur kapsamında yaş haddinden emeklilik için en az 5400 gün karşılığı asgari 207.198 TL borçlanıp bedelini ödeyecektir.
Gurbetçimizin bedelin tamamını 2019 yılı içerisinde ödemesi halinde ilk sigortalılık girişi Almanya- Türkiye Sosyal Güvenlik Sözleşmesi gereğince 01.03.1989 olmasına rağmen SGK tarafından bedeli yatırdığı 2019 yılından 5400 gün yani 15 yıl geri götürülerek 2004 yılı olarak kabul edilecek.
Bu kabule göre gurbetçimizin ilk sigorta girişi 01.10.1999-30.04.2008 tarihleri arasına denk geldiğinden kendisi 62 yaşında emekli olacaktır. Gurbetçimiz bayan olsaydı emeklilik yaşı 60’tır.
Şayet bu gurbetçimiz ilk sigorta girişini 01.03.1989 olarak kabul ettirip 58 yaşında yani 4 yıl daha erken emekli olmak isterse iş mahkemesinde dava çamak zorundadır. Gurbetçimiz bayan olsaydı emeklilik yaşı 56’dır.
Ayrıca yeni düzenleme gereğince hangi yılları borçlanırsa borçlansın ödediği asgari miktardaki primler karşılığı 5400 gün de ödeme yaptığı 2019 yılından geriye doğru yıllara mal edileceğinden alacağı emekli maaşı yaklaşık 700-800 TL olacaktır. Lâkin 17.01.2019 tarihli 7161 sayılı Kanunun 42 inci maddesiyle 5510 sayılı Kanuna eklenen Ek 19 uncu madde gereğince bağlanan emekli aylığı 1.000 TL’den aşağı olamayacağından emekli maaşı ek ödeme dahil aylık 1.000 TL olacaktır.
