Türklerin Almanya’da çocuk yetiştirmeden dolayı sigortalılık ve emeklilik hakkı

Almanya’da nüfusun ve dolayısıyla doğumların arttırılması, çocukların doğumdan sonra sağlıklı ve iyi ekonomik şartlarda yetiştirilmesi için devletçe birçok teşvikler ödenmekte. Alman devleti sadece bu teşvikleri vermekle yetinmeyip 01.01.1986 tarihinde sosyal güvenlik kanununda yaptığı değişiklikle 01.01.1921 tarihinden sonra doğan kadınların 31.12.1991 tarihine kadar dünyaya getirdikleri ve Almanya’da yetiştirdikleri çocukların her biri için 12 ay çalışmış gibi

AVUKAT ŞERİF YILMAZ 11 Ağustos 2018 AVUKAT ŞERİF YILMAZ

Almanya’da nüfusun ve dolayısıyla doğumların arttırılması, çocukların doğumdan sonra sağlıklı ve iyi ekonomik şartlarda yetiştirilmesi için devletçe birçok teşvikler ödenmekte.

Alman devleti sadece bu teşvikleri vermekle yetinmeyip 01.01.1986 tarihinde sosyal güvenlik kanununda yaptığı değişiklikle 01.01.1921 tarihinden sonra doğan kadınların 31.12.1991 tarihine kadar dünyaya getirdikleri ve Almanya’da yetiştirdikleri çocukların her biri için 12 ay çalışmış gibi sigortalılık süresi (Kindererziehungszeit) vererek bunu doğumu takip eden ay başından itibaren emekliliklerinde değerlendirmeye başladı.

Elbette bu sürelerden çocuğu yetiştiren anne ve babalar, üvey anne ve babalar çocuğun bakımını üstlenen büyük baba ve büyük anne yahut akrabalar da yararlanabilmekte.

Burada getirilen şart çocuk nerede doğarsa doğsun Almanya’da bir yaşına kadar yetiştirilmesidir. 01.01.1992 tarihinden itibaren yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformu kanunu (SGB VI § 56)  ile her çocuğun yetiştirilmesi için üç yıl sigortalılık süresi verilmeye başlandı.

01.01.1992 tarihinden önce ve sonra yetiştirilen çocuklara göre sağlanan sigortalılık süreleri arasında eşitlik ilkesine aykırılık devamlı tartışıldı.

Nihayet 01.07.2014 tarihinde yürürlüğe giren (BGBl I S. 787, 24.06.2014) kanun değişikliği ile bu 1992 öncesi çocuk yetiştiren anne veya babalara 12 ay daha ek sigortalılık süresi (Entgeldpunkte) verildi.

Böylelikle çocuk yetiştirmenin, çocuğun doğum tarihine bağlı olarak eşit olmayan şekilde değerlendirilmesine kısmen son verilmiş oldu.

Bu şekilde hiç çalışması olmasa bile Almanya’da 1992 tarihinden önce üç çocuk yetiştiren ancak bununla sadece üç yıl sigortalılık süresi olan bir bayan böylelikle toplam altı yıl sigortalılık süresine sahip ve 65 yaşını doldurmuş ise annelik emekliliğine (Mütterrente) hak kazanmış oldu.

Çalışması olup emekli olan varsa 1.7.2014 tarihinden itibaren başvuru yapmasına gerek kalmadan o tarih itibariyle sigortalılık süresine bu ek süre eklenerek emekli maaşı eski eyaletler için aylık brüt 28,61 Euro, yeni eyaletler için ise aylık brüt  26,39 Euro arttırıldı, henüz emekli olmayanların ise emekli aylığına hak kazanacakları yaşa kadar bu süreler işlenmemiş ise müracaat etmeleri talep edildi.

Bu nedenle emeki aylığı alanların emekli maaşlarını buna göre kontrol ettirmelerini, emekli olmayanların ise mutlaka sigorta hizmet cetvellerine bu sürelerin tescili için Deutsche Rentenversicherung (DRV) kurumuna müracaat etmelerini şiddetle öneririm.

Prim iadesi alanların hakları

Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre şartları yerine getiren ve Türkiye’ye kesin dönüş yapan Türk vatandaşları Alman emeklilik kasasındaki işçi katkı payı primlerini iade alabiliyorlar.

Buna göre 01.01.1986 tarihine kadar Türkiye’ye kesin dönüş yapan ve Almanya’daki primlerini iade alarak sigortalılıklarını tasfiye eden Türklerin çocuk yetiştirme süreleri Alman mevzuatına göre halen geçerlidir. Bu tarihten sonra prim iadesi alanların ise çocuk yetiştirme süreleri de tasfiye edilmektedir.

22.07.2009 tarihinde Alman mevzuatında yapılan değişiklikle çocuk yetişme süreleri bulunan ancak Türkiye’deki sigortalılık süreleri ile birleştirilmesine rağmen 65 yaşlarını dolduracakları yıla kadar Almanya’dan emekli aylığına yetecek 60 aylık prim ödeme süresine ulaşamayanlar eksik sürelerini borçlanarak emekliliğe hak kazanma imkanı verilmişti.

Ancak bu kanuni düzenleme yaklaşık bir yıl sonra 10.08.2010 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Yani bu tarihten önce borçlanma başvurusunda bulunanlar bu imkandan faydalanabilecekler diğerleri faydalanamayacaktır.

Bu konuda SGK, 08.12.2010 tarihli 2010/129 sayılı genelgesiyle yeni imkan vermiştir. Eksik sürelerin tamamlanması için borçlanma hakkı kaldırıldığından bu vatandaşlarımıza sözleşme gereğince Türkiye tarafında zorunlu veya isteğe bağlı sigortaya tabi prim ödeyerek veya doğum, askerlik sürelerini borçlanarak tamamlama imkanı verilmiştir.

01.01.1986 tarihinden önce prim iadesi alıp çocuk yetiştirme süresi bulunanlar ile bu tarihten sonra prim iadesi almadan Türkiye’ye kesin dönüş yapan Türk vatandaşları şayet 01.07.2014 tarihinde ek bir yıllık süre hakkından faydalanarak 65 yaşlarını dolduracakları yıla kadar 60 ay asgari prim günlerini dolduruyorlarsa bu kanundan faydalanmalıdırlar.

Bu durumda Almanya veya Türkiye’de borçlanma veya sigortalı prim ödeme zorunlulukları olmaz ve Almanya’dan emekli aylığına hak kazanırlar.

01.01.1986 tarihinden önce prim iadesi alıp çocuk yetiştirme süresi bulunanlar ile bu tarihten sonra prim iadesi almadan yurda kesin dönüş yapan Türk vatandaşları ek bir yıllık süreye rağmen 60 ayı dolduramıyorlarsa 2010/129 sayılı genelge hükümlerine göre Türkiye’de zorunlu veya isteğe bağlı sigortaya tabi prim ödeyerek veya doğum, askerlik gibi sürelerini ( 5510 S.K. md. 41) borçlanarak tamamlamak suretiyle  hizmetleri birleştirip Almanya’dan kısmi aylık almalılar.

Her durum için Türkiye’de bulunanlar ikametlerinin bağlı olduğu SGK İl Müdürlüklerine ellerindeki belgelerle müracaat ederek “Çocuk Yetiştirme Sürelerinin/Çocuk Yetiştirmeden Dolayı Dikkate Alma Sürelerinin Tespiti Dilekçesi”ni (V 800 formu) doldurarak ilgili Alman emeklilik kurumuna gönderilmesini sağlamalıdırlar.

Durumları uyan ve haklarını aramak isteyen Türkiye veya Almanya’daki vatandaşlarımız SGK Yurtdışı Servislerine, Konsolosluklarımızın çalışma ataşeliklerine, Deutsche Rentenversicherung (DRV) veya Alman emeklilik sistemi alanında çalışan sosyal güvenlik müşavirlerine (Beistand) müracaat ederek bilgi alabilirler.

ÖNE ÇIKANLAR