Türk vatandaşlığından çıkarken Türk devletinden izin alarak çıkılırsa Türk vatandaşlarının faydalandığı birçok haktan faydalanabiliyor. Onlara mavi kart veriliyor ve kendilerine mavi kartlı deniyor. Elbette bu izinle Türk vatandaşlığından çıkışta henüz ana babanın velayeti altında olan ve 18 yaşından küçük çocukların Türk vatandaşlığının etkilenmesi de söz konusu. Daha önce bir köşe yazımızda (*) boşanmış olsalar bile
Türk vatandaşlığından çıkarken Türk devletinden izin alarak çıkılırsa Türk vatandaşlarının faydalandığı birçok haktan faydalanabiliyor. Onlara mavi kart veriliyor ve kendilerine mavi kartlı deniyor.
Elbette bu izinle Türk vatandaşlığından çıkışta henüz ana babanın velayeti altında olan ve 18 yaşından küçük çocukların Türk vatandaşlığının etkilenmesi de söz konusu.
Daha önce bir köşe yazımızda (*) boşanmış olsalar bile anne babadan birinin Türk vatandaşlığından çıkış izni istediğinde velayet hakkı kendisinde olan boşanmış eşin velayet hakkı kendisinde olmayan diğer eşten muvafakat alması gerektiğini izah etmiştik. Şayet evli veya boşanmış olsun diğer eş bu muvafakati vermiyorsa çocuk Türk vatandaşlığında kalıyor. Veya kendisi ile birlikte çocuğunu da Türk vatandaşlığından çıkarmak için diğer eşin muvafakatini alamayan eş bu muvafakati almak için hâkime başvurması gerekiyor.
Lâkin anne baba birlikte Türk vatandaşlığından izinle çıkmak isterlerse, velayetleri altındaki 18 yaşından küçük çocuklarının da çıkma zorunluluğu vardı. Bu durumda anne babanın “Evet biz Türk vatandaşlığından çıkmak istiyoruz. Ama küçük çocuklarımızın Türk vatandaşı olarak kalmasını da istiyoruz” deme şansları yoktu.
Konunun daha anlaşılması için bir örnek verelim. Nizam ve Gamze çifti uzun yıllardır Almanya’da Türk vatandaşı olarak yaşıyorlar ve 2002 yılında doğan oğulları Fahrettin ile 2005 yılında doğan Yasemin isminde bir kızları var.
2018 yılında Nizam beyle Gamze hanım Türk vatandaşlığından çıkıp Alman vatandaşı olmak istiyorlar. Bu amaçla Alman vatandaşlık dairesine müracaat ediyorlar ve Alman dairesi gerekli araştırmalardan sonra kendilerine Alman vatandaşlığına alma garanti belgesini (Einbürgerungszusicherung) veriyor, “Gidin şimdi Türk vatandaşlığından çıkma izin belgenizi bana getirin sizi Alman vatandaşlığına alalım” diyor.
Nizam beyle Gamze hanım izinle Türk vatandaşlığından çıkmak için bağlı oldukları yetkili Türk konsolosluğuna müracaat ettiklerinde konsolosluk memuru “İzinle çıkmanız için dilekçenizi alırız. Ancak oğlunuz Fahrettin 16, kızınız Yasemin ise 13 yaşında. Yani henüz 18 yaşından küçükler ve siz Türk vatandaşlığından çıkarsanız çocuklarınız da çıkmak zorunda” diye uyarır.
Nizam beyle Gamze hanım bu duruma şaşırırlar. Zira çocukları Alman Vatandaşlık Kanununa göre şartları yerine getirdiklerinden ve 01.01.2000 tarihinden sonra Almanya’da doğduklarından zaten Alman vatandaşılar. Hem de yasal çifte vatandaşlar. Şimdi kendileri Türk vatandaşlığından çıkarlarsa çocukları da Türk vatandaşlığını kaybedecek. Ve çocukların bir daha yasal çifte vatandaş olmalarını asla mümkün olmayacak.
Zira çocuklar Türk vatandaşlığından çıktığında ileride tekrar Türk vatandaşlıklarını almak isteseler bu defa ya Alman vatandaşlıklarını geri vermek zorunda kalacaklar ya da izinsiz tekrar Türk vatandaşlığına girdiklerinde otomatikman Alman vatandaşlıklarını kaybedecekler. Mevcut Alman Vatandaşlık Kanunu hükümleri bu şekilde.
Peki konsolosluk memuru bu kuralı neye dayanarak söylüyordu?
Konsolosluk memuru çocukların da anne baba ile birlikte Türk vatandaşlığından çıkma zorunluluğunu 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanuna dayanarak söylüyordu.
Gerçekten 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 27/2-son cümlesi aynen şu şekildeydi; “Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını birlikte kaybeden ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını kaybeder.”
Bu kanuni düzenleme, örneğimizdeki Nizam beyle Gamze hanımın çocuklarında olduğu gibi uzun yıllar çok mağduriyetlere sebebiyet verdi.
Nihayet kanun değiştirildi
Bu kanuni düzenlemenin yarattığı mağduriyetleri gören, zaten özellikle Almanya gibi Avrupa ülkelerinde zorla elde edilen yasal çifte vatandaşlık haklarının Türk devleti eliyle baltalandığını fark eden yetkililer bu düzenlemeyi iptal etmek istediler.
Nihayet TBMM’de verilen bir kanun teklifinin 6 Aralık 2019 tarihinde 7196 sayılı Kanun olarak kabul edilmesiyle bu uygulama tarihe gömüldü. 6 Aralık 2019 tarihli 7196 sayılı Kanunun 63’üncü maddesiyle 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 27/2 fıkrasındaki mağduriyete sebep veren “Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını birlikte kaybeden ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını kaybeder.” şeklindeki son cümle kanundan çıkarıldı.
Bu kanun değişikliği de 24 Aralık 2019 tarihli ve 30988 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş oldu.
24 Aralık 2019 tarihinden önce Türk vatandaşlığından çıkan çocukların durumu nedir?
Maalesef bu çocuklarımız için olumlu bir şey söylemek mümkün değil. Çünkü olanlar bir defa ana babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlıklarını kaybettiklerinden anne babalarının başvurusu ile tekrar Türk vatandaşlığına girmeleri ve yasal çifte vatandaşlık haklarını korumaları mümkün değildir.
Örneğimizdeki Nizam beyle Gamze hanımın küçük çocukları Fahrettin ve Yasemin’in 2018 yılında anne babaları ile birlikte Türk vatandaşlığından çıktıklarını düşündüğümüzde 18 yaşından önce anne babalarının veya 18 yaşından sonra kendi başvuruları üzerine tekrar Türk vatandaşlığını kazanmaları mümkün olsa da Alman Vatandaşlık Kanunu gereğince Almanya’daki yasal çifte vatandaşlık haklarını geri alamazlar.
