Türk vatandaşı ile evlenmek doğrudan vatandaşlığı kazandırmaz

Özellikle Avrupa ülkelerinin dil, gelir, konut gibi aile birleşimi şartlarını zorlaması yeni nesil Avrupalı Türk ile Türkiye’de yetişmiş gençler arasındaki kültür farklılığının yurtdışında yabancı ile evliliklerin artmasına sebebiyet verdiği bir gerçek. İşte burada ister Türkiye’de ister yurtdışında „Bir Türk ile evlenen bir yabancı bu evlilik dolayısıyla hemen Türk vatandaşlığını da kazanabilir mi?“ sorusu gündeme geliyor.

AVUKAT ŞERİF YILMAZ 30 Mart 2019 AVUKAT ŞERİF YILMAZ

Özellikle Avrupa ülkelerinin dil, gelir, konut gibi aile birleşimi şartlarını zorlaması yeni nesil Avrupalı Türk ile Türkiye’de yetişmiş gençler arasındaki kültür farklılığının yurtdışında yabancı ile evliliklerin artmasına sebebiyet verdiği bir gerçek.

İşte burada ister Türkiye’de ister yurtdışında „Bir Türk ile evlenen bir yabancı bu evlilik dolayısıyla hemen Türk vatandaşlığını da kazanabilir mi?“ sorusu gündeme geliyor.

Bu konu 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun (TVK) 16. maddesiyle bu kanunun uygulama yönetmeliğinin 25 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş.  TVK 16. maddeye göre  bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz.

Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilirler. Ayrıca başvuranın aile birliği içinde yaşaması, evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmaması, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması şartları da aranır.

Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü sebebiyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancı evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli ise Türk vatandaşlığını muhafaza eder.

TÜRKİYE’DEN YAPILAN BAŞVURULARDA İZLENEN YOL

Görüldüğü gibi yabancı eşin sadece Türk vatandaşı ile evlenmesi otomatikman Türk vatandaşlığını kazandırmıyor. Bunun için diğer şartların da yerine getirilmesi gerekir. Bu şartların araştırması Türkiye’de başvuruyu alan Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürlükleri tarafından emniyet müdürlüklerine yaptırılır.

Emniyet müdürlüğü birimlerince yapılan inceleme sonucu olumlu veya olumsuz tespitlere ilişkin bir rapor tuttulur, bu rapora varsa gerekli tutanaklar eklenir ve il müdürlüğüne ibraz edilir. İl müdürlüğü de dosyayı Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespitini yapacak „Vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu“na gönderir.

Daha sonra komisyon tarafından Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı ve eşi, ayrı ayrı ve birlikte mülakata tabi tutulur ve evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığı araştırılır. Mülakat sonucunda il müdürlüğünce dosya karar alınmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir ve süreç tamamlanır.

Burada yapılan tespitte başvurucu yabancının bir Türk vatandaşı ile üç yıldan beri evli olmadığı, evliliğin boşanma veya müracaat tarihinden önce ölüm gibi nedenlerle son bulduğu, herhangi bir suçtan dolayı yargılamasının devam ettiği veya hükümlü/tutuklu olduğu, yönetmelik uyarınca istenen belgeleri ibraz edemediği anlaşıldığı takdirde başvurusu kabul edilmez ve bu hususta kendisine gerekli tebligat yapılır.

YURTDIŞINDAN YAPILAN BAŞVURLARDA İZLENEN YOL

Bir Türk ile evlenen yabancı otomatikman Türk vatandaşlığını kazanamadığına, yurtdışında yabancı ülkede yaşandığında araştırma için o ülkenin emniyet birimlerini kullanmak mümkün olmadığına ve konsolosluklarda „Vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu“ da olmadığına göre yurtdışında başvuruda izlenecek yol ve araştırma nasıl olacak?

İşte bu sorunun cevabı uygulama yönetmeliğinin 30.maddesinde bulunmaktadır. İşin bu kısmı gurbetçimizi ilgilendirdiğinden bir örnek vererek açıklamaya çalışacağım.

Türk vatandaşı Mustafa ile Alman vatandaşı Silke 26.04.2015 tarihinde resmi olarak evlenmişlerdir. Almanya’da yaşayan bu eşlerden Silke, kanunun aradığı 3 yıl evli olma şartını yerine getirdiğinden 2019 yılında başvuru yapıp aynı zamanda Türk vatandaşılığını da almak istiyor.

Bu durumda Silke yönetmeliğin 26. maddesi gereğince T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün hazırladığı ve internetten de bulunabilen Vat-6 kodlu „Evlenme İle Türk Vatandaşlığının Kazanılması Başvuru Formu“nu(*) eksiksiz, gerçeğe uygun olarak doldurup imzalayacak.

Silke bu formla birlikte Alman vatandaşı olduğunu gösterir pasaport veya benzeri belgesini, vatansız ise buna ilişkin usulüne göre onaylanmış belgenin noter/konsolosluk tasdikli Türkçe tercümesini (buna gerek yok kendisi Alman vatandaşı), tescile esas olacak şekilde tüm kimlik bilgilerini gösteren usulüne göre onaylanmış belgenin noter/konsolosluk tasdikli Türkçe tercümesini, yerleşim yeri Türkiye’de bulunuyorsa en son tarihli ikamet tezkeresini (buna gerek yok çünkü Almanya’da ikamet ediyor), herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneğini, işlem ücretinin Maliye veznesine yatırıldığını gösterir makbuzu, 2 adet 50×60 mm boyutunda beyaz fonda, desensiz ve makinede okunabilen biyometrik fotoğrafını da ekleyerek yaşadığı yerin bağlı olduğu Türk konsolosluğuna teslim edecek.

Başvuru dosyasını alan konsolosluk işlemlerinden sorumlu muavin konsolos veya daha üst yetkili tarafından Alman vatandaşı Silke ve eşi Mustafa ayrı ayrı ve birlikte, evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığının tespiti için mülakata tabi tutulur. Bu mülakat sonucunda oluşan olumlu veya olumsuz kanaat evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin mülakat formuna yetkili tarafından açık bir şekilde yazılır.

Silke’nin bulunduğu Alman devletinden kanunları izin verdiği takdirde sabıka kaydı istenir ve Alman Silke’nin Türk vatandaşı eşi Mustafa ile evlilik kaydının resmi makamlarda bulunup bulunmadığı araştırılarak elde edilen bilgi ve belgeler dosyaya eklendikten sonra karar alınmak üzere Bakanlığa gönderilir.

Ancak unutmamak gerekir ki, Silke’nin Türk vatandaşlığını kazanması için konsolosluğun bakanlığa vereceği olumlu rapor yetmeyebilir. Bakanlık Silke’nin Türk vatandaşlığını kazanmasında millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunup bulunmadığının tespiti için Millî İstihbarat Teşkilâtından ve Emniyet Genel Müdürlüğünden arşiv araştırması isteyecektir.

Şayet bu kurumlardan araştırma sonucu Silke’nin Almanya’da bir terör örgütüne mensubiyeti, yandaşlığı, sempatizanlığı veya yardım ve yataklık etmesi, Türkiye aleyhinde faaliyetlerde bulunması gibi arşiv kaydı gelmesi halinde Silke’nin Türk vatandaşlığına başvurusu bakanlık tarafından reddedilecektir. Hatta Bakanlık tarafından vatandaşlığa kabul kararı verilse dahi sonradan bu durum ortaya çıkması halinde Silke’nin Türk vatandaşlığı iptal edilebilecektir.

Bu hallerde maalesef belirtmeliyim ki, bu ret kararlarına karşı açılan davalarda Danıştay ve mahkemeler „Vatandaşlığa kabul Türk devletinin hükümranlık yetkisi ve takdirindedir. Kişinin sabıka kaydı olmasa hatta hakkında ceza soruşturması veya koğuşturması açılmasa bile Türk devleti kendisine tehlikeli gördüğü birini vatandaşlığına kabul etmek zorunda değildir“ diyerek davaları ret etmektedir. (Danıştay 10. Dairesi, 29.3.2016 gün 2013/3739 E., 2016/1743 K.)

Diğer aile birliği içinde yaşamama veya evlilik birliği ile bağdaşmayan faaliyetlerde bulunma gibi sebeplerle ret edilen kararlara karşı açılan davalarda ise olumlu kararlar verilmektedir. (Danıştay 10. Dairesi, 29.3.2016 gün 2013/3281 E., 2016/1750 K., 5.10.2015 gün 2012/8144 E., 2015/4051 K.)

Lâkin bu kurumlardan da arşiv araştırmasında olumlu rapor gelmesi halinde elbette vatandaşlığa kabulde yetkili olan İçişleri Bakanlığı Alman Silke’yi evliliği dolayısıyla Türk vatandaşlığına kabul edecektir.

Son olarak da mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununda şart koşulan vatandaşlığa girme beyanının evlendirme memuru önünde yapılma zorunluluğu yeni 5901 sayılı TVK ile kaldırıldığından Silke’nin evlenme tarihinden itibaren ister 3 yıl ister 6 yıl isterse de 10 yıl sonra Türk vatandaşlığına alınma başvurusunu yapabileceği bilgisini ekleyelim.

Bu yazımız gurbetçimizi bilgilendirmek amaçlı kaleme alındığından vatandaşlarımız idari işlemler konusunda avukat olarak bize değil yetkili nüfus il müdürlüklerine, İçişleri Bakanlığına veya bağlı oldukları konsolosluklara müracaat ederek ücretsiz bilgi almalılar. Vatandaşlığa başvurunun Bakanlıkça reddi halinde bizim gibi Türk hukukunda avukatlara müracaat etmeliler.

(*) https://www.nvi.gov.tr/PublishingImages/Lists/PageContents/NewForm/Vat-6_Evlenme.pdf