Türk miras hukukuna göre sağ kalan eşin, birinci zümre mirasçılarla (ölenin çocukları) beraber mirasçı kaldığında miras mallarının yüzde 25’ine, ikinci zümre ile (ölenin anne-babası veya onun çocukları) mirasçı olduğunda yüzde 50’sine, üçüncü zümre (ölenin büyükbabası-büyükannesi veya bunların çocukları) ile mirasçı olduğunda ise yüzde 75’ine hakkı vardır. Bu eşe miras hukukuna göre verilen haktır. Lâkin sağ
Türk miras hukukuna göre sağ kalan eşin, birinci zümre mirasçılarla (ölenin çocukları) beraber mirasçı kaldığında miras mallarının yüzde 25’ine, ikinci zümre ile (ölenin anne-babası veya onun çocukları) mirasçı olduğunda yüzde 50’sine, üçüncü zümre (ölenin büyükbabası-büyükannesi veya bunların çocukları) ile mirasçı olduğunda ise yüzde 75’ine hakkı vardır. Bu eşe miras hukukuna göre verilen haktır.
Lâkin sağ kalan eşin hakları bununla sınırlı değildir. Türk aile hukukundan kaynaklanan hakları da vardır. Zira özellikle 1 Ocak 2002’den sonra evlilik birliği içerisinde edinilen mallardan dolayı katılma alacağı hakkı vardır. Eşler arasında mal rejiminden dolayı katılma alacağı hakkı bilinenin aksine sadece boşanma halinde değil eşlerden birinin ölümü halinde de mevcuttur.
Eşlerden biri vefat etmişse ve bu nedenle mal rejimi son bulmuşsa katılma alacağı alacaklısı payları oranında ölen eşin sağ kalan eşi ile birlikte tüm mirasçılarıdır.
Aynı şey katılma alacağı borçlusu için de geçerli. Hatta bazı özel hallerde katılma alacağı borçlusu üçüncü bir kişi de olabilir. Katılma alacağı miras halinde miras malları bölünmeden öncelikle ödenmesi gereken bir borçtur.
İşte sağ kalan eşin bu aile hukukundan kaynaklanan hakkı sebebiyle mirastan daha fazla pay alması mümkündür. Nasıl mı? Örnek verelim.
Birinci zümre ile mirasçılıkta: Koca vefat eder. Geriye 400 bin TL toplam değerde bir miras malı ve birinci zümre mirasçıları bırakır. Miras hukukuna göre sağ kalan eşin miras payı yüzde 25 ‘tir. Kalan ise çocuklara eşit pay edilir. Bu durumda sağ kalan eşe 100 bin TL miras payı düşecektir. Oysa bu eş öncelikle katılma alacağı davası açsa ve sonunda artık değer 100 bin TL çıksa, bu değerin yarısı kendisine ait olduğundan katılma payı alacağı 50 bin TL olacaktır.
Kalan ve ölen eşe ait 50 bin TL katılma alacağının mirasçısı olarak da payı oranında alacaklısı olduğundan 10 bin TL’de orandan alacak ve toplam 60 bin TL’sini kendisi geriye kalan 40 bin TL’yi ise çocuklar payları oranında öncelikle miras kalan malvarlığından (tereke) alacaktır.
Böylelikle miras paylaşıma konu malvarlığı değeri 300 bin TL olacaktır. Bu paylaşımdan da sağ kalan eşe yüzde 25 hisse ile 75 bin TL verileceğinden toplam alacağı 135 bin TL’si olacaktır. Yani miras payı yüzde 25 olarak 100 bin TL alacakken katılma alacağı payı ile birlikte toplam malın yüzde 33,75’ini almış olacaktır.
İkinci zümre ile mirasçılıkta: Aynı yukarıdaki değerlerle geriye mirasçı olarak ölen eşin anne-babası veya kardeşleri kalmıştır. Miras hukukuna göre bu halde sağ kalan eşin miras payı yüzde 50‘dir.
Bu durumda sağ kalan eşe 200 bin TL miras payı düşecektir. Katılma alacağı davası ile öncelikle katılma payı alacağı 50 bin TL olacak, kalan 50 bin TL’den 25 bin TL (yüzde 50) daha alacak ve toplam 75 bin TL’sini öncelikle miras mallarından kendisine ödenecektir.
Miras paylaşıma konu malvarlığı değeri 300 bin TL olduğundan buradan da 150 bin TL alacağından toplam alacağı miktar 225 bin TL’si olacaktır. Yani miras payı yüzde 50 olarak 200 bin TL alacakken katılma alacağı payı ile birlikte toplam malın yüzde 56,25’ini almış olacaktır.
Verdiğimiz örneklerde de görüldüğü gibi sağ kalan mirasçı eş öncelikle açacağı bir mal rejimi davası sonrasında tereke ve katılma alacağının miktarına, birlikte mirasçı olduğu zümreye bağlı olarak miras mallarının yüzde 50-75’ine kadar bir kısmını alabilir. Özellikle gurbetçimiz bu haklarını bilmeli ve sıkı bir şekilde aramalı.
