Bir yabancı ülkede verilen boşanma kararı otomatikman Türkiye’de geçerli olmaz. Daha doğrusu hiçbir ülke bunu kabul etmez. Zira karar veren yabancı idari veya adli mercii kendi hakimiyeti altında olan bir makam değildir. Bu nedenle yabancı ülkede verilen bir boşanma kararının Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi için mutlaka onun Türkiye’de mahkemece veya idari makamca usulüne uygun tanınması
Bir yabancı ülkede verilen boşanma kararı otomatikman Türkiye’de geçerli olmaz. Daha doğrusu hiçbir ülke bunu kabul etmez. Zira karar veren yabancı idari veya adli mercii kendi hakimiyeti altında olan bir makam değildir.
Bu nedenle yabancı ülkede verilen bir boşanma kararının Türkiye’de hüküm ifade edebilmesi için mutlaka onun Türkiye’de mahkemece veya idari makamca usulüne uygun tanınması gerekir.
2017 yılından önceki uygulamaya göre Türk vatandaşları ile çifte vatandaşlara ait yabancı ülkeden verilen boşanma karalarının Türk hukukunca tanınması ancak kararın bir mahkemece verilmesi, kararın kesinleşmiş olması ve Türk mahkemesinde tanıma davası açılması ile mümkün olabiliyordu.
2013 yılında mavi kartlıların dava açmadan tek taraflı olarak başvuru ile davasız idari yolla kararlarını tanıtabilmelerinin önü açılmıştı.
29.04.2017 tarihli mükerrer Resmî Gazetede yayınlanan 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Nüfus Hizmetleri Kanununa 27/A maddesi eklenerek yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar tarafların veya vekillerinin BİRLİKTE bulunulan ülkedeki Konsolosluğa ve Türkiye’de bakanlıkça yetkilendirilen Nüfus Müdürlüklerine başvurması halinde nüfus kütüğüne tescil edileceği hükme bağlandı.
Bu düzenlemenin uygulama yönetmeliği olan „Yabancı Ülke Adlî veya İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmelik “ 07.02.2018 tarihli Resmî Gazetede yayımlandı.
Lâkin bu düzenleme dava açmaksızın idari yolla tanımayı getirse de tek taraflı başvuruyu kabul etmiyor. Yabancı ülkede boşanan eşlerin ya birlikte ya da tek tarafın başvurusundan itibaren diğer eşin de başvurarak bunu 90 gün içerisinde kabul etmesi gerekiyor. Bu iki durumdan biri gerçekleşmezse tarafların yine mahkemeye gidip uzun yargılama safahatı olan tanıma davası açması gerekiyor.
Bu düzenlemeden ve uygulamadan sonra ise 26.03.2020 tarihli mükerrer Resmî Gazetede yayınlanan 23.05.2020 tarihli 7226 sayılı Kanun değişikliği ile Nüfus Hizmetleri Kanununa 27/A maddesine bir ibare eklenerek yabancı ülkede boşanan taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurusu ile bu kararların Türkiye’de idari yoldan davasız olarak tanınmasına imkân getirilmiştir.
Kanun değişikliğinin yayımından sonra 30.08.2020 tarihli Resmî Gazetede Yabancı Ülke Adlî veya İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmelik değişikliği yayımlanmış ve yönetmeliğin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasına “Taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurusu kabul edilir.” şeklinde hüküm eklenmiştir.
Ayrıca bu yönetmelik değişikliğine göre ölene ilişkin yabancı ülke boşanma kararının tanınması için gerekli belgelere ölüm olayına ilişkin usulüne uygun şekilde onay ve tasdik işlemleri yapılmış belge aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış Türkçe tercümesinin de eklenmesi gerekiyor.
Kısacası şayet yabancı ülkede boşanılan eş boşanmadan sonra ölmüş ise veya Türk vatandaşlığı olmadan tamamen yabancı vatandaş ise Türk vatandaşı olan eş, tek taraflı ve dava açmaksızın yurtdışında bağlı olduğu konsolosluğa, Türkiye’de ise yetkili nüfus ve vatandaşlık il müdürlüğüne müracaat ederek idari yoldan bu boşanma kararını tanıtabilir.
Boşanma sonrası ölen kişinin vatandaşlığı önemli değildir. Türk vatandaşı, mavi kartlı veya yabancı vatandaş olsun fark etmez.
Bunun yanında Türk vatandaşlığından çıkarılmış veya Türk vatandaşlığı iptal edilen eşler de yabancı sayılırlar. Bunlar her ne kadar daha önce doğumla veya daha sonradan Türk vatandaşı olsalar da Türk devleti tarafından vatandaşlıktan çıkartıldıklarından nüfus kayıtları ölmüş gibi kapatılır ve kendilerine mavi kart hakkı verilmez, Mavi Kartlılar Kütüğüne kayıtları yapılmaz. Bunlar da bu uygulamada tamamen yabancıdırlar.
Ancak boşanılan eş yabancı vatandaşlığa sahip mavi kartlı ise kanaatimize göre yönetmelik ve düzenleme gereğince bunlar yabancı sayılmazlar. Çünkü mavi kartlılar her ne kadar yabancı ülke vatandaşlığına sahiplerse de aynı Türk vatandaşları gibi onların kaydının tutulduğu ve hemen hemen her nüfus olayının tescil edilebildiği “Mavi Kartlılar Kütüğü” var. Tamamen yabancı olanların ise Türkiye’de kayıtlarının tutulduğu herhangi bir nüfus kütüğü bulunmuyor.
Sadece Türkiye’de ikametgâh tezkeresi ile oturan ve kendilerine yabancı kimlik numarası verilen fakat kayıtlarının geçici olarak tutulduğu “Yabancılar Kütüğü” bulunuyor.
Diğer yandan bu uygulamada mavi kartlıların yabancı sayılacaklarına ilişkin herhangi bir düzenleme de bulunmuyor.
Bu nedenle şayet yabancı ülkede boşandığınız eşiniz Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı ise Türk vatandaşı olarak siz tek taraflı başvuru yapamazsınız. Bunun için ya onunla anlaşarak birlikte başvuru yapacaksınız ya da siz tek taraflı başvuracaksınız ve o da 90 gün içerisinde başvurarak bunu kabul edecek.
Aksi halde yabancı boşanma kararınızı tanıtmak için her zaman olduğu gibi Türk aile mahkemesine dava açmaktan başka çareniz bulunmuyor.
