Ülkemizde köyden şehirlere doğru göçün yoğun olması, şehirlerin hızla büyümesi şehirlerimizin imar planlarının yapılmaması veya yapılan planlara göre yapılaşmanın denetlenmesi pek mümkün olmadığından ruhsatsız veya imara/ruhsata aykırı yapıların ortaya çıkmasına sebebiyet veriyor. Hazine arazileri üzerine inşaa edilen ruhsatsız ve mülkiyet sorunlu yapıların olduğu da bir gerçek. Ruhsat ve imara/ruhsata aykırı yapılara ise “İskan Belgesi” verilmediğinden
Ülkemizde köyden şehirlere doğru göçün yoğun olması, şehirlerin hızla büyümesi şehirlerimizin imar planlarının yapılmaması veya yapılan planlara göre yapılaşmanın denetlenmesi pek mümkün olmadığından ruhsatsız veya imara/ruhsata aykırı yapıların ortaya çıkmasına sebebiyet veriyor. Hazine arazileri üzerine inşaa edilen ruhsatsız ve mülkiyet sorunlu yapıların olduğu da bir gerçek.
Ruhsat ve imara/ruhsata aykırı yapılara ise “İskan Belgesi” verilmediğinden elektirik, su, doğal gaz ve kanalizasyon gibi hizmetlerden faydalanması da mümkün olmamaktadır.
Geçmiş yıllarda devlet bu gibi yapılara imar affı kanunları ile af getirmiş ve hem vatandaşın kaçak yapı kokusunu girmek istemiş hem de kamu imkanlarından faydalanmasını sağlamıştır.
İşte bu düzenlemelerden en sonuncusu 15.05.2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan torba kanunda halk arasında “İmar affı” olarak bilinen ancak hükümetin “İmar barışı” olarak adlandırdığı 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen geçici 16.maddedir.
Bu düzenlemeye ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esalar Tebliği” 06.06.2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Düzenlemenin amacı, afet risklerine hazırlık kapsamında 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için “Yapı Kayıt Belgesi” verilerek “Yapı Kayıt Sistemi”ne alınıp ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanmasıdır. Bu nedenle düzenlemenin kapsamına girmek için mutlaka 31.12.2017 tarihinden önce yapılan bir yapı olmalıdır. Boş arsalar/araziler bu kapsama girmemektedir.
Yeni düzenleme bir af getirmemekle birlikte vatandaşın yıllardır ikamet ettikleri, işyeri olarak kullandıkları yerlere meşruiyet kazandıracak bir düzenlemedir.
İmar barışı hangi yapıları kapsıyor?
2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde, İstanbul tarihi yarımada içinde, 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 2/1-e maddesinde belirlenmiş tarihi alanda, kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar ile üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde yapılan yapılar haricinde belediye sınırları içinde veya dışında 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış tüm ruhsatsız veya ruhsatlı ancak proje eklerine aykırı olan yapıları kapsamaktadır.
Yapı kayıt belgesi almak ne avantaj sağlayacak?
Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar kayıt altına alındığı gibi bu yapılara kayıt belgesiyle iskân verilmiş olacak. Bununla da vatandaşımız elektirik, su, doğal gaz ve kanalizasyon gibi hizmetlere kanuni yoldan ulaşmış olacak. Bu belgeyi almakla daha önceden varsa alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları da iptal edilecek.
Diğer yandan bu belge alındıktan sonra yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın kullanım maksadı değişiklikleri de dahil olmak üzere tapuda cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesisi imkanı da verilmektedir. Lâkin bunun için belediyeden alınacak imar planlarında umumi hizmet alanlarına denk gelen alanların terk edildiğine ilişkin belge, mevcut yapının veya yapıların dış cepheler ve iç taksimatı bağımsız bölüm, eklenti, ortak yerlerinin ölçüleri ve bağımsız bölümlerin konum ve büyüklüklerine göre hesaplanan değerleriyle oranlı arsa payları, kat, daire, iş bürosu gibi nevi ile bunların birden başlayıp sırayla giden numarası ve bağımsız bölümlerin yapı inşaat alanı ve yapı maliklerini de gösteren ve mimar tarafından yapılan ve ana gayrimenkulün yapı maliki veya bütün paydaşlarının imzalarının alındığı proje, bağımsız bölümlerin kullanılış tarzına, birden çok yapının varlığı halinde bu yapıların özelliğine göre hazırlanmış, kat mülkiyetini kuran yapı maliki veya malikleri tarafından imzalanmış yönetim plânı, yapı kayıt belgesi ile zemin ve mimari proje uyumunu gösteren özel harita mühendislik büroları veya Lisanslı Harita Kadastro Büroları (LİHKAB) tarafından düzenlenmiş olan zemin tespit tutanağı ile birlikte ilgili tapu müdürlüğüne müracaatta bulunulması ve yapı kayıt belgesi için ödenen meblağ kadar bir bedelin ödenmesi gerekmektedir.
İnşaat halindeki yapılarda da 31.12.2017 tarihi itibari ile bitmiş olan kısımlar için ilave inşaat alanı oluşturmamak şartı ile Yapı Kayıt Belgesi alınması mümkündür. Ancak belge verilen kısımların eksik inşaat işleri tamamlanabilir. Belgeden sonra yapılacak ekler kapsam dışındadır.
Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda ruhsat alınmaksızın basit onarım ve tadilatlar yapılabilecek ve bu yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın alınabilecek.
Bu belge için devlet ne kadar para alıyor?
Bu belge için yapının bulunduğu arsanın, emlak vergi değeri ile yapının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca belirlenen yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden özel konutlarda % 3, ticari kullanımlarda % 5 oranında bedel alınacak. Örneğin 100 metrekarelik bir özel kullanımda ev için ödenecek tutar 2.250 TL’den başlayacak. Ancak, cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis işlemi için bedelin iki katı ödenecek.
Yapı kayıt belgesinin geçerlilik süresi ne zamana kadardır?
Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir. Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. Yapının depreme dayanıklılığı ve yapının fen ve sanat norm ve standartlarına aykırılığı hususu yapı malikinin sorumluluğundadır.
Belge için nereye, ne zaman kadar başvurulacak?
Yapı Kayıt Belgesi için müracaatlar 31.10.2018 tarihine kadar yapı maliklerinden herhangi birisi veya vekili tarafından, e-Devlet üzerinden Yapı Kayıt Sistemindeki Yapı Kayıt Belgesi formunun doldurulması suretiyle veya doğrudan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara yapılması gerekiyor. Yapı Kayıt Belgesi bedelinin son ödenme tarihi 31.12.2018’dir. Bakanlar Kurulunun başvuru ve ödeme süresini bir yıla kadar uzatmaya yetkisi bulunduğunu da hatırlatalım.
Başvurunun e-Devlet üzerinden yapılması durumunda, Yapı Kayıt Belgesi formunun eksiksiz olarak doldurulmasından ve Yapı Kayıt Belgesi bedelinin yatırılmasından sonra, Yapı Kayıt Sistemi tarafından oluşturulan Yapı Kayıt Belgesi talepte bulunan yapı sahibince e-Devlet üzerinden alınabilecektir.
Süre çok kısıtlı olduğu ve yeni oluşacak siyasi yapıya göre sürenin uzatılıp uzatılmayacağı belli olmadığından özellikle Avrupalı Türklere başvurularını ya bizzat veya bir avukat aracılığıyla hemen yapmalarını ve bu fırsattan yararlanmalarını tavsiye ederim.
Avrupalı Türk vatandaşlarımız konu ve uygulama ile ilgili daha detaylı bilgileri yapılarının bağlı olduğu belediye, tapu kadastro müdürlükleri ile İl Özel İdareleri gibi kamu kurumlarından doğrudan iletişime geçerek edinebilirler.
