Almanya’da çalışan Türk vatandaşları adına Alman emeklilik kasasına ödenen primler Türkiye’ye kesin dönüş yapılması ve diğer şartlar yerine getirdiğinde iade edilebiliyor. Ancak Alman Sosyal Güvenlik Kanununun 6. Kitabının 210. maddesine göre sadece vatandaşımızın çalışırken yatırdığı işçi katkı payları (Arbetinehmeranteil) iade ediliyor. Bunun için Türk vatandaşının Türkiye’ye kesin dönüş yapması ve zorunlu sigortaya tabi olmadan yani
Almanya’da çalışan Türk vatandaşları adına Alman emeklilik kasasına ödenen primler Türkiye’ye kesin dönüş yapılması ve diğer şartlar yerine getirdiğinde iade edilebiliyor.
Ancak Alman Sosyal Güvenlik Kanununun 6. Kitabının 210. maddesine göre sadece vatandaşımızın çalışırken yatırdığı işçi katkı payları (Arbetinehmeranteil) iade ediliyor.
Bunun için Türk vatandaşının Türkiye’ye kesin dönüş yapması ve zorunlu sigortaya tabi olmadan yani çalışmadan 24 takvim ayı beklemesi ve ondan sonra Alman emeklilik kasasından bunu talep etmesi gerekiyor.
İşte bu iade dışı tutulan işveren katkı payları (Arbeitgeberanteil) uzun yıllardır tartışma konusu olmuş, vatandaşlarımızdan bazıları bu payların da iadesini önce yerel sosyal mahkemelerden (Sozialgericht) istemiş, aldıkları ret kararı üzerine itirazla Yüksek Eyalet Mahkemelerine (Landessozialgericht) ve nihayetine Alman Anayasa Mahkemesine (Verfassungsgericht) kadar konuyu taşımışlardır. Lâkin maalesef Anayasa Mahkemesi de işveren katkı paylarının iade edilmemesinin Anayasaya aykırı olmadığına karar vererek Almanya’da hukuk yolunu kapatmıştır.
İşveren katkı payını alamayan ve Türkiye’ye kesin dönüş yapan bu insanlarımızın hakkını aramak için Uluslararası Hak Arama Derneği’ni kuran ve halen derneğin başkanlığını yürüten sayın Hasan Fettah ile bir müddet önce konuyu görüşmüştüm.
Almanya’da konu hakkında iç hukuk yolu tüketildiğinden bu konuda hakkı olan herkesin doğrudan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) dava açabileceğini, bu nedenle iki yıl önce AİHM’e başvurduklarını ancak evrak ikmali sebebiyle davanın takipsiz kaldığını, ancak geçen yıl yeni bir dava açtıklarını ve bu davanın ön incelemesinin olumlu sonuçlandığını, bu konuda kendilerine yurtdışından özellikle Almanya’dan hukukçu desteği aradıklarını söyledi.
Biz Türk hukuku avukatı olarak maalesef böyle bir destek veremiyoruz, ama onun adına Alman hukukunda çalışan Türk meslektaşlarımıza duyurumuzu yapıyoruz. Lütfen bu davaya destek verin!..
Hatta bu davanın kaybedilmesi ihtimaline istinaden alanım olmamasına rağmen aşağıda kendi imkanlarımla tespit ettiğim konuya eğilmelerini de rica ediyorum. Nedir bu konu?
Diyelim ki, AİHM işveren katkı payı primlerinin iade edilmemesini haklı buldu ve davayı reddetti. Peki iade edilmeyen bu işveren katkı payı primleri ne oluyor? Alman hazinesine mi kalıyor, yoksa hâlen Alman emeklilik kasasında mı duruyor? Alman emeklilik kasasında duruyorsa bu primler vatandaşımıza emeklilik hakkı vermez mi?
Bu konuda bir meslektaşımın da yardımı ile kafa yorup biraz araştırma yaptık. Nihayetinde 2009 yılında verilse de halen kesinleşmeyen ve yargı süreci devam eden emsal bir mahkeme kararı bulduk.
Bayern Eyalet Sosyal Mahkemesinin (Bayerisches Landessozialgericht) 16.12.2009 tarihli henüz kesinleşmeyen kararına göre 1963-1974 yılları arasında Almanya’da çalışan bir Türk vatandaşımız 1978 yılında kesin dönüşle birlikte primlerinin iadesini ister.
İddiasına göre bu başvuru üzerine kendisine haber gelmez. 25 yıldan fazla bir zaman sonra Alman emeklilik kasasına primlerinin iadesinin akıbetini sorar. Emeklilik kasası primlerinin iade edildiğini ve kendisine gönderildiğini bildirmesi üzerine Bayreuth Sosyal Mahkemesinden primlerinin iade edilmediğini, bu nedenle kendisine emekli aylığı bağlanması veya işveren katkı payı ile birlikte tüm primlerinin iade edilmesi ister.
Bayreuth Sosyal Mahkemesi davayı reddeder ve konu itiraz üzerine Bayern Eyalet Sosyal Mahkemesinin önüne gelir.
Eyalet mahkemesi yaptığı yargılama sonucu; davacı Türk vatandaşının prim iadesi talebinde bulunduğu ve kendisine iade miktarının tebliği ile miktarın ödendiğine hükmettikten sonra prim iadesi talep tarihi 1978 yılında yürürlükte olan İmparatorluk Sosyal Sigorta Kanunu’nun (Reichsversicherungsordnung-RVO) 1303 maddesi gereğince primlerin ancak yarısının iade edilebileceğine, işveren katkı payı üzerinde işçinin herhangi bir mülkiyet hakkı olmadığından bu payın iadesinin yasal olarak mümkün olmadığına, iadeden sonra da aynı kanunun 1303/7 maddesi gereğince iade olunan sigorta sürelerinin bir hak vermediğine, sigorta primlerinin tamamının iade alınması nedeniyle emeklilik kasası ile işçi arasında herhangi bir sigortalılık ilişkisi kalmadığından işçinin artık bir emeklilik hakkı olamayacağına karar vermiştir. (AZ: L 20 R 19/09)
Görüldüğü gibi bu karar yukarıdaki birçok sorumuza cevap veriyor ama vatandaşımızın aleyhine. Buna rağmen hatırlatmak gerekir ki, karar kesinleşmemiştir.
Alman hukuku meslektaşlarımın araştırma ile bulunabilecek hukuki argümanlarla konu tekrar mahkemeler, Alman Yargıtay’ı ve Alman Anayasa Mahkemesi ve nihayetinde AİHM önüne getirilebilir.
Zira iade edilmeyen işveren katkı payı işçimiz çalıştığı için işveren tarafından yatırılmıştır ve bu primler halen emeklilik kasasında veya Alman hazinesinde durmaktadır. İşveren katkı payı üzerinde işçinin herhangi bir mülkiyet hakkı yoktur demek AİHS’deki mülkiyet hakkının ihlalidir.
Biz Alman hukuku uzmanı olmadığımızdan daha fazla araştırma ve yorum yapma hakkını kendimizde bulmuyoruz. Ancak bu konunun Alman hukukunda çalışan meslektaşlarımıza, devletimizin yetkili birimlerine yol gösterici ve fikir verici olmasını dileriz. Umarım bu konun üzerinde bir çalışma yaparlar.
