Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumundan (SGK) emekli olanlara her yılın birinci ve ikinci altı ayı için maaş zammı yapılmakta. Mevzuat gereğince SSK (4/a) ve Bağkur (4/b) emeklilerine Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı geçmiş altı aylık dönemde gerçekleşmiş Yurt İçi Tüketici Fiyat Endeksi (Y-TÜFE) oranınca zam yapılırken memur ve memur emeklilerine (4/c) gelecek altı aylık Y-TÜFE oranında
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumundan (SGK) emekli olanlara her yılın birinci ve ikinci altı ayı için maaş zammı yapılmakta. Mevzuat gereğince SSK (4/a) ve Bağkur (4/b) emeklilerine Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı geçmiş altı aylık dönemde gerçekleşmiş Yurt İçi Tüketici Fiyat Endeksi (Y-TÜFE) oranınca zam yapılırken memur ve memur emeklilerine (4/c) gelecek altı aylık Y-TÜFE oranında zam yapılmakta.
TÜİK, 03.01.2023 tarihinde 2022 yıllık enflasyonunu % 64,27 olarak açıklayınca mevcut mevzuat gereğince SSK (4/a) ve Bağkur (4/b) emeklilerine yapılacak ve 01.01.2023-30.06.2023 dönemi için geçerli zam oranı % 15,40 olarak belirlendi.
TÜİK’in bu açıklamasıyla birlikte T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü 5 Ocak 2023 tarihinde 1 Sıra Nolu Genelgesiyle 01.01.2023-30.06.2023 dönemi için memur ve memur emeklilerine (4/c) yapılacak zam oranını % 16,48 olarak, aynı zamanda bedelli askerlik ve dövizle askerlik miktarını da belirleyen memur aylık katsayısını da 0,388581 olarak belirleyip yayımladı.
2019 yılından itibaren 5510 sayılı Kanununa eklenen Ek 19’uncu madde gereğince en düşük emekli aylık geliri 1.000 TL, Temmuz 2022’de yine kanun değişikliğiyle 3.500 TL’ye çıkartılmıştı.
Yürürlükte olan mevcut uygulama bu şekilde iken elbette TÜİK’in Kasım 2022’de 2022 yıllık Y-TÜFE’yi % 84,39 açıklamasına rağmen ekonomideki baz etkisiyle Aralık 2022 Y-TÜFE enflasyon oranını % 1,18, yıllık % 64,27 açıklaması (ki bağımsız enflasyon takip ve değerlendirme topluluğu ENAG ve İstanbul Ticaret Odası tespitlerinin çok altında) ve buna göre zam oranlarının belirlenmesi emekli ve çalışan memurlar tarafından tepki ile karşılandı.
Oysa Asgari Ücret Tespit Komisyonu 29.12.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 2022/2 sayılı kararıyla 2023 yılında geçerli olacak işçi olarak çalışanların asgari ücretini % 54,66 oranında, devletin kendi verdiği hizmet (Harç ve vergiler gibi) ve cezalar için T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 24.11.2022 tarihli Resmi Gazetede TÜİK’in Ekim ayı için açıkladığı Yurt içi Üretici Fiyat Endeksindeki (Y-ÜFE) değişime göre % 122,93 oranında arttırmıştı.
Ayrıca kamunun verdiği elektrik, doğal gaz gibi ürünlerdeki ve ev kiralarındaki (kanuni düzenlemeye rağmen) fahiş artışlar TUİK’in açıkladığı 2022 yıllık % 64,27 Y-TÜFE’nin çok çok üstünde kalıyordu.
İşte bu dengesiz durumu gören ve en geç Haziran 2023’de yapılacak bir genel seçime giden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan mevzuata göre belirlenen % 15,40 ve % 16,48 zam oranlarını önce % 25 olarak uygulayacaklarını söyledikten bir sonra % 30 olarak uygulayacaklarını, en düşük emekli aylık gelirinin de 3.500 TL’den 5.500 TL’ye çıkartılacağını açıkladı.
Ancak mevcut mevzuata göre belirlenen bu % 15,40 ve % 16,48 zam oranlarının % 30’a, en düşük emekli aylık gelirinin 3.500 TL’den 5.500 TL’ye çıkarılması için mutlaka bir kanuni düzenleme yapılması gerekiyordu. İşte bu sebeple Cumhurbaşkanının açıklamasından sonra 03.01.2023 tarihinde çalışmalarına başlayan TBMM’de 04.01.2023 tarihinde 63 AK Parti milletvekili tarafından dokuz maddelik bir kanun teklifi verildi.
Kanun değişiklik teklifi TBMM genel kurulunda 12.01.2023 tarihinde 7431 sayılı kanun olarak kabul edildi, Cumhurbaşkanınca imzalanarak 13.01.2023 tarihli Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Kanun değişikliğiyle yurt dışında ve Türkiye’de yaşayan insanlarımız için neler değişti?
5510 sayılı Kanunun Ek 19’uncu maddesindeki en düşük emekli aylık geliri 3.500 TL’den 5.500 TL’ye çıkarıldı. Buna göre Ocak 2023’ten itibaren en düşük emekli aylık geliri 5.500 TL oldu.
Lâkin burada şunu unutmamak gerekir ki, bu 5.500 TL emeklinin yatırdığı ve kanuna göre hesaplanan primlerinin karşılığı emekli aylığı değildir. Örneğin Almanyalı gurbetçimiz Rümeysa hanımın yatırdığı primlerine göre hesaplanan SSK EMEKLİ AYLIĞI Ocak 2023 itibariyle ek ödeme dahil 4.000 TL’dir. Ancak bu düzenlemeye göre en düşük emekli aylık geliri ek ödeme dahil 5.500 TL olacağından aradaki 1.500 TL Rümeysa hanımın yatırdığı primler karşılığı değil Hazine’den bir tür sosyal yardım veya desteği şeklinde ödenecektir.
Şayet Temmuz 2023’te emekli aylıklarına % 25 zam yapılsa Rümeysa hanım bu 5.500 TL üzerinden % 25 zam alamayacak, asıl emekli aylığı olan 4.000 TL üzerinden zam alacaktır. Bu durumda emekli aylığı 5.000 TL olacak, fakat EK-19’uncu madde gereğince emekli aylık geliri 5.500 TL’nin altında olamayacağından % 25’lik zamma rağmen 5.500 TL olarak almaya devam edecektir.
Kanun değişikliğiyle SSK (4/a) ve Bağkur (4/b) emeklilerine, memur ve memur emeklilerine (4/c) yapılacak zam oranı sadece 01.01.2023-30.06.2023 dönemi için geçerli olmak üzere % 30 olarak belirlendi.
Örneğin Hollandalı gurbetçimiz Muzaffer beyin Aralık 2022’deki ek ödeme dahil 5.000 TL olan Bağkur emekli aylığı % 30 zamla 6.500 TL olarak Ocak 2023 döneminden itibaren ödenecektir.
Kanun değişikliğine istinaden T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 5 Ocak 2023 tarihinde yayınladığı 1 Sıra Nolu Genelgesini 13 Ocak 2023 tarihinde yayımladığı 4 Seri Nolu Genelgesiyle yürürlükten kaldırdı ve memur aylık katsayısını % 30 arttırarak 0,433684 olarak belirledi. Bununla da memur ve memur emeklilerine (4/c) yapılacak zam oranı sadece 01.01.2023-30.06.2023 dönemi için geçerli olmak üzere % 30 belirlenmiş oldu.
Kanun değişikliği ve T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının memur aylık katsayısını 0,433684 olarak belirlenmesiyle birlikte bedelli ve dövizle askerlikten yararlanacak yükümlülerin 01.01.2023-30.06.2023 dönemi için geçerli olmak üzere ödeyecekleri bedelli askerlik miktarı da belirlenmiş oldu.
7179 sayılı Askeralma Kanununa göre bedelli askerlik miktarı (240.000*0,433684) 104.084,16 TL oldu. Dövizle askerlik miktarı ise aynı kanun gereğince 01.01.2023-30.06.2023 döneminde ödeyecek gurbetçimizin ödeme günündeki bu 104.084,16 TL bedelli askerlik miktarının TCMB’nin o gün için belirlediği Euro döviz kuruna bölünmesiyle bulunacak rakam olarak ödemesi gerekiyor.
