Ak Parti hükümetinin beş yıldan beri her seçim öncesi söz verdiği yurtdışı borçlanma yolu ile Türkiye’den emekli gurbetçiye yurtdışında kısa süreli işlerde çalışma izni ile ilgili TBMM’de 18.06.2020 tarihinde 7247 sayı ile kabul edilen kanun nihayet 26.06.2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanıp aynı gün yürürlüğe girdi. Kabul edilen bu 7247 sayılı torba kanunun 3’üncü maddesi yurtdışı
Ak Parti hükümetinin beş yıldan beri her seçim öncesi söz verdiği yurtdışı borçlanma yolu ile Türkiye’den emekli gurbetçiye yurtdışında kısa süreli işlerde çalışma izni ile ilgili TBMM’de 18.06.2020 tarihinde 7247 sayı ile kabul edilen kanun nihayet 26.06.2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanıp aynı gün yürürlüğe girdi.
Kabul edilen bu 7247 sayılı torba kanunun 3’üncü maddesi yurtdışı borçlanma yolu ile Türkiye’den emekli olan veya şartları doldurduğundan olmak isteyen gurbetçiye yurda kesin dönüş şartı yani yurtdışında bir centlik bile çalışma ve ikamete dayalı sosyal yardım alma yasağı koyan 6 ıncı maddesine “C” fıkrası eklemiş ve;
“Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işlerde çalışanların aylıkları bu madde kapsamında değerlendirilmez ve kesilmez. Bu maddede geçen kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelik ile belirlenir” diyerek emekli aylığı alırken kısa çalışmaya dayalı işleri aylık bağlanma engeli olmaktan çıkartmıştır.
Peki bunun gurbetçi için anlamı nedir?
Bu kanunî düzenlemede üç kavram öne çıkıyor. Birincisi “Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi”, ikincisi “kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işler” ve üçüncüsü “yönetmelik ile belirlenir”. Bunlardan anlayabildiğimiz ise;
Her şeyden önce kanunun çıkması yetmiyor. Hangi işlerin kısa süreli çalışma sayılacağını Sosyal Güvenlik Kurumu veya Çalışma Bakanlığı çıkaracağı yönetmelikle belirleyecek.
İkincisi kısa süreli çalışma zorunlu sigortalılığa tabi olabilecek. SGK’nın 5.8.2010 tarihli 2010/91 sayılı Genelgesi ile “Sigortadan muaf cüzi çalışma” yasak kapsamından çıkarılmıştı. Yani Almanya’da yaşayanlar için Aushilfe veya Minijob dediğimiz ve bugün 450 Euro’ya kadar olan işler. Aynı SGK bu işleri bile 28.06.2012 tarihinde yayınladığı Genelgesiyle tekrar yasaklamıştı.
Lâkin yürürlüğe giren kanuna göre kısa süreli iş “zorunlu sigortalılığa tabi olsa dahi” izin verilecek. Buradan anlayabildiğimiz kadarıyla Minijoblar kesin olarak serbest olacak. Hatta zorunlu sigortalılığa tabi yarım günlük işler (Teilzeit- Midijob) işler de serbest olabilir. Zorunlu sigortaya tabi olsun veya olmasın yarım günlük serbest çalışmalar da bu kapsama girebilir.
Ama söylediğimiz gibi kanunda kastedilen “Kısa süreli iş” SGK tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Bu nedenle yönetmelik çıkana kadar beklemek faydalı olacak.
Üçüncüsü ise bu kanun sadece kısa süreli çalışmaları serbest bıraktığından tam zamanlı (Vollzeit) çalışmalar ile ikamete dayalı sosyal yardım veya sosyal yardım ödeneği alma yasağı halen devam ediyor, devam edecek. Bu konuda yanılgıya düşülmemeli.
Hemen çalışabilir miyiz?
Yönetmelik yayınlanmadığı için hemen bir işe başlamak mantıklı değil. Zira kanun çıkmasına rağmen belirsizlik halen devam ediyor.
Şu aşamada hemen işe başlama konusunda gurbetçimizin durumuna göre ayrım yaparak birkaç önerimiz olacak.
Burada hemen belirtelim ki, yurtdışı sürelerinden bir gün dahi borçlanmadan sadece Türkiye süreleriyle (Doğum ve askerlik borçlanmaları dahil) emekli olanlar ile 2147 sayılı Kanuna göre yurtdışı sürelerini borçlansalar bile bu kanuna göre emekli aylığı bağlanan ve tekrar yurtdışında çalışmak isteyenler istedikleri gibi tam zamanlı, yarım günlük veya Minijob olarak çalışabilirler.
Ayrıca 28.06.2012 tarihinden önce emekli aylığı bağlanan ve bu tarihe kadar Minijob çalışmaya başlayanlar, bu çalışmaları aralıksız ve kesintisiz devam ediyor ise kazanılmış hak olarak Minijob işlerine devam ederken emekli maaşlarını alabiliyorlar.
Bunlar yaşlılık veya engelli emekli aylığı alan gurbetçilerimiz. Türkiye’den malulen emekli olanlar ile Emekli Sandığı yetimleri hariç SSK ve Bağkurdan yetim maaşı alanlar ise yeni kanuna göre dahi kesinlikle ne Türkiye’de ne de yurtdışında bir centlik bile çalışamazlar. Bunların yasağı 3201 sayılı kanundan değil kendi kanunlarından kaynaklanıyor. “Kanun değişti bize de kısa süreli çalışma yasağı kalktı” diyemezler.
Yurtdışında çalışma yasağı olmayan diğer bir grup ise ölen eşinin yurtdışı sürelerini borçlanarak dahi olsa ondan dolayı dul aylığı alan eşler. Bunlar da evlenmemek şartıyla yurda kesin dönüş şartına tabi olmadan rahatlıkla istedikleri gibi yurtdışında çalışabilirler.
Yeni yürürlüğe giren kanuna göre bu saydıklarımız dışında yurtdışı sürelerini borçlanarak yaşlılık veya engelli emekliliğine hak kazanan gurbetçilerimize önerimiz için yine ikili ayrım yapmak gerekir.
Birinci grup çeşitli sebeplerle hiç emekli aylığı bağlanmayanlar. Bunlar kısa süreli Minijob, yarım günlük Midijob veya yarım günlük kendi nam ve hesaplarına çalışıyorlarsa hemen emekli aylıklarının başlatılması için ilgili SGK’ya müracaat edebilirler.
Müracaatı alan SGK Müdürlüğü hemen emekli aylığını bağlamayacak yönetmeliğin yayınlanmasını bekleyecektir. Yönetmelik çıktığında ise şayet çalıştığınız iş kısa süreli çalışma kapsamında ise başvuru tarihinizi takip eden ay başından itibaren geriye dönük emekli maaşını bağlayacak ve maaş kaybınız olmayacak.
Çalıştığınız iş veya işler yönetmeliğe göre kısa süreli iş kapsamında kabul edilmiyorsa emekli aylığı bağlama talebiniz reddedilecektir. Maaş bağlanmadığı için sizin bir kaybınız olmayacaktır. Bu nedenle bu gurbetçilerimize başvurularını yapmalarını tavsiye ederiz.
İkinci grup ise 26.06.2020 tarihinden önce emekli aylığı bağlanan ve aylıkları halen devam edenler. Bu gruptakilere tavsiyemiz hemen işe başlamamaları. Çünkü çalışmaları yönetmeliğe göre kısa süreli çalışma sayılmaz ise çalıştıkları dönemler için ödenen emekli maaşları kendilerinden faizi ile birlikte geri alınacaktır. Bu nedenle mağdur olabilirler. Yönetmelik yayınlanıp her şey açıkça belli olduktan sonra çalışmaya başlamalarını şiddetle tavsiye ediyoruz.
Emekli maaşımızı nasıl bağlatacağız? Türkiye’ye gitmek gerekir mi?
SGK otomatik olarak emekli maaşı bağlamaz. Bunun için SGK’nın 2018/38 sayılı genelge ekinde belirlediği formlarla ve gerekli belgelerle başvuru yapılması gerekir. Başvurular yurtdışından da yapılabilir. Türkiye’ye gidip bizzat başvuru zorunlu değil.
SGK’ya form ve gerekli evraklarınızı hangi tarihte veriyorsanız veya yurtdışından taahhütlü, iadeli taahhütlü posta ile gönderiyorsanız o tarihi takip eden ayın başından itibaren emekli aylığı bağlanır. SGK isterse beş ay sonra emekli maaşını bağlasın, geriye dönük birikmiş maaşlarınızı toplu olarak alırsınız.
Başvuru için gerekli evraklar ve evrakların tedarik edileceği yabancı makamlar farklılıklar gösterir. Bunun için ikamet ettiğiniz ülkedeki Türk Konsolosluklarının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliklerinden bilgi alabilirsiniz.
Emekli aylığınızı bir ömür boyu alacağınızdan emekli aylığının optimal olarak yüksek olması, işlemlerde problem yaşamamak, işlemlerin takibi ve emekli aylığının doğru miktarda bağlanıp bağlanmadığının kontrol edilmesi, kanuni itiraz haklarınızı kullanmanız gibi önemli hususlarda mağdur olmamak için ücretiyle de olsa mutlaka işlemlerinizi takip edebilen uzmanlarla başvurunuzu yapmanızı tavsiye ederiz.
Konu ile ilgi danışma hizmeti almak isteyen gurbetçilerimiz avukatlık mesleği dolayısıyla maalesef danışma hizmeti ücreti ödemek zorundalar. Bu konuda gurbetçimizin anlayışına sığınıyoruz.
Aşağıda linkini verdiğimiz avukatlık büromuzun web sayfasında Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda, Danimarka ve İngiltere’de yaşayanlar için ücretsiz olarak gerekli evraklar ayrı ayrı belirtilmiştir. Faydalanbilirsiniz. (Lütfen aşağıdaki linke tıklayın! *)
Ne zaman yayınlanacağı belli olmayan yönetmelik SGK tarafından yayınlandığında ayrıntıları bu köşemizde sizinle paylaşacağız.
