Giderek daha da pahalanan dövizli askerlik bedeli dolayısıyla askerlik hizmetini yapmadan Türk vatandaşlığından izinle çıkmak mümkün mü? 1982 Anayasamızın 72 inci maddesine göre askerlik vazifesi her Türk vatandaşı erkek için hem bir hak hem de bir ödevdir. Buradaki önemli kelimeler „Türk vatandaşı“ Erkek“, „Hak“ ve „Ödev“dir. Demek ki, askerlik hizmetinin sizin için bir hak ve
Giderek daha da pahalanan dövizli askerlik bedeli dolayısıyla askerlik hizmetini yapmadan Türk vatandaşlığından izinle çıkmak mümkün mü?
1982 Anayasamızın 72 inci maddesine göre askerlik vazifesi her Türk vatandaşı erkek için hem bir hak hem de bir ödevdir. Buradaki önemli kelimeler „Türk vatandaşı“ Erkek“, „Hak“ ve „Ödev“dir.
Demek ki, askerlik hizmetinin sizin için bir hak ve zorunluluk olması tamamen erkek bir Türk vatandaşı olmanıza bağlı. Yani Türk vatandaşı olmayan veya Türk vatandaşı olmakla birlikte kadın olanların böyle bir askerlik hakkı da ödevi de yoktur.
Türk vatandaşlığından izinle çıkan kişilerin yani Mavi Kart hakkı sahibi olanların askerlik yapma zorunlulukları bulunmuyor. Çünkü 5901 sayılı Türk vatandaşlığı Kanunu’nun 27 inci maddesi Türk devletinden izinle Türk vatandaşlığından çıkan kişilerin Türk vatandaşlığından çıkmalarından itibaren artık yabancı muamelesine tabi tutulacağını, 28/2 maddesi de askerlik hizmetini yapma yükümlülüklerinin bulunmadığını söylüyor.
Lâkin bir Türk vatandaşının izinle Türk vatandaşlığından çıkması için gereken şartları hükme bağlayan 25 inci maddesinde ise Türk vatandaşlığından çıkma için izin isteyen kişinin Türkiye’de herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmaması ve hakkında herhangi bir mali veya cezai bir sınırlamanın olmaması gerekiyor.
O halde Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişinin mutlaka askerlik ile ilgili bir sorununun olmaması gerekiyor. Bu şart yerine getirilmez ise Türk devleti çıkma izni vermiyor.
Bu durumda yurtdışında yaşayan insanımızın durumlarını ayrı ayrı değerlendirmek gerekiyor.
Her Türk vatandaşı erkek sağlık durumu elverdiği müddetçe 20 yaşına girdiğinde askerlik çağına girer. Yani 20 yaşın ikmali ile artık askerlik çağına girmiştir ve yoklamasını yani sağlık durumunu tespit ettirerek askerlik hizmetini yapmak zorunda.
Ancak Türk devleti bazı özel durumlarda vatandaşlarının bazı haklarının kaybedilmemesi için askerlik yapma zorunluluğunu erteletebilme hakkı vermiştir. Örneğin eğitim hayatının kesintiye uğramaması için belirli yaşa kadar askerlik hizmeti ertelenebilmektedir.
Yurtdışında yaşayan insanımıza da bulundukları ülkelerdeki oturma ve çalışma izinlerini kaybetmemeleri için askerlik hizmetlerini erteletme ve fiili askerlik yerine döviz karşılığı para ödeyerek bu hizmeti yerine getirmiş sayılma hakkı verilmiştir.
26.06.2019 tarihindeki kanun değişikliği sebebiyle bu tarihe kadar 20 yaşını dolduran Türk vatandaşı erkekler başvurup askerliklerini 38 yaşlarını, bu tarihten sonra başvuranlar ise 35 yaşlarını dolduracakları yılın yıl sonuna yani 31 Aralık gününe kadar erteletebiliyorlar.
Bu erteletme işlemini yapmayanlar ise yoklamalarını da yaptırmadıklarından bir kabahat suçu olan “Yoklama Kaçağı” suçunu işlemiş olurlar ve aranan kişiler listesine alınırlar. Yani bunlar artık kanunun tabiriyle Türkiye’de “Askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerdir” ve Türk vatandaşlığından çıkmaları için izin verilmez.
Bu vatandaşlarımızdan ister sadece Türk vatandaşı ister çifte vatandaş olsunlar 20-35 yaş grubunda bulunanlar şartları varsa hemen kendilerinin bağlı oldukları Türk konsolosluklarına başvurarak öncelikle askerliklerini erteletebilirler. Bu durumda yoklama kaçağı olma durumları kalkacaktır. Yani artık aranan kişiler listesinden çıkartılacaklarından başka bir suçtan aranmıyor, haklarında herhangi bir mali veya cezai sınırlama yok ise sorunsuz olarak Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilir.
Bu durumda olanların iki hususu bilmeleri gerekir. Birincisi yoklama kaçağı olunan dönemler/süreler için günlük hesaplanan idari para cezasını ödemeleri gerekir.
İkincisi ise sadece Türk vatandaşı olanlar için daha önemli. Çifte vatandaşlarda sorun olmaz.
Nedir bu konu? Türk vatandaşlığından izinle çıkmak isteyenlere vatansız kalmamaları için başvurusu üzerine iki belge verilir. Kanunun 26 ıncı maddesi gereğince geçerlilik süresi iki yıl olan iki belge verilmesi gerekir. Bunlardan birincisi “Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi” diğeri ise “Türk vatandaşlığından çıkma belgesi”.
“Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi” bulunulan ülke vatandaşlığının alınmasının garanti edilmesi halinde kendilerine verilir. Örneğin Almanya için, Alman makamlarının vereceği “Vatandaşlığa alma garanti belgesi- Einbürgerungszusicherung”.
“Türk vatandaşlığından çıkma belgesi” ise yabancı ülkenin vatandaşlığına aldığına dair belge vermesi halinde kendilerine teslim edilir. Örneğin Almanya için, Alman makamlarının vereceği “Vatandaşlığa alma belgesi- Einbürgerungsurkunde”. İşte bu çıkma belgesinin teslim alındığı tarih Türk vatandaşlığının kaybedildiği tarihtir. (5901 s.k. md. 27/1)
Göründüğü gibi süreç her iki ülkenin idari makamlarının işlemesine bağlıdır ve Türk vatandaşlığından çıkma belgesinin en geç askerliğin ertelendiği durumlarına göre 35 veya 38 yaşın doldurulduğu yılın 31 Aralık gününe kadar Türk makamlarından teslim alınması gerekir. Aksi halde “Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi” daha önceki bir tarihte alınsa dahi yaşın doldurulduğu yılın 31 Aralık gününe kadar “Türk vatandaşlığından çıkma belgesi” alınmadığından Türk vatandaşlığından izinle çıkış mümkün olmayacaktır.
Takip eden yılın 1 Ocak’ından itibaren de yoklama kaçağı ve arana kişilerden olacaklar. Bu tarihten itibaren de askerliği erteletme hakkı olmadığından artık durumlarına göre dövizli, bedelli veya fiili askerlik yapmadan veya istisnaen askerliğe elverişsizlik raporu (çürük raporu) almadan Türk vatandaşlığından çıkışa izin verilmeyecektir.
Bu nedenle bu durumda olan vatandaşlarımızın buna çok dikkat etmeleri gerekmektedir.
Durumlarına göre 35 veya 38 yaşını geçen vatandaşlarımız yaşları kaç olursa olsun, ister çifte ister sadece Türk vatandaşı olsunlar dövizli, bedelli veya fiili askerlik yapmadan veya istisnaen askerliğe elverişsizlik raporu (çürük raporu) almadan Türk vatandaşlığından çıkamazlar.
Son bilgi: Kanunda yetkisi olmakla birlikte Türk devleti askerlik hizmetini yapmadı diye hiçbir vatandaşını kendiliğinden Türk vatandaşlığından çıkartmamaktadır.
