Almanya’da “Schufa kaydı” nedir?

Almanya’da yaşayan bizlerin en çok karşılaştığı kavramlar şahsi iflâs (Privatinsolvenz), para cezası (Bußgeld), Schufa kaydı gibi kavramlardır.

İşte bu hafta da yine çalışma ve yetki alanımızda olmamasına rağmen bu kavramlardan „SCHUFA“ hakkında kısa, genel, bilgilendirici ve yönlendirici bilgiler vermeye çalışacağım. Daha net ve sağlıklı bilgileri bizden değil, Alman hukukunda çalışan uzman avukat meslektaşlarımdan alabilirsiniz.

Almanya’daki günlük hayatımızda herhangi bir mağazadan taksitli veya kredili (Finanzierung)  bir eşya almak istediğimizde, bankadan kredi çekmek istediğimizde veya bir ev kiralamak istediğimizde ya bizden Schufa kaydımız istenir veya bu kaydın alınabilmesi için banka veya mağaza yetkilisine yetki veririz.

Peki nedir bu Schufa?

Almanya’da başta bankalar olmak üzere finans şirketleri, büyük çapta taksitli mal satan şirketler ile telekomünikasyon şirketleri kendilerini borç olarak para, mal veya hizmet verdikleri borçlularına karşı korumak, onların güvenilir olup olmadıklarını tespit için kredibilite değerlendirmelerini yapabilecekleri bir bilgi bankasını merkezi Wiesbaden’da bulunan bir dernek kurarak oluşturmuşlardır.

Bu derneğin adını da  „Genel Kredi Güvenliğini Koruma Derneği“ şeklinde tercüme edebileceğimiz  „Schutzgemeinschaft für allgemeine Kreditsicherung (SCHUFA) e. V.“ olarak belirlemişler. Dolayısyla „SCHUFA“ kelimesi bu derneğin adının kısaltılmasından oluşmuş ve halk arasında bu şekilde tanınmıştır.

Bu dernek daha sonra anomin şirket ve holding şeklinde „Schufa Holding AG“ olarak hukuki forma girmiştir. Almanya’da birçok şirket, banka, kurum ve kuruluş bu şirketin hissedarıdır.

Görüldüğü gibi Schufa resmi bir devlet kurumu olmayıp tamamen özel kişilerin oluşturduğu  özel hukuk tüzel kişisidir. Verilere göre Schufa şirketi 67,2 milyonu gerçek 5,3 milyonu tüzel kişilere ait olmak üzere 813 milyon kredibilite bilgisine sahip.

2016 verilerine göre 800 çalışanı olan Schufa şirketi 2,1 milyonu kendi bilgilerini görmek isteyen tüketiciler olmak üzere yıllık toplam 140 milyon kredibilite sorugusuna cevap vermekte. Sorgulamalardan alınan ücretlerle 2016 yılında şirket 164 milyon Euro ciro yapmış.

Schufa hukuki dayanağını da kredi alan kişilerin kredi sözleşmesini imzalarken, kendisiyle ilgili bilgileri Schufa kurumuna verilmesini kabul etmesinden alıyor. Yani kanuni gücü sözleşmeler.

Aslında fark etmezsek bile hepimiz Almanya’da bir kredi veya bir cep telefonu sözleşmesi imzalarken bilgilerimizin Schufa’ya verilmesini kabul ediyoruz. Elbette bu kabule ilişkin hükümler sözleşmelerin küçük harflerle yazılı kısmında bulunduğundan ve bu yazıları okumadığımızdan bundan haberimiz bile olmuyor.

Gerçi okusak bile durum değişmez. Zira Türk hukukunda „Tip Sözleşme“ dediğimiz yani tek taraflı hazırlanıp üzerinde değişiklik yapmamıza izin verilmeyen sözleşmeye imza atmak zorundayız. Aklsi halde kredi alamayacağımız gibi telefon hattı dahi bize verilmez.

Yukarıda da değindiğim gibi Schufa kuruluşunun amacı kredi veren kuruluşları, taksitle mal satanları borcuna sadık olmayanlara veya ödeme güçlüğü olan kişilere karşı korumaktır. Dolayısyla bu kuruluştaki bilgilerimiz borç alma ve ödeme konusunda „Sabıka kaydımız“ gibidir.

Sabıka kaydımız temiz veya olumlu ise imzalayacağımız sözleşmeyle kredimizi, mal veya hizmetimizi alırız. Kaydımız varsa veya kötü ise elbette bu sabıka kaydımızı temizlemeden yani sildirmeden ne para alabilir ne de mal ve hizmetlerden faydalanabiliriz.

Schufa kaydı ne zaman silinir?

Üç takvim yılının bitimiyle kural olarak Schufa’daki kayıt silinir. Yani siz ne zaman borcunuzu öderseniz ödeyin bu üç yıllık süre takip eden ilk 1 Ocak’tan itibaren hesaplanır.

Örnek verecek olursak; Borcunuzu 15 Mart 2016 tarihinde ödediniz. Bu halde üç sene 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren hesaplanacaktır. Yani 31 Aralık 2020 tarihinde bu üç senelik süre biter.

Eğer alacak belirli bir miktarın altında ve alacak için herhangi bir mahkeme kararı çıkartılmamışsa veya bu alacağın Schufa’ya bildirilmesi ile borcun kapanması bir ay içersinde olmuşsa, normal olarak kayıt hemen silinir. Yine borçlu yetişkin değilse, borcun ödenmesinden hemen sonra kayıt derhal silinir.

Ancak unutmamak gerekir ki, borçlu kaydında ve borç silme işinde Schufa’da çalışanlar da hata yapabilirler. Bu nedenle gurbetçimizin borcu ödendikten sonra Schufa’ya başvurup sorgulama yapması menfaatine olur. Çünkü kayıtlar, üç yıldan fazla bir süre sonra da hata sonucu silinmemiş olabilir.