Bir koca yılı daha bitirip 2020 yılına girmeye birkaç günümüz kaldı. 2019 yılının bu son köşe yazısında yurtdışıda yaşayan Türkleri ilgilendiren veya etkileyen son yasal düzenlemeleri sizin için derlemek istedim. 2019 yılında yurtdışında yaşayan Türklere maalesef güzel haberler veremedik. Hep kötü haberler vermek zorunda kaldık. Ne idi bunlar? Bir hatırlayalım. 2019 Haziran ayından itibaren; –
Bir koca yılı daha bitirip 2020 yılına girmeye birkaç günümüz kaldı. 2019 yılının bu son köşe yazısında yurtdışıda yaşayan Türkleri ilgilendiren veya etkileyen son yasal düzenlemeleri sizin için derlemek istedim.
2019 yılında yurtdışında yaşayan Türklere maalesef güzel haberler veremedik. Hep kötü haberler vermek zorunda kaldık. Ne idi bunlar? Bir hatırlayalım. 2019 Haziran ayından itibaren;
– Türkiye’ye götürülen cep telefonlarının IMEI kayıt ücretleri 500 TL’den 1.500 TL’ye çıkartıldı
– Dövizli askerlik bedeli 2.000 €’dan 5.133 €’ya çıkartıldı (Şu an 5.442 €)
– Yurtdışı borçlanma ile Türkiye’den SSK kapsamında yüksek emekli maaşı alma hakkı kaldırıldı
– Yurtdışı sürelerinin ancak ve sadece Bağ-Kur kapsamında borçlanılacağı düzenlemesi getirildi
– Türkiye’dekiler günlük borçlanma bedelini prime esas kazancın %32’si oranında öderken, 1.8.2019 tarihinden itibaren eşitlik ve adalet ilkelerine aykırı olarak yurtdışında yaşayan ve yurtdışı borçlanma yapmak isteyen Türklere prime esas kazancın %45’i oranında ödenme zorunluluğu getirildi
– Türkiye’deki işçi prime esas kazancının %32’sini (hatta bunun yarısı, diğer yarısını işveren ödüyor) ödeyerek yüksek emekli maaşı alırken, gurbetçiden % 45’in tamamını ödemesine karşılık çok daha düşük emekli maaşı uygulaması getirildi
– 1990’lı yılların başından itibaren yeşil sermaye holdinglerine paralarını kaptıran ve bugüne kadar da alamayan gurbetçilerin yargı yolu ile aldıkları bu hakları gasp edilip dava açmalarının önüne geçildi.
Elbette bunlar gurbetçinin aleyhine yapılanlar. Bir de seçimler öncesi gurbetçi lehine yapılacağına söz verilip yapılmayanlar da hafızalarda. Türkiye’den yurtdışı borçlanma ile emekli gurbetçiye en azından 450 €’ya kadar çalışma izni verilmesi, gurbetçiye söz hakkı ve etkin hizmet verebilmek için “Yurtdışı Vatandaşlar Koordinasyon Kurulu” ve “Yurtdışı Vatandaşlar Danışma Meclisi” kurulması sözleri gibi.
TBMM bünyesinde “Yurtdışı Türkler Komisyonu” kurulacağı sözü verilmiş ise de nihayet TBMM “Dışişleri Komisyonu” altında “Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Alt Komisyonu” kurulabilmiştir. Ana komisyon olmasa da ilk adım olarak böyle bir komisyonun oluşturulmasını olumlu buluyoruz. Elbette bu komisyonda gurbetçinin de sözünün dinlenip hazırlanacak raporların dikkate alınması şartıyla.
Bütün bunlardan başka 2019 yılının sonuna gelirken bazı yasal düzenlemeler yapıldı ve yurtdışı Türkleri etkileyecek zamlar da belirlendi.
Türk vatandaşlığından ana-babaların çocuğu da Türk vatandaşlığından çıkmak zorunda kalmayacak
24.12.2019 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanan 7196 sayılı torba kanunla Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda da değişikliğe gidildi. (md. 63) Mevcut uygulamaya göre Türk vatandaşlığından birlikte çıkan ana ve babanın çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını doğrudan kaybediyordu.
Kanun değişikliğiyle bu uygulama kaldırılmış çocukların doğrudan Türk vatandaşlığını kaybetmesinin önüne geçilmiştir. Yeni kanunla ana ve baba, birlikte Türk vatandaşlığından izin ile çıksa bile çocuklar Türk vatandaşı olarak kalmaya devam edebilecek. (5901 s.k. md.27)
Nüfusta ad ve soyadları mahkemesiz değiştirilmeye devam edecek
Daha önce kanunla getirilen ve Soyadı Kanunu’na aykırı soyadlarıyla yazım, imlâ hatası veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklı anlam değişikliği bulunan, genel ahlak uygun olmayan, toplum tarafından gülünç karşılanan ad ve soyadların mahkeme kararına gerek olmadan il veya ilçe idare kurulları tarafından bir defaya mahsus değiştirilebilme imkânı 3 Kasım 2019 tarihinde bitmişti.
7196 sayılı torba kanunundaki düzenleme ile bu imkân 3 yıl daha uzatılmış, Cumhurbaşkanına da bu sürenin bir katına (3 yıl) kadar uygulamayı uzatma yetkisi verilmiştir. (md. 61)
Yabancı makamdan alınan velayet ve vesayet kararlarıyla konsolosluklardan pasaport alınabilecek
Mevcut Pasaport Kanunumuz gereğince yabancı mahkeme veya idari makamında boşanmış veya ayrılık kararı almış eşlerin çocuklarına pasaport alabilmek için o ülke velayet kararının, pasaport alınacak gurbetçimiz yaşadığı ülke mahkemesi veya idari makamınca kısıtlılık altına alınmış ise o vesayet kararın Türk mahkemelerince öncelikle tanıma ve tenfizi gerekmekteydi.
Çünkü bu kararlar tanınmadan veya tenfiz edilmeden Türk hukuku açısından geçerli değildir. Ancak bu durum velayeti kendisine verilmiş eşin çocuğu için, kısıtlının vasisi için oldukça zor ve külfetli oluyordu. Ve bunlar için pasaport almak bir zulme dönüyordu.
İşte yine 7196 sayılı torba kanunundaki düzenleme ile Pasaport Kanununa “Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen velayet ya da vesayet kararları, kararın verildiği ülkelerde bulunan Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerindeki pasaport başvurularında kabul edilebilir“
şeklinde ekleme yapılarak tanıma tenfiz gerekmeden bu kararların Konsolosluklar veya Büyükelçilikler tarafından kabul edilip pasaport düzenleneceği uygulaması getirilmiştir. (md. 69) Bu şüphesiz ki, gurbetçimiz için büyük bir kolaylık olmuştur.
Yurtdışı, doğum ve askerlik borçlanma bedellerine %15,03 zam geldi
Türkiye’den emeklilik hakkını borçlanma yoluyla almak isteyen gurbetçi 2019 yılına göre 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren %15,03 daha pahalı borçlanma yapmak zorunda.
27.12.2019 tarihli Resmî Gazetede yayınlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun 26.12.2019 tarihli ve 2019/1 sayılı kararı gereğince Türkiye’deki işçiler için asgari ücret 1.1.2020-31.12.2020 tarihleri arasında günlük 98,10 TL olarak uygulanacak.
Yurtdışı, askerlik ve doğum borçlanmaları da asgari ücrete göre belirlendiğinden;
Yurtdışı günlük borçlanma bedeli 98,10 x %45 = 44,15 TL
Askerlik ve doğum borçlanması günlük bedeli 98,10 TL x % 32= 31,39 TL oldu.
Konsolosluktaki pasaport, noter ve diğer işlem harçları %22,58 zamlandı
27.12.2019 tarihli Resmî Gazete’nin 2. Mükerrer sayısında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın (Gelir İdaresi Başkanlığı) 84 ve 85 Seri Nolu Harçlar Kanunu Genel Tebliği yayınlandı.
Buna göre konsolosluklardaki pasaport, noter, nüfus cüzdanı ve diğer işlem harçları 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2019 yılı için belirlediği %22,58 oranında zamlandı. 84 Nolu Genel Tebliğ’de TL olarak belirlenen bu harç miktarlarına uygulanacak döviz kuru ise 1 ABD Doları= 5,82 TL olarak tespit edildi.
Yurtdışı telefon kayıt ücreti 1.838,70 TL oluyor
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2019 yılı için yeniden değerlendirme oranını %22,58 olarak belirlediğinden gurbetçinin yurtdışından alıp Türkiye’ye götürdüğü telefonlardan alınan IMEI kayıt ücreti de 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren bu oranda zamlanarak 1.838,70 TL olarak uygulanacak.
Dövizli askerlik bedeli yine zamlanacak
Yeni Askeralma Kanunu gereğince dövizli askerlik bedeli, memur aylık katsayısına ve her yılın ilk mesai günündeki (2 Ocak) döviz kuru üzerinden yeniden belirlendiği için halen Temmuz 2019 memur katsayısı ile arttırılan ve 5.442 € olan bedel 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren yeniden zamlanacak.
1.9.2019 tarihli Resmî Gazetede yayınlanan Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Başkanlığı’nın 28.8.2019 tarihli ve 2019/1 sayılı kararına göre 1.1.2020-30.06.2020 tarihleri için memur aylık katsayısı 0,143998 olarak belirlendi. Bu katsayı 240.000 gösterge ile çarpıldığında bedelli askerlik bedeli 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren 34.559,52 TL olacak.
Dövizli askerlik bedeli ise bu 34.559,52 TL bedelin yılın ilk mesai günü olan 2 Ocak 2020 tarihindeki TCMB tarafından yayınlanan Euro/TL döviz alış kuru üzerinden Euro’ya çevrilmesiyle belirlenecek. Ancak bu köşe yazımız yayınlandığında biz bu kuru bilemediğimizden hesap yapamıyoruz.
Ancak örnek olarak verirsek ve 27 Aralık 2019 tarihinde TCMB tarafından belirlenen 1 €= 6,6117 TL’sını esas alırsak dövizli askerlik bedeli 2020 yılının ilk altı ayı için 5.227 € olacaktır.
Gurbetçimize 2020 yılında daha güzel haberler vermek ümidiyle tüm okuyucularımın yeni yılını kutlar, sağlıklı, adaletli, barış ve hoşgörü içerisinde nice mutlu yıllar dilerim.
