2022 yılının Temmuz ayına girdiğimizde Resmî Gazete’de iki önemli kanun yayımlanarak yürürlüğe girdi. 5 Temmuz 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kanunla hem Türkiye’deki hem de yurt dışında yaşayan ve Türkiye’den emekli olup düşük emekli aylığı alanların em düşük emekli aylık gelirleri 3.500 TL’ye çıkartıldı. 13 Temmuz 2022 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’deki kanun değişikliği ile de
2022 yılının Temmuz ayına girdiğimizde Resmî Gazete’de iki önemli kanun yayımlanarak yürürlüğe girdi.
5 Temmuz 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kanunla hem Türkiye’deki hem de yurt dışında yaşayan ve Türkiye’den emekli olup düşük emekli aylığı alanların em düşük emekli aylık gelirleri 3.500 TL’ye çıkartıldı.
13 Temmuz 2022 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’deki kanun değişikliği ile de 1111 sayılı Askerlik Kanunu döneminde dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için başvuran ancak 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemlerini tamamlamayan veya 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemleri devam ederken Türkiye’de 184 gün ve daha fazla süreyle kalıp dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılan ancak bir daha ne dövizle askerlikten ne de bedelli askerlikten faydalandırılmayan gurbetçimize geçici bir imkânla af getirildi.
En düşük SGK emekli aylığı geliri 3.500 TL oldu
Kanunların belirli dönemlerde değişmesi ve her döneme göre değişik hesaplama formüllerinden dolayı SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin aylıklarının hayat standartlarının çok altında kalması hep tartışıldı, şikayetlere sebebiyet verdi.
Nihayetinde Türk devleti 17.01.2019 tarihli 7161 sayılı Kanunun 42.maddesi ile 5510 sayılı Kanununa EK-19. maddeyi ekleyerek 01.01.2019 tarihinden itibaren malulük ve yaşlılık aylıklarının her ay ödenen ek ödeme dahil en az 1.000 TL olacağını hükme bağladıktan sonra, kanun değişikliği ile 1.000 TL önce 1.500 TL’ye, 01.01.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere de 2.500 TL’ye çıkartıldı. Ölüm (Dul ve yetim) aylıklarının miktarı ise hak sahibinin hissesinin oranına endeksendi.
Düzenlemeye göre emeklinin aylığı yine ödediği primlere karşılık ödenen emekli aylığı olarak kalıyor. Ancak emekli aylığı geliri 1.000 TL’den az ise bu rakama çıkartılıyor, ancak aradaki fark ödediği primlere göre değil hazineden karşılanarak ödeniyor.
Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre bağlanan kısmi sözleşme aylıkları hakkında ise bu en az aylık sınırı uygulanmıyor.
Türk parasının değerinin devamlı düşmesi ve enflasyonun resmi rakamlara göre bile yüzde 80’lere gelip ekonomik krizin daha da büyümesi, emekli maaşlarına yapılan yüksek zamlara rağmen alım gücünün devamlı düşmesi sebepleriyle Türk devleti aradan geçen 6 aylık sürede 2.500 TL’ye çıkardığı bu en düşük emekli aylığı geliri miktarını 05.07.2022 tarihli ve 31887 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 01.07.2022 tarihli ve 7417 sayılı Kanunun 16.maddesiyle 3.500 TL’ye yükseltti.
Kısacası SGK’dan malullük ve yaşlılık emekli aylığı alanların 01.07.2022 tarihinden itibaren emekli aylığı gelirleri 3.500 TL’den aşağı ödenmiyor.
Dövizle askerlikte bu iki grup gurbetçiye geçici af getirildi
1111 sayılı Askerlik Kanunu döneminde dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için başvuran ancak 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemlerini tamamlamayan veya 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemleri devam ederken Türkiye’de 184 gün ve daha fazla süreyle kalıp dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılan gurbetçimiz bir daha dövizle askerlikten faydalandırılmıyordu.
Hatta bu 1111 sayılı eski Askerlik Kanununu yürürlükten kaldıran 26.06.2019 tarihli Askeralma Kanunu bile bu hakkı vermediği gibi kanunun 39/9 maddesine hüküm koyarak bu eski kanun döneminde kapsamdan çıkartılan vatandaşların yeniden dövizle askerlik hakkından yararlanamayacaklarını açıkça belirtti.
Dolayısıyla bu iki grup yurtdışında yaşayan vatandaşımız bir daha dövizle askerlikten faydalanamadıkları gibi 26.06.2019 tarihinde daimi hale getirilen bedelli askerlikten de faydalanamadılar. Çünkü daha önce bu kapsamda temel askerlik eğitimi için bir ay veya 21 gün silah altına alınmışlardı. Bedelli askerlikten faydalanmak için ise daha önce fiilen silah altına alınmamak gerekiyordu.
Bunlar için tek yol Türkiye’ye gidip silah altına alınıp 12 ay veya 2019 sonrası için 6 ay fiili askerlik yapmaktı. Bu da onların yurtdışında elde ettikleri hakların kaybı, iş ve aile düzenlerinin bozulması demekti. Oysa bu Anayasamızın 10. maddesindeki eşitlik ilkesiyle 62. maddesindeki yurtdışındaki Türk işçilerin haklarının korunması için devlete verilen yükümlülüğün ihlaliydi.
İşte bu dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılan ve bir daha bu haktan faydalandırılmayan vatandaşlarımız için 13.07.2022 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 30.06.2022 tarihli 7415 sayılı Kanun değişikliğiyle bir imkân doğdu.
Fakat hemen baştan belirtelim ki, bu hakkın kullanımı geçici ve sadece 31.12.2025 tarihine kadar başvuru yapanlar içindir. Şayet yeniden bir düzenleme olmaz ise daimi değildir. Buna dikkat edilmeli.
13.07.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 30.06.2022 tarihli 7415 sayılı Kanunla Askeralma Kanununa “Mülga 1111 sayılı Kanun gereği dövizle askerlik kapsamından çıkarılanların askerlik hizmetini yapmış sayılmasına ilişkin usul ve esaslar” başlıklı Geçici 2. madde eklendi.
Bu maddedeki düzenlemeye göre 1111 sayılı Kanun döneminde dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için başvuran ancak 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemlerini tamamlamayan veya 38 yaşlarını doldurdukları yılın sonuna kadar taksit ödemleri devam ederken Türkiye’de 184 gün ve daha fazla süreyle kalıp dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar 31.12.2025 tarihine kadar yurt dışında iseler yurt dışı temsilciliklere veya Türkiye iseler askerlik şubelerine gerekli belgelerle kendileri, vekilleri ya da vasileri aracılığıyla dövizle askerlik hizmetinden faydalanmak üzere başvuracaklar.
Bunların ödeyecekleri dövizle askerlik hizmeti bedeli 39.madde gereğince hesaplandığı gibi bedelli askerlik hizmeti bedelinin ödeme günündeki değil, müracaat ettikleri gündeki TCMB Euro döviz alış kuruna bölünmesiyle bulunacak rakam olarak belirlenecek.
Buna ek olarak 40.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın müracaat tarihinde TCMB tarafından tespit edilen döviz alış kuruna göre Euro veya karşılığı kadar konvertibl yabancı ülke parasını da belirleyecekler.
Daha sonra bu bulunan her iki miktar toplanacak. Toplam bedelden daha önce ödedikleri ve geri iade almadıkları miktar düşülecek. Neticede bulunacak miktar müracaat tarihindeki 39. maddede öngörülen tutardan az ise vatandaşımız eksik kalan tutarı müracaat tarihinden itibaren 10 iş günü içinde ödemesi gerekiyor. Bu netice miktar ödendiğinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacak.
Daha önce ödenen miktar müracaat tarihindeki 39. maddede öngörülen tutara eşit veya daha fazla ise vatandaşımız 25.12.2025 tarihine kadar başvuru yapması halinde doğrudan askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacak. Daha önceki uygulamalarda olduğu gibi fazla ödenen tutar geri ödenmeyecek.
Vatandaşlarımızın bu madde kapsamındaki döviz ödemeleri, yurt dışında Konsolosluklarımız veya Büyükelçiliklerimiz, yurt içinde ise TCMB tarafından Kanunun 39/7 ve 39/8 madde hükümlerine göre tahsil edilerek bütçeye gelir kaydedilecek.
Konunun daha iyi anlaşılması için her zaman yaptığımız gibi örnek verelim:
Almanyalı gurbetçimiz Duran bey kardeşimiz 1976 doğumlu ve 1996 yılında dövizle askerlik için başvurmuş o tarihlerde 10.000 DM olan dövizle askerlik bedelinin ilk taksiti olan 2.500 DM’ını başvurusuyla birlikte peşin, 1998 yılında Burdur’da bir aylık temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra da ikinci taksiti 2.500 DM’ını da 2000 yılında ödemiş.
Duran bey kardeşimiz daha sonraki taksitlerini sosyal, aileyi veya ekonomik sebeplerle 38 yaşını doldurduğu 2014 yılının son günü 31 Aralık’a kadar ödeyememiş veya ödememiş.
Veya bu örneğimizi ikinci grup için şu şekilde de alabiliriz. Duran bey kardeşimiz iki taksitini ödedikten sonra ancak taksit ödemelerini bitirmeden 2007 yılında mazeretsiz olarak Türkiye’de 8 ay yani 184 günden fazla 240 gün kalmış.
Her iki halde de Duran kardeşimiz 1111 sayılı Askerlik Kanunu döneminde dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmış hem 2016 yılındaki kanun değişikliği hem de yeni Askeralma Kanununun 39/9 maddesi gereğince bir daha dövizle askerlik hizmetinden faydalanamamış.
İşte Duran bey kardeşimiz 13.07.2022 tarihinden itibaren ister ödemelerini tamamlayamadığından isterse Türkiye’de 184 günden fazla kalma sebebiyle dövizle askerlik kapsamından çıkarılmış olsun bağlı olduğu Münih Konsolosluğuna 31.12.2025 tarihine kadar yeniden dövizle askerlikten faydalanmak için başvurabilir.
Diyelim ki, Duran bey kardeşimiz hemen başvurdu ve Münih Konsolosluğundan 25.08.2022 tarihine randevu aldı ve gerekli belgelerle Konsolosluğa gidip başvurusunu yaptı.
Konsolosluk başvurusunu değerlendirdi ve kabul etti. Başvurduğu tarihte diyelim TCMB Euro alış kuru 17,60 TL. 01.07.2022-31.12.2022 dönemi için memur aylık katsayısı 0,333603.
Duran beyin başvuru tarihindeki ödeyeceği normal dövizle askerlik miktarı 80.064,72 TL olan bedelli askerlik miktarının 17,60 TL’ye bölünmesiyle bulunacak rakam olacaktır. Bu da 4.549 Euro yapar.
Ek olarak ödeyeceği miktar ise 0,333603 memur aylık katsayısının 40.000 gösterge ile çarpımı sonucu bulunacak rakamın 17,50 TL Euro döviz kuruna bölünmesiyle bulunacak. Bu durumda ek ödenecek miktar 40.000 x 0,333603 = 13.344,12 TL/17,60 TL= 758,18 Euro’dur.
Euro cinsinden bulduğumuz her iki miktarı topladığımızda 4.549 + 758,18 = 5.307,18 Euro yapar.
Lâkin Duran bey kardeşimiz daha önce toplam 5.000 DM ödeme yapmış ve iade almamıştır. Bu miktarı 5.307,18 Euro’dan düşeceğiz. 5.000 DM sabit kurla çevrildiğinde 2.556 Euro’dur.
Sonuç olarak 5.307,18 Euro – 2.556 Euro = 2.751,18 Euro’yu Duran beyin başvuru tarihi olan 25.08.2022 tarihinden itibaren 10 iş günü içerisinde ödemesi halinde askerliği yapılmış sayılacaktır.
Yurtdışında yaşayan bu iki mağdur grupta bulunan vatandaşlarımıza tavsiyemiz bu imkandan mutlaka yararlanmaları. Bir daha bu şekilde bir af gelmeyebilir.
