Askerlik hizmet borçlanması yapmak isteyenler sigortalı veya bunların hak sahipleri e-Devlet üzerinden de başvuru yapabilirler.
Geçen haftaki köşe yazımızda emeklilikte askerlik borçlanması başvurularının nasıl ve nereye yapılması gerektiğini, bedelin nasıl hesaplandığını izah etmeye çalışacağımızı belirtmiştik.
Askerlik borçlanması başvurusu
1- Fiziksel başvuru yolu
5510 sayılı Kanunun 4/a (eski SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında olan sigortalılar veya ölmüşlerse bunların hak sahipleri internetten bulabilecekleri veya SGK müdürlükleri/merkezlerinden temin edebilecekleri askerlik hizmet borçlanması talep dilekçesi formunu doldurduktan sonra bu dilekçeye askerlik hizmeti yaptıklarına dair askerlik şubelerinden aldıkları onaylı askerlik terhis belgeleri veya askerlik durum belgelerini ve nüfus cüzdan veya yeni kimlik kartlarının fotokopilerini ekleyerek müracaat edebilirler.
Sigortalı vatandaşlarımız veya ölmüşlerse bunların hak sahipleri bu dilekçe ve belgelerini şayet Türkiye’de sigortalılıkları varsa bizzat veya Türkiye’den veya yurtdışından taahhütlü veya iadeli taahhütlü posta yolu ile en son sigortalı oldukları yetkili SGK Müdürlüğü/Merkezine vererek veya göndererek başvuru yapabilirler. Elden verdiklerinde veya adi posta ile başvurduklarında başvur tarihi başvurunun SGK kayıtlarına girdiği tarih, taahhütlü veya iadeli taahhütlü başvurularında ise başvuru tarihi başvurunun posta verildiği tarih olarak kabul edilir.
5510 sayılı Kanun 4/c (eski Emekli Sandığı) sigortalılarımız veya ölmüşlerse bunların hak sahiplerinin borçlanma başvuruları farklıdır. Zira 5510 sayılı Kanunun geçici 4. maddesi gereğince bu kanunun yürürlük tarihinden önce sigorta girişi olanların tüm işlemleri yürürlükten kaldırılmış olsa dahi 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre yapılır.
Bunun için sigortalının 5510 sayılı Kanuna mı yoksa 5434 sayılı Kanuna mı tabi olduğuna göre askerlik hizmet borçlanması yapılması gerekiyor. Halen aktif memur olan kamu görevlileri SGK Kamu Görevlileri Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığına dilekçe göndererek başvuru yapılabilirler. Aynı kamu görevlileri çalıştıkları kuruma başvurarak borçlanma taleplerini iletebilirler. Kurumları ise HİTAP takip sistemi içerisinde bulunan borçlanma menüsünden çalışanları adına başvuru yapılabilir. Kişi görev yaptığı kuruma dilekçe ile de müracaat edebilir ve kurumu da ekinde kişinin dilekçesinin yer aldığı bir üst yazı ile Kamu Görevlileri Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığına bu başvuruyu gönderebilir.
2 – E-Devlet hizmeti üzerinden başvuru yolu
Askerlik hizmet borçlanması yapmak isteyenler sigortalı veya bunların hak sahipleri e-Devlet üzerinden de başvuru yapabilirler. E-Devlet üzerinden “Sosyal Güvenlik Kurumu” hizmet sayfasını açıktıklarında 4/a (SSK) kapsamında olanlar “4/A Askerlik Borçlanması Başvurusu”, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında olanlar “4/A Askerlik Borçlanması Başvurusu” ve son kez 4/c sigortalısı olanlar da “Son Kez 4/C Sigortalısı Olanların Er veya Erbaş Olarak Silah Altında veya Yedek Subay okulunda geçen süreleri borçlanma başvurusu ve takibi” başlığı ile açılan sayfalara gerekli bilgileri girmeleri kaydıyla askerlik hizmet borçlanması başvurusu yapabilirler.
Şunu da önemle belirtelim ki, haklarında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanan askerlik hizmet borçlanması mutlaka görevdeyken ve emekli aylığına hak kazanıyorlarsa hak kazanacak tarihten geriye doğru en az 6 ay öncesinden başvurulması şartıyla geçerlidir. Görevde olmayanların başvuruları kabul edilmez, emekli hakkının kazanılacağı tarihten geri doğru en az 6 ay öncesi yapılmayan başvurular iptal edilir.
E-Devlet üzerinden başvuru yapabilecek diğer bir grup ise askerliğini 26.06.2019 tarihinden sonra 6 aylık ilk dönem zorunlu askerliğinden sonra ikinci 6 aylık döneme devam edip terhis belgesini alanların başvurusu. Bunlar da aynı şekilde SGK hizmet sayfasındaki “İkinci Altı Ayı Askerlikte Geçen Süreleri Borçlanma Başvurusu” başlığı ile açılan sayfada gerekli bilgileri girmeleri kaydıyla askerlik hizmet borçlanması başvurusu yapabilirler.
Askerlik borçlanma tutarları nasıl hesaplanıyor?
5510 sayılı Kanunun 41. maddesine göre askerlik borçlanması günlük tutarları aynı Kanunun 82. maddesi gereğince başvuru tarihinde geçerli brüt asgari ücretin % 32’si olarak hesaplanır. Bu miktar asgari miktardır ve sigortalı talep ederse bu asgari günlük miktarın 7,5 katına kadar borçlanacağı miktarı kendisi belirleyebilir.
Örneğin 2023 yılının ikinci altı aylık dönemi (01.07.2023-31.12.2023) için asgari brüt günlük ücret 447,15 TL olarak belirlenmiştir. (Bkz. 24.06.2023 tarihli Resmî Gazete) Bu miktarın %32’si 447,15 TL x 32/100 = 143,09 TL’dir. Sigortalı veya bunların hak sahipleri başvurularında bu asgari günlük bedelin 7,5 katı olan 1.073,17 TL’ye kadar bir miktarı günlük borçlanma bedeli olarak seçebilirler. Bu durumda 18 ay askerlik yapmış bir sigortalımız olan Davut bey veya kendisi vefat etmiş ise hak sahibi 01.07.2023 tarihinden sonra başvurursa 540 gün karşılığı asgari 77.726.86 TL’nin tamamını veya kendisi/kendileri için yeterli bir kısmını borçlanma tahakkuk cetvelinin kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içerisinde tamamen veya kısmen ödeyebilirler.
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa göre borçlanma yapan 4/c sigortalılarının askerlik borçlanması borç tutarı ise iştirakçilerin veya bunların hak sahiplerinin başvurularının Kurum kayıtlarına geçtiği tarihte tabi oldukları personel kanunlarında yer alan hükümlere göre öğrenim durumu itibariyle göreve giriş, derece, kademe ve ek göstergeleri ile emeklilik keseneğine esas aylığının hesabına dahil edilen tüm unsurların toplamının başvuru tarihinde yürürlükte bulunan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar (% 36) esas alınmak suretiyle hesaplanmaktadır.
5434 sayılı Kanunun Ek 8. maddesi gereği, borçlanma tahakkukları ilgililerin görev yaptıkları kurumlara gönderilmekte, kurumlarca da tahakkukunun ilgililere tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ilgililerin emekli keseneğine esas aylıkları üzerinden ve emekli keseneği (%16) oranında taksitler halinde borç tutarı tahsil edilerek SGK’ya gönderilmektedir. Bununla birlikte bu borç tutarının iştirakçi veya hak sahibi tarafından bir defada peşin olarak ödenmesi de mümkündür.
5434 sayılı Kanunda borçlanma isteminden vazgeçme mülga Ek 27. maddede düzenlenmiştir. Bu maddeye göre borcun ilgililere tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yazılı olarak SGK’ya veya çalıştıkları kurumlarına başvurulması halinde bir defaya mahsus olmak üzere borçlanmadan vazgeçme hakkı tanınmıştır. Bu süre içerisinde borçlanma isteğinden vazgeçen iştirakçinin borçlanması SGK tarafından iptal edilip durum ilgilinin çalıştığı kuruma bildirilmekte, bu süre içinde başvurulmaması halinde ise borçlanma işlemi kesinlik kazanarak, iştirakçinin isteğine bakılmaksızın kurumu aracılığıyla ilgiliden borç tahsilatına başlanmaktadır.
Bunlar dışında 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında yapılan askerlik borçlanması neticesi tahakkuk eden borç miktarlarının taksitle ödenmesi mümkün değildir.
Yatırılan askerlik borçlanma bedelleri iade alınabilir mi?
Sigortalının kendisi ya da hak sahipleri tarafından yapılan askerlik borçlanma sürelerinin tüm hizmetleri ile birlikte aylık bağlamaya yetecek süreden fazla olması halinde fazla olan süreye ait borçlanma tutarı SGK tarafından tahsil edilmiş ise iade edilmemektedir. (Bkz. SGK’nın 16.09.2010 tarihli 2010/106 sayılı Genelgesi)
