Mavi kart sahipleri ile Türk soylu yabancıların Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşlarında istihdamı

Mavi kart sahipleri ile Türk soylu yabancıların Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşlarında istihdamı

Almanya’da devlet memurluğuna girişte yapılan “Staatsexam” ile Türkiye’de devlet memurluğu giriş sınavları KPSS ve EKPSS arasındaki uygulama farklılıkları nedir? 02/04/2018 tarihinde Türkiye’deki kamu, belediyeler ve il özel idarelerindeki yüz binlerce taşeronun işçisinin belirli süreli iş sözleşmesi ile kamuda 4/D İşçi kadrolarına alınma işlemleri tamamlandıktan sonra Almanya’da bazı basın organları ile sosyal medya hesaplarında Mavi Kart

AKGÜN BİLGİN 28 Ekim 2018 AKGÜN BİLGİN

Almanya’da devlet memurluğuna girişte yapılan “Staatsexam” ile Türkiye’de devlet memurluğu giriş sınavları KPSS ve EKPSS arasındaki uygulama farklılıkları nedir?

02/04/2018 tarihinde Türkiye’deki kamu, belediyeler ve il özel idarelerindeki yüz binlerce taşeronun işçisinin belirli süreli iş sözleşmesi ile kamuda 4/D İşçi kadrolarına alınma işlemleri tamamlandıktan sonra Almanya’da bazı basın organları ile sosyal medya hesaplarında Mavi Kart sahiplerinin “Sen Türk Vatandaşı Değilsin! denilerek kamuda istihdam edilmiyor” şeklinde karalayıcı ve kafa karıştırıcı haberler dolaşmıştı.

Bu haftaki yazımda Mavi Kart Sahipleri ile Türk Soylu Yabancıların kamu kurum ve kuruluşlarında istihdamına ilişkin ayrıntılı ve net bilgiler haricinde Almanya’nın Memurlar Çerçeve Yasası’na göre benzer uygulamalarda karşılaştırmalar yaptım.

Türk soylu yabancıların, yurt içinde ihtiyaç duyulan meslek ve sanatları serbestçe yapabilmelerine, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Güvenlik Teşkilatı hariç olmak üzere, kamu veya özel kurum, kuruluş veya iş yerlerinde çalıştırılabilmelerine ilişkin “2527 Sayılı Kanun Kapsamında Bulunanlar” seçeneğine (madde 11) göre, kendilerine çalışma veya çalıştırılabilme izni verilenler, bu izin süresince, sadece Türk vatandaşlarına hasredilen işleri de yapabilirler.

Bunlar Doktorluk, Hemşirelik, Avukatlık, Mühendislik gibi meslekleri serbestçe veya kamu veya özel kurum, kuruluş veya iş yerlerinde yapabilmek veya memur olabilmek için genel veya özel kanunların aradığı Türk vatandaşı olma şartından istisna edilirler.

Ancak bunlar Türk Silahlı Kuvvetlerinde veya Güvenlik Teşkilatlarında çalıştırılamazlar. Yine ilgili kanunun 12. maddesine göre de “Çalıştırılabilmelerine izin verilen Türk Soylu yabancıların, kamu veya özel kurum, kuruluş ve iş yerlerine alınabilmeleri, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca, o göreve atanabileceklerde aranacak niteliklerin ilgilide bulunması ve atama için öngörülen usul ve formalitelerin yerine getirilmiş olmasına bağlıdır.

Türkiye’de ikametlerine izin verilmiş Türk soylu yabancılar, kamu veya özel kurum, kuruluş ve iş yerlerinde personel ihtiyacının karşılanması amacıyla açılan yarışma ve yeterlik sınavlarına, Türk vatandaşları gibi, girme hakkına sahiptirler. Ancak bunların atanmaları çalışma izni verilmiş olmasına bağlıdır.”

Türk vatandaşlığından izin ile ayrılanlar ve bunların üçüncü dereceye kadar olan alt soyları 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28’inci maddesi gereğince Mavi Kart sahibi olup Mavi Kartlılar Kütüğüne kayıtlı adaylar KPSS (Kamu Personeli Seçme Sınavı) Başvuru Kılavuzu’nun “Aday Başvuru Formu” başlıklı bölümün Uyruğunu tanımlayan 10/c bendinde belirtildiği gibi başvuru seçeneğinde “Mavi Kartlı” seçeneğini işaretlemesi gerekmektedir.

Aynı şekilde 2527 Sayılı Kanun Kapsamında Bulunan Türk soylu yabancılarda başvuru kılavuzunun “Aday Başvuru Formu” başlıklı bölümün Uyruğunu tanımlayan 10/d bendinde belirtildiği gibi başvuru seçeneğini işaretlemeleri gerekmektedir.

Kamu Personeli Seçme Sınavına (KPSS) giren Mavi Kartlılar tercih sırasında 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olarak kamuda 4/A kadrosu denilen merkez ve taşra teşkilatları, kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere bağlı ve ilgili kuruluşlarında bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmete görevlerinde başvuramazlar.

4/A grubu kadrolar; mesleğe KPSS Sınavının ardından kamu kurumların kendi özel mevzuatları gereğince gerekli puanı almış adaylar arasında yapılan özel yarışma sınavı ile yardımcı olarak girilen ve yetiştirme döneminin ardından yapılan yeterlilik sınavlarında başarı gösterilmesi üzerine asıl unvana ataması yapılan kadrolardır.

Bu kadrolarda müfettiş yardımcılığı, uzman yardımcılığı, kaymakam adaylığı ve benzer görevler de yer almaktadır.

Ancak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nin (ÖSYM )Aday İşlemleri Sisteminde uyruk bilgisi 2527 Sayılı Kanun Kapsamında Türk Soylu Yabancılar ile Mavi Kartlı olarak kayıtlı olan adaylar, KPSS sınavına girdikten sonra kariyer meslek olarak anılan meslekler dışında kalan diğer kadrolar olarak tanımlanan memur, zabit katibi, mühendis, hemşire, sağlık memuru, teknisyen, veznedar, koruma ve güvenlik görevlisi, ambar memuru, veri hazırlama kontrol işletmeni (VHKİ), işçi, hizmetli gibi işçi, geçici veya sözleşmeli personel sınıfı olan 4/B, 4/C ve 4/D grubu kadrolara sözleşmeli devlet memur olarak başvurabilirler.

Bu kadrolara ilk defa atanacak personelin KPSS’ye girerek ÖSYM tarafından ilan edilecek KPSS Tercih Kılavuzunda yer alan kamu kurum ve kuruluşlarına ait boş kadrolardan durumlarına uygun olanları tercih etmeleri halinde, puanları ve tercihleri çerçevesinde bilgisayar ortamında yerleştirme işlemleri yapılmaktadır. Sonuç olarak, Almanya’da devlet memurluğuna girişte “Staatsexam” isimli genel bir devlet sınavı uygulanmakta ve Almanya’nın Memurlar Çerçeve Yasası ile de kamuda kimlerin hangi kadro ve unvanlar da istihdam edileceği belirlenmiştir.

Almanya’nın “Staatsexam” sınavının Türkiye’de karşılığı Kamu Personel Seçme ve Yerleştirme Sınavı (KPSS) ile Engelli Kamu Personel Seçme ve Yerleştirme Sınavı (EKPSS)’dir. Almanya’nın Memurlar Çerçeve Yasası’nın karşılığı ise de Türkiye’de 657 Sayılı Devlet Memurları Yasası’dır.

Almanya’da Memurlar Çerçeve Yasası ile kamuda Hakim ve Savcılık gibi kadro ve unvanlara Alman Vatandaşları haricinde başvuru yapılamayacağı gibi Türkiye’de ki Devlet Memurları Yasası’na göre de 4/A kadro ve unvanlarına da T.C. Vatandaşları haricinde başvuru yapılamamaktadır.

Yine aynı şekilde yazı ve konuşma dilinde Almancaya hakim olmaları halinde Almanya’da Doktorluk, Hemşirelik, Avukatlık, Mühendislik gibi meslekleri serbestçe veya kamu veya özel kurum, kuruluş veya iş yerlerinde yapabilmek veya memur olabilmek için 89/48 AB yüksekokul diplomalarının tanınmasına ilişkin Konsey Yönergesi ve 92/51 mesleki yeterlilik belgelerinin tanınmasına ilişkin Konsey Yönergesi hükümleri uygulanarak Avrupa Birliği vatandaşları

Almanya’da belli kamu kadrolarında çalışabildiği gibi Türkiye’de yabancıların kamuda istihdamına yönelik buna benzer olarak 2527 Sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun uygulanmaktadır.

Mavi Kart sahiplerinin 4/A kadroları haricinde devlet memuru olamama ihtimali kesinlikle yoktur. Mavi Kart ve Türk Soyundan Gelen Yabancıların kamuda sözleşmeli devlet memuru olarak KPSS ve EKPSS sınav başvurularında ve sınavlarda T.C. Vatandaşları ile aynı şartlar koşulmakta, puan, mesleki sınav ve mülakatlarda eşit şekilde değerlendirilmekte, istihdamında ise hiç bir ayrımcılık yapılmamaktadır.

KPSS ve EKPSS (Engelli Kamu Personeli Seçme) sınavları genel yetenek ve genel kültür alanları olmak üzere Türkçe, Matematik, Geometri, Tarih, Coğrafya, Hukuk ve Vatandaşlık bilgilerini içeren ve kendi aralarında 24 adet konudan oluşan bir sınavdır.

Bunun haricinde bazı kadrolar için sınavlarda genel yetenek ve genel kültür konuları haricinde devlet memur adaylarına Eğitim Bilimleri, İşletme, Muhasebe, İstatistik, Hukuk, Kamu Yönetimi, İktisat, Maliye, Uluslararası İlişkiler, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler ve öğretmenlik başvurularında ekstra olarak da eğitim alanlarında testler uygulanmaktadır.

Bilinen bir gerçek ki, özellikle Mavi Kart sahipleri genel olarak devlet sınavları olan KPSS ve EKPSS sınavlarında çok düşük puanlar almakta ve dolayısı ile durumlarına uygun kamu kurum ve kuruluşlarına ait boş kadrolara tercih yapamamaktadırlar.

Bunun haricinde ilgili 4/B, 4/C ve 4/D grubu kadrolara sözleşmeli devlet memur olarak tercih yapsalar dahi T.C. vatandaşlarına yapılan uygulamalara eşit şekilde tabi olup başvurdukları kurumun kendi mesleki uygulama sınavı ile sözlü mülakatlarına girmek zorundadır.

Uygulama sınavı ve sözlü mülakatlarda başarılı olan Mavi Kart sahipleri son olarak emniyet kolluk kuvvetlerinin çok yönlü yaptıkları güvenlik ve arşiv araştırmalarında olumlu sonuçlanması gerekmektedir.

Kısacası 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28’inci maddesi gereğince Mavi Kart sahibi olup Mavi Kartlılar Kütüğüne kayıtlı adaylar ve üçüncü dereceye kadar olan alt soyları bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmete görevlerinde bulunamazlar. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler.