ABD ve Avrupa firmaları, yakın zamanda Çin'in yerini alabilecek yatırım yerleri arıyor. Çin ile Batı ilişkilerindeki kopma diğer ülkeler için fırsat olabilir.
Amerika, Çin’i küresel çip üretiminden ve dağıtımından tamamen çıkarmak istiyor. Bu nedenle Çin’e başta çip olmak üzere tüm stratejik ürünlerin ve ürün bilgilerinin satışını ve verilmesini yasakladı.
Çip (chip), dijitalleşen ekonomiler için hayati önemde. Tıpkı petrol gibi, çip yoksa pek çok malı üretmek mümkün değil… Otomobilden bilgisayara, ev eşyasına kadar hemen hemen tüm ürünlerde çip var. Ve #ABD, çip üretiminde Çin’i istemiyor.
Washington, Amerikan firmalarından yarı iletken üretimlerini ABD’ye taşımaları veya müttefik ülkelerden karşılamaları istendi. Apple, ürünlerinde yerlileştirme çalışmalarını sürdürüyor. Üretimde #Çin yerine ABD, #Kanada veya #Avrupa öncelikli olacak.
Çip üretimini Batı’ya kaydırmaya çalışan ABD, Teksas’ta ve Kanada sınırı başta olmak üzere on milyarlarca dolarlık çip fabrikaları kurulması için büyük teşvik sağladı… Halen ABD’de her birinin değeri 20 milyar doları aşan en az üç fabrikanın yapımı sürüyor.
Amerika’nın fiili yaptırımlarına uzun süre sessiz kalan Çin ise geçen hafta yarı iletken üreticisi Amerikan devi Micron’a bazı yasaklar getirerek karşı misilleme yaptı. Micron’un Çin’de milyarlarca dolarlık yatırımı vardı. Ancak Çin’in misillemesi geri tepmişe benziyor.
Çin’in Micron’a getirdiği yasak ve sınırlamalar Çin’de yatırımı olan diğer yabancıları korkuttu… Çin’e yatırım yapmayı düşünen Batılı firmalar yatırımlarından vaz geçebilir… Çin hatasını telafi için Ticaret Bakanını Amerika’ya, Amerikan şirketlerine gönderiyor.
Çin Ticaret Bakanı Wentao, Amerikan şirketlerine Çin’in ticarete açık olduğunu ve Amerikan yatırımlarını sıcak bir şekilde karşıladığını söyleyecek. Bakan’ın ABD gezisi ABD-Çin ilişkilerinin en çok gerildiği dönemlerden birinde gerçekleşiyor.
Çin’deki Batılı yatırımcılar ise tedirgin. Çünkü şu günlerde Çin devleti “casusluk yasası”nı gözden geçiriyor ve yatırımcılar en basit faaliyetlerinin bile casusluk sayılmasından endişe ediyorlar. İşadamları, Çin’de iş ortamının sürekli değişmesinden şikayetçi Amerika’dan gelen düşmanca açıklamalar Çin’i paranoyaklaştırıyor… Çin’deki yabancı şirketler, son haftalarda yabancı firmalara yönelik incelemelerin artmasından yakınıyor. Uluslararası firmaların kendi merkezleriyle yazışmaları bile casusluk sanılabiliyor.
ABD, Çin’den ithalatını kısmak için herşeyi yapıyor. Bu ay yayınlanan Çin gümrük verilerine göre, ABD ile Çin arasındaki ticaret yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13’ten fazla düşerek 161,5 milyar dolara geriledi. Gerilemenin sürmesi bekleniyor.
ABD-Çin ticaretindeki gerileme Çin için kötü haber çünkü Çin, ABD ile ticaretinde yıllarca fazla verdi, kazançlı çıktı… Şimdi bu kapı kapanıyor. Üstelik Çin’in gereksiz missillemeleriyle ticari ilişkiler sanılandan daha hızlı kopabilir.
Batı-Çin ilişkileri Koreli ve Japon firmaları da olumsuz etkiliyor. Birçok firma yatırımlarını askıya aldı, bekle-gör pozisyonuna geçti En son Japon ilaç firması Astellas Pharma’nın bir çalışanı casusluk iddiasıyla tutuklanınca Japonya, Çin’deki vatandaşlarını uyardı.
Tüm bu gelişmeler COVİD sınırlamalarından çıkan Çin’in büyük bir atılım yapması beklenirken yaşanıyor… Çin, misillemelerine devam eder ise Çin’den hızlı bir yatırım kaçışı yaşanabilir.
Öte yandan ABD ve Avrupa firmaları, yakın zamanda Çin’in yerini alabilecek yatırım yerleri arıyor. Çin ile Batı ilişkilerindeki kopma diğer ülkeler için fırsat olabilir.
