Yurtdışında yaşayan Türklerde gördüğüm yanlışlardan biri de maalesef yurtdışında doğan çocukların Türk nüfusuna bildirilmemesi. Bu durum en çok geçmiş yıllarda çifte vatandaş olanlarla 01.01.2000 tarihinden sonra Almanya’da doğan çocukların ailelerinde görülebiliyor. Mevzuatımıza göre yurtdışında ana veya babaya bağlı Türk vatandaşı olarak doğan çocuklar 60 gün içerisinde Türk nüfusuna bildirilmek ve tescil ettirilmek zorundadır. (23.11.2006 tarihli
Yurtdışında yaşayan Türklerde gördüğüm yanlışlardan biri de maalesef yurtdışında doğan çocukların Türk nüfusuna bildirilmemesi. Bu durum en çok geçmiş yıllarda çifte vatandaş olanlarla 01.01.2000 tarihinden sonra Almanya’da doğan çocukların ailelerinde görülebiliyor.
Mevzuatımıza göre yurtdışında ana veya babaya bağlı Türk vatandaşı olarak doğan çocuklar 60 gün içerisinde Türk nüfusuna bildirilmek ve tescil ettirilmek zorundadır. (23.11.2006 tarihli Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik-NHKUY- md. 25, 41,42)
Yine mevzuatımıza göre kan esası gereğince Türk anadan doğan veya babadan olan çocuklar bildirim üzerine doğumdan itibaren Türk vatandaşlığını kazanır. (06.04.2010 tarihli Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik -TVKUY- md. 7)
Yurtdışında örneğin Almanya’da doğan bir çocuğun doğumuna ilişkin Alman makamlarından verilmiş resmi bir belge olması halinde ana-babanın başvurusu üzerine sorunsuz olarak Türk nüfusuna kaydı yapılabilir. Lâkin 18 yaşını geçmiş çocukların nüfusa bildirimle kaydı mümkün değildir.
Zira 18 yaşını tamamlayıncaya kadar herhangi bir nedenle aile kütüklerine kayıt edilmemiş olanlar kanunun tabiriyle „Saklı Nüfus“ olarak adlandırılır. Ancak bu kişilerin saklı nüfus olarak kabul edilebilmesi için yabancı bir devletle bir vatandaşlık bağlarının olmaması gerekir. (NHKUY, md. 4/ff)
Bu yazımıza konu olanlar ise saklı nüfus olarak adlandırılanlar değil, örneğin Almanya’da en azından biri hem Türk hem de Alman olan çifte vatandaş ana ve/veya babadan dünyaya gelen, Alman vatandaşı oldukları halde aileleri tarafından herhangi bir sebeple 18 yaşlarını tamamlayıncaya kadar Türk nüfusuna bildirilmeyen çocuklardır.
Peki 18 yaşını geçen bu çocuklar nüfusa nasıl tescil edilecek?
Mevzuatımıza göre maalesef ana ve/veya babaya bağlı olarak doğumla Türk vatandaşlığı hakkı olan lâkin 18 yaşını geçmiş yetişkin çocukların nüfusa bildirimle kaydı mümkün değildir.
Yurtdışında yaşayan ve 18 yaşını tamamladığı halde doğumuna ilişkin bildirimde bulunulmayan kişilerin aile kütüğüne tescili, Türk vatandaşı ana veya babadan dolayı Türk vatandaşlığını kazandıklarının T.C. İçişleri Bakanlığınca yapılacak inceleme sonucunda tespiti halinde mümkündür. (TVKUY- md. 8)
Konuyu somutlaştırıp örnek vererek açıklamak istersek; Türk vatandaşı Mahmut bey ile Alman vatandaşı Aynur hanımın 03.05.2000 tarihinde Elif isminde bir kızları olmuştur. Elif hem 01.01.2000 tarihinden sonra Almanya’da doğduğundan hem de annesi dolayısıyla Alman nüfusuna bildirilmiş ve Alman vatandaşıdır. Babası Türk olduğundan Türk vatandaşlığı hakkı olmasına rağmen babası tarafından Türk nüfusuna bildirilmemiştir.
Elif Almanya’da hukuk fakültesini okumakta ve ileride gerekli şartları tamamladığında Türkiye’de hakim veya savcı olmak istemekte. Ancak kendisinin Türk vatandaşlığı olmadığından bunu yapamayacak. Oysa doğumla Türk vatandaşlığı hakkı vardı. Şuan 19 yaşında olduğundan Türk nüfusuna babadan dolayı kaydolup Türk vatandaşlığını almak istiyor.
İşte burada Elif’in öncelikle Türk vatandaşı babadan dolayı Türk vatandaşlığını kazanmak için bağlı olduğu Konsolosluğa müracaat etmesi gerekir. Doğrudan nüfusa tescili mümkün değil. (TVKUY- md. 9)
Elif, örneğin randevu alıp Berlin Konsolosluğuna başvurduğunda konsolosluk Elif’ten isteğini belirten form dilekçe ile birlikte şu belgeleri isteyecektir;
3.Ayrıntılı ikametgah belgesi (Meldebescheinigung mit Familienstand- und Staatsangehörigkeitsangabe) ile yeminli tercümanca yapılmış Türkçe tercümesi
Elif durumuna uygun bu gerekli belgeleri tamamladığında Konsolosluk araştırma, inceleme ve karar vermek üzere evrakları İçişleri Bakanlığına gönderecektir.
Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda Türk vatandaşı babadan olduğu tespit edilen Elif, başka bir işleme gerek kalmadan doğumundan itibaren Türk vatandaşı olduğu, yani babasının aile kütüğüne tescil edilir. (TVKUY- md. 10)
Bakanlık araştırma ve incelemesi sonucunda ret kararı da verebilir. Bu durumda herhangi bir mevzuata aykırı işlem yapılmış ise 60 gün içerisinde yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.
Çocuğunuzu 18 yaşından önce mutlaka Türk nüfusuna kaydettirin
Yukarıda izah etmeye çalıştığım gibi doğumla Türk vatandaşlığı hakkı olan lâkin anne ve babası tarafından Türk nüfusuna 18 yaşını tamamlayıncaya kadar bildirilmeyen Elif örneğinde de görüldüğü üzere çocuklarınızı zorda bırakacak karmaşık ve prosedürü uzun bir işlemle muhatap etmemek için çocuklarınızı mutlaka 18 yaşını tamamlamadan Türk nüfusuna bildirin.
Çünkü bu hem daha kolay bir işlem gerektiriyor, hem de kanuni bir zorunluluk.
18 yaşından sonra Türk vatandaşlığını alacak çocuklar, bunlara da dikkat etmeli
Ana veya babaya bağlı olarak doğumla Türk vatandaşlık hakkı olan ve bildirilmediğinden 18 yaşından sonra Türk vatandaşlığını alacak vatandaşlarımız bazı konulara da dikkat etmelidir.
Örnek; Elif Alman vatandaşlığı yanında Türk vatandaşlığını da almak istiyor. Ve bunun için dilekçe vermesi gerekir. Yani başvuru yapacak ve bunun üzerine Türk vatandaşlığını alacak.
Oysa Alman Vatandaşlık Kanununun 25/1 maddesi Alman vatandaşı olan kişinin Alman makamlarından vatandaşlığı saklı tutma (Beibehaltung) izni almadan kendi veya temsilcisinin başvurusu (auf seinen Antrag) üzerine yabancı bir ülke vatandaşlığını alması halinde Alman vatandaşlığını kaybedeceğini hükme bağlamıştır.
Bu halde Elif kendi başvurusu üzerine Türk vatandaşlığını alacağına göre Alman vatandaşlığı kaybeder mi? Bu sorunun cevabı mutlaka alanında uzman Alman hukuku avukatlarından ve yetkililerden alınmalıdır.
Uzmanı olmama rağmen benim nacize kanaatim Alman vatandaşlığı kaybedilmez. Zira Elif zaten hem doğum yerinden hem de annesinden dolayı doğumla Alman vatandaşı, babasından dolayı da Türk vatandaşıdır. Babası 18 yaşından önce Elif’i Türk nüfusuna bildirseydi nasıl legal çifte vatandaş olacaksa, kendi başvurusundan sonra Türk nüfusuna kaydedilmesi halinde de legal çifte vatandaştır.
Çünkü Elif’in başvurusu ile İçişleri Bakanlığı sadece Elif’in doğum anında Türk vatandaşlığına hak kazanıp kazanmadığını incelemeyip bir karar vermektedir. Vatandaşlığa alma işlemi yapmamaktadır. Zaten var olan bir hakkın tespiti ve tescilidir yapılan işlem.
Hem mevzuatımıza göre İçişleri Bakanlığının Türk vatandaşlığına almaya karar verme diye bir yetkisi de yoktur. Türk vatandaşlığı ancak Bakanlar Kurulu (şimdi Cumhurbaşkanı) kararıyla alınabilir.
Ancak yine de Alman hukukunda uzmanlara danışılmasını tekrar hatırlatırım.
Elif’in durumuna ek olarak erkek çocuklarımız Türk nüfusuna kayıtla Türk vatandaşı hakkını aldıklarında Türkiye’de askerlik yükümlülüğüne tabi olacaklardır. Erkek çocuklarımız bunu da göz önünde bulundursunlar.
