Yeniden öğrenmeyi öğrenmek

Her insanın doğru bildiği yanlışları düzeltebileceği bir yöntemi var. Düzeltmek için önemli faktörlerden biri insanın hastalığına bağımlılık derecesidir.

Eski davranışları ve yanlış öğrenilenleri düzeltmenin bir yolu var. Tekrar öğrenmenin en iyi şekli eski bilgileri silerek (extinction)  yeniden öğrenme metodu. Bilim adamları bu konuya daha yoğun bir şekilde odaklanıyor.

Çocukların kapasiteleri hızlı ve yeni şeyler öğrenmeye müsait. Çocuklar bir uyarıcıya karşı, belirli bir davranışla tepki veriyor. Araştırmacılar buna, ‘Klasik koşullanma’ diyor. Beyinde hafıza izleri oluşuyor.

Büyüdükçe sürekli yeni şeyler öğreniyor. Doğru bilinen hataları ve eski davranış biçimlerini yeniden öğrenme sayesinde değiştiriyor.

Daha önce öğrenilmiş, ama aktüel olmayan bilgileri doğru bir şekle sokuyor. Mesela, çorapları her seferinde yere bırakmamak yada yöneticinin kızmasına sinirlenmemek.

Bağımlılıkta, yeniden öğrenme terapide en etkili olan yol.  Beyin her seferinde bağımlılık yapan alışkanlığa geri dönmemesi için yeniden öğren sistemini devreye sokuyor.

Yeniden öğrenme anksiyet bozukluğuna ve travma sonrası stres bozukluğunu aşmak için birebir bir yöntemdir.

Yeniden öğrenme hem sağlıklı olanlar için hem de hasta olanlar için çok önem taşıdığı için, araştırmacılar bu yöntemi daha iyi anlamaya çalışıyorlar. Bu yöntem 100 yıldan beri var, ama bu konu hakkında çok detaylı bilgi yok.

Geri dönen hatıralar

Alışılmış olanı silmek, yeni bir şey öğrenmekten daha zor. İlkokul çağındaki çocuklar duyduklarına göre yazarlar.

Mesela bir çocuk Vata (Baba) , diğeri Fadter (Baba) diye yazıyorsa, aslında her ikisi de Vater’ı (Babanın doğru yazılışını) kast ediyorlar.  Buradaki sıkıntı ebeveynler çocuklar eğlensinler diye yazım hatalarını düzeltilmiyorlar.

Çocuğun geleceği için doğru bilinen yanlışları mutlaka düzeltmek gerekiyor. Yoksa bu yanlış yazılışı ileride hafızasından silmesi çok zor oluyor. Daha sonra silinen bu yanlışın yerine doğruyu öğretmek gerekiyor.

Küçük bir tetikleme, beyinde olan yanlış bilginin geri dönmesini sağlıyor

Extinctionlearning sürekliliği olan bir yöntem değil. Küçük bir tetikleme bile, sizi hemen eski bildiklerinize geri götürüyor.

Uzmanlar bu olaya, yani eski hatıraların geri gelmesine yenileme (Renewal)  diyor. Stres anlarında insanlar, yanlış bildiklerine daha kolay geri dönüyor.  Beyinden bir şeyi yüzde yüz silmek çok mümkün değil, ama çok fazla kullanmadığımız bilgileri silmek daha kolay.

Sanal gerçeklikte unutmak

Psikoloji hastaları için imkansız olan bir yöntemden bahsediyoruz. Onlar hafızalarına gelen olayı, belki günde 100 defa hatırladıkları için unutmaları zor oluyor.

Başlarından kötü bir olay geçmiş olan ve bunu travmaya dönüştürmüş insanların amigdalası (iç bademi, geçmişe ait bilgileri hatırlatan organ), yani geçmişe dönüş hızlı olarak çok fazla tepki veriyor, bu tür insanlarda hipokampus reaksiyonlar (hareketlerin davranış şekline dönüşmesi) yoktur.

Değişik olaylardan etkilenmiş olan insanlar etrafındaki bilgileri doğru yerleştiremiyor ve bir déjà-vu (yaşanılan bir olayı daha önceden yaşamak) yaşıyorlar.

Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler terapiyle bu korkuyu yenmesini öğrenebilir. Ayrıca nöroplastisiteye (beynin değişebilme yeteneği)  terapiyle insan yeniden öğrenebilir. Sinir hücreleri arasındaki temas, artabilir veya azaltılabilir, belki de yeni temaslar oluşabilir.

Sadece bir kere yaşanan bir anın, insan üzerindeki etkini ifade eden uzmanlar, şu örneği veriyorlar.

Bir yaz gecesiydi. Sokak lambasının ışığı bir yanıyor bir sönüyordu. Sonra arkasından yaklaşan adam omzuna dokundu. Bu olay karşısında kadın çok korkmuştu.

O günden itibaren kadın sürekli karanlık bir sokaktan geçerken o korkuyu yaşıyor. Ayrıca arkasından biri dokunsa o korkuyu tekrar hatırlıyordu. Kaynak: www.dasgehirn.info