Soyadınız alfabenin son harflerinden biri ile mi başlıyor? Eğer bu sebeple sırada beklerken en son çağırılmaktan sıkıldıysanız haklısınız, ancak yapılan bir araştırma, bu yüzden okulda da daha düşük notlar alabileceğinizi de ortaya koyuyor.
Araştırmayı yapan ekip Michigan Üniversitesi’nden ve 30 milyondan fazla öğrencinin Canvas adlı eğitim yönetim sistemi üzerinden gönderilen ve değerlendirilen notları araştırma kapsamında analiz edildi.
Araştırmacılar bu ardışık önyargının üniversite genelinde, dersten bağımsız yaşandığını gördü. Söz konusu durum en çok sosyal ve beşeri bilimlerde yaşanırken, mühendislik, fen ve tıp alanlarında daha az görülüyor. Bunun sebebi, sosyal bilimlerde değerlendirmenin yoruma açık oluşu ve bu yüzden de değerlendirmenin daha zor olmasından, mühendislik, fen ve tıp alanlarında ise tam tersi şekilde net ve belirli cevapların olması olabilir.
Soy isminiz alfabenin ilk beş harfiyle başlıyorsa şanslısınız…
Bu fenomen ayrıca Canvas’ın varsayılan ayarlarındaki harf sırasına göre dizme ile ilişkilendirilse de, araştırma altta yatan çok açık bir düzeni de gösteriyor: Not verenler, sınav kağıtları arasında ilerledikçe, değerlendirme kalitesi de düşüyor.
Soyadları A,B,C,D ya da E ile başlayan öğrenciler daha önlerde yer aldıklarında, not verme sırası karışık olan değerlendirmelere göre 100 puan üzerinden 0,3 puan daha yüksek not alıyor.
Soy isimleri U ile Z arasındaki harflerle başlayan öğrenciler ise aynı şekilde not verme sırası karışık olan değerlendirmelere göre, harf sırasına göre not verildiğinde 0,3 puan daha az alıyorlar.
Değerlendirilen ilk 10 sınav sonucu daha yüksek not alıyor
Ancak sorun sadece harf sırası değil, sıralama önem taşıyor. Değerlendirilen ilk 10 sınav sonucu, 50’den 60’a kadar değerlendirilenlere göre, 100 puan üzerinden 3,5 puan daha yüksek not alıyor.
Alfabetik sıralamayı tersine uygulayan not verenler arasında da bu durum tamamen tersine dönüyor ve A-E soy isimli öğrenciler, U-Z soy isimli öğrencilerden daha düşük değerlendirilmeye tabi oluyor.
Durun öğretmenlere kızmayın!
Öğretmenleri suçlamadan önce, araştırmacılar önemli bir noktaya dikkat çekiyor; değerlendirici yorgunluğu. Not veren öğretmenin sonlara doğru yorulması ve biraz daha “huysuz” olması şaşırtıcı değil. Sonuçta dünyanın pek çok yerinde akademisyenler fazla çalışıyor, az maaş alıyor ve iş güvenliğine sahip değil.
Hesaba dayalı sosyal bilimci Jiaxin Pei şöyle diyor: “Yorgunluğun bu etkiyi yaratan en önemli etkenlerden biri olmasından şüpheleniyoruz. Çünkü uzun süre boyunca bir şey üzerinde çalıştığınızda yorulup, dikkatinizi kaybedersiniz ve bilişsel yetenekleriniz düşüşe geçer.”
“Daha fazla kişi sınavları değerlendirsin!”
Wang ve ekip arkadaşları, değerlendirici yorgunluğunun önüne geçilebilmesi için eğitim kurumlarının not verme için ek personel işe almasının ve böylece hem çapraz kontrol yapılırken, hem de ekip üzerindeki iş gücünü azaltmanın işe yarayacağını söylüyor.
Daha düşük notların mutlaka daha düşük not verme kalitesi anlamına gelip gelmediği belirsiz olduğu için ekip, not verenlerin sınav kağıtları üzerinde ilerledikçe hataları tespit etmede daha iyi hale gelme olasılığını da dışarıda bırakak istedi. Buun için not verenlerin yorumlarını, öğrencilerin değerlendirme sonrası sorularını ve yeniden not taleplerini analiz etti.
Sınava daha sonra not verilmesi durumunda, not verenlerin yorumlarının daha olumsuz ve daha az kibar olma eğiliminde olduğunu ve söz konusu sınav sonuçlarının da tartışmaya daha açık hâle geldiğini buldular.
Araştırmacılar bunun “daha sonra not değerlendirilen sınav ve soyadı sonlarda olan öğrenciler için not verme kalitesinin gerçekten daha düşük olduğunu doğrudan gösterdiğini” ifade ediyor.
Sorun nasıl çözülebilir?
Canvas, dünya çapında en yaygın kullanılan EYS ve alfabetik sıra, öğrenci sınav sonuçlarını sıralamak için varsayılan ayarı. Araştırmacılar, sıralı önyargıyı gidermenin en basit çözümünün, rastgele sıralamayı varsayılan ayar haline getirmek olacağını söylüyor ve şunu belirtiyorlar:
“EYS’nin sistem tasarımı, bireysel düzeydeki not verme önyargısını, soyadının baş harfi alfabenin sonlarında olan öğrencilere karşı yaygın eşitsizliğe dönüştürüyor.”
