Verem, 2023 yılında dünya çapında tahmini 1,25 milyon kişinin ölümüne neden oldu.
Küresel çaptaki yeni tahminlere göre, tüberküloz (verem) bir kez daha dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalığı oldu ve yeni teşhis konan kişi sayısı 2023 yılında zirveye ulaştı.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yeni analizine göre, geçen yıl dünya çapında 10,8 milyon kişi tüberküloz hastalığına yakalandı ve bu sayı 2020’de 10,1 milyondu.
Ölüm sayısı 2023’te düşse de 1,25 milyon ile yüksek kaldı ve üç yıl sonra ilk kez bulaşıcı hastalık ölümlerinde COVID-19’u geride bıraktı.
Tüberküloz, genellikle akciğerleri etkileyen bir bakterinin neden olduğu, hava yoluyla bulaşan bir hastalık ve başlıca risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV, alkol bağımlılığı, sigara kullanımı ve diyabet yer alır.
Hastalık önlenebilir ve tedavi edilebilir – ancak teşhis ve tedaviye erişim dünya genelinde önemli farklılıklar göstermekte.
Beş ülke 2023 yılında yeni vakaların yüzde 56’sını oluşturmaktaydı: Hindistan (yüzde 26), Endonezya (yüzde 10), Çin ve Filipinler (her biri yüzde 6,8) ve Pakistan (yüzde 6,3).
En ağır etkilenen bölgeler ise Güneydoğu Asya (yüzde 45), Afrika (yüzde 24) ve Batı Pasifik (yüzde 17) oldu.
DSÖ’nün küresel tüberküloz programını yöneten Dr. Tereza Kasaeva bir basın brifingi sırasında “Verem dünyanın her yerinde görülüyor” dedi.
Kasaeva, yeni aşıların, tedavilerin ve teşhis yöntemlerinin mevcut olmasına rağmen, dünyanın bu hastalığı ortadan kaldırma yolunda “raydan çıktığını” söyledi.
2023 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (UNGA), enfeksiyon riski altındaki gruplar için hızlı test ve önleyici tedavinin yaygınlaştırılması da dahil olmak üzere 2027 yılına kadar tüberküloz ile mücadele hedefleri belirledi.
Ancak geçen yıl, yeni teşhis konulan kişilerin sadece yüzde 48’i hızlı test yaptırdı. Bu arada, analiz, hane halkı temaslılarının yüzde 21’inin ve HIV’li kişilerin yüzde 56’sının önleyici tedavi aldığını gösteriyor.
Bir başka zorluk da, özellikle hastalığın giderek artan bir şekilde ilaçlara dirençli hale geldiği ve tedaviyi daha pahalı ve zor hale getirdiği göz önüne alındığında, insanların doğru ilaçlara doğru zamanda erişebilmelerini sağlamak.
2023 yılında yaklaşık 400.000 kişinin birden fazla ilaca dirençli hastalık geliştirdiği tahmin edilmekte, ancak bunların sadece yüzde 44’ü teşhis ve tedavi edildi.
Kasaeva, “İlaca dirençli tüberküloz bir halk sağlığı tehdidi olmaya devam ediyor” dedi.
BM Genel Kurulu ayrıca tüberkülozun önlenmesi, teşhisi ve tedavisi için 22 milyar dolarlık (754,2 milyar Türk Lirası) bir hedef belirledi; ancak geçen yıl itibarıyla bu bütçe yalnızca 5,7 milyar dolardı (195,4 milyar Türk Lirası), yani ihtiyaç duyulan miktarın yüzde 26’sıydı.
Rapora göre, araştırma finansmanı da yeterli düzeyde değil. Hedef 5 milyar dolar (171,4 milyar Türk Lirası), ancak 2022’de 1 milyar dolardı (34,29 milyar Türk Lirası).
Kasaeva, “Tüberkülozun önlenmesi ve bakımı için küresel finansman 2023’te de azaldı ve hedefin çok altında kaldı. Düşük ve orta gelirli ülkeler önemli finansman eksiklikleriyle karşı karşıya” dedi.
Kasaeva önümüzdeki yıllarda en az bir aşının kullanıma sunulacağı konusunda iyimser olduğunu söyledi.
“En yüksek yüke sahip ülkelerde devam eden klinik çalışmalar var. Ancak kullanıma hazırlıklar şimdiden başlamalı” dedi.
