KÖLN – Artık Türkiye kökenli Alman vatandaşları oldular. İlk olarak Köln’deki Ford Fabrikası’na gelen Türkiye kökenli vatandaşlarda geri dönmeyi düşünüyorlardı. Zamanla birçoğu eşlerini ve çocuklarını yanına alınca, diğerlerine de örnek oldu. 1964 yılında göçmenlerin çocukları için öğrenim zorunluluğu yürürlüğe girdiğinde yabancı kökenli çocukların yüzde 70‘i zaten gönüllü olarak Köln‘deki ilk ve orta dereceli okullarda devam
KÖLN – Artık Türkiye kökenli Alman vatandaşları oldular. İlk olarak Köln’deki Ford Fabrikası’na gelen Türkiye kökenli vatandaşlarda geri dönmeyi düşünüyorlardı. Zamanla birçoğu eşlerini ve çocuklarını yanına alınca, diğerlerine de örnek oldu. 1964 yılında göçmenlerin çocukları için öğrenim zorunluluğu yürürlüğe girdiğinde yabancı kökenli çocukların yüzde 70‘i zaten gönüllü olarak Köln‘deki ilk ve orta dereceli okullarda devam ediyordu.
Köln Ford yurdunda karnaval eğlencesi, 1960
Göçmenler konut bulmada zorlandılar
Göçmenler konut bulma konusunda çok büyük güçlükler yaşıyorlardı. Köln‘de zaten konut açığı vardı ve ev sahipleri daha çok Alman kiracıları tercih ediyorlardı. Yabancı aileler nerede konut bulurlarsa oraya yerleşiyorlar ve çok kötü donatılmış konutlar için bile fahiş kiralar ödemek zorunda kalıyorlardı. Gazetelerde ‚‘‘Saman çuvalı emlakçısı’’ manşetleriyle sık sık yer alan haberlerde göçmenlerin konut sıkıntısından yararlanıp onlara yatak yerine sadece bir saman çuvalı sunan vurguncular olduğu yazılıyordu.
Fakat bunların hepsine katlandılar. 1964’te Köln‘de yaşayan yaklaşık 21 bin erkek ve kadın yabancıdan işçi yurtlarında yaşayanların oranı üçte bire düşmüştü, geriye kalan ise artık özel konutları tercih ediyorlardı. Bu gelişmeye Türkiye’den gelen erkek göçmenler ayak uydurmakta biraz gecikmişlerdi. Buna karşın Türk kadınlardan işçi yurtlarında oturanların sayısı iyice düşmüş kısa sürede işçi yurtlarını terk etmişlerdi.
Ford fabrikasında çalışan işçiler, Köln (1976)
Yabancı işçinin durdurulması
Federal hükümet ekonomik kriz nedeniyle 1973’te yabancı işgücü alımının durdurulmasını kararlaştırdığı zaman yabancılarda ve ailelerinin Türkiye’den federal Almanya’ya getirmek ya da onların yanına yurtlarına dönmek arasında artık bir karar vermek zorunda kalmışlardı.
Karar vermek de çektikleri güçlükler yüzünden 1980’li yıllarda dönenlerin ve kalanların oranı neredeyse eşit sayılarda kalmış terazinin ibresi bir o tarafa bir bu tarafa kaymış ve kamuoyunda tartışılan ‚‘‘geri dönüşü teşvik yasası‘‘ ve Almanya’da gittikçe artan yabancılar aleyhindeki söylentiler 1983 ile 1984 yıllarında yabancı arasında adeta kovulmak istedikleri gibi bir hava oluşturuldu. Köln’de sayıları neredeyse 67 bini bulan göçmenlerin yüzde 6’dan fazlası kendisi terk ederken yeni yerleşenlerin sayısı çok düşmüştü. Kalmaya karar verenler artık buraya yerleşmek üzere yavaş yavaş hazırlıklarına başlamışlardı.
Hinterhof’ta kalan bir gurbetçi ailenin evi, Köln (1970)
Bakımsız binalara yerleştiler
Köln’ün yerleşenlerin çoğunluğu önceleri kentin Kuzey kesimindeki şehrin eski mahallelerine ve Nippes’e, 1970’li yıllardan sonra da Mülheim, Ehrenfeld ve Kalk semtlerine yerleşmeye başladılar.
Önceki Alman kiracıların terk ettikleri eski binaların yer aldığı bakım ve yenilenmeleri planlanan şehrin eski mahalleleri, göçmenlerin tercih ettiği semtler olmuştu. Bu semtlerde konutlar her ne kadar kötü durumda olsalar da (çoğunun banyosu yoktu ve kömürle ısıtılıyordu) kiralar diğer semtlere göre daha düşüktü.
Türk-Alman Dosluk Derneği folklor grubu, 1980
Göçmen dernekleri kuruldu
Köln‘ün işçi semtlerinde göçmenler komiteler oluşturmaya başladılar. Göçmenlerin çok sayıda işçi dernekleri ve diğer kendi örgütleri artık yavaş yavaş kurulmaya başlıyordu. Venloer Wall’de ‚‘‘Köln ve Çevresi Türk işçi Derneği‘‘ adı altında ilk Türk Derneği 1962 yılında kuruldu. Derneğinin kuruluşu ‚‘‘Türk Danış‘‘ adı altında yabancı işçilere danışma hizmeti veren AWO Kurumu’nun yardımı ile sağlanmıştı. Dernek resmi makamlar ve işverenlerle ortaya çıkan sorunlar da yardımcı olduğu gibi aynı zamanda bir buluşma merkezi olarak da kullanılıyordu. Göçmenlerin en önemli buluşma merkezi olan ‚‘‘Köln Merkez İstasyonu’na‘‘ Nihayet alternatif bir yer bulunmuştu.
1974 yılında Köln’de kurulan daha sonraki yıllarda ”Yurdumspor” adını alan ilk türk takımı
Lokal ve spor kulüpleri kuruldu
Derneğin Händel sokağında kiralandığı lokal hem kahvehane, hem de kütüphane olarak kullanılıyordu. Türklerin Almanya’da kendi kurdukları ilk örgütleri olan bu Derneğin birçok benzeri daha sonra bütün Almanya çapında kurulmuştu. Köln‘de ilk kurulan derneklerden ”Köln Türk Alman Dostluk Derneği” 1970 yılından itibaren faaliyet göstermeye başladı.
Köln’deki ilk spor kulübü olan ”türkdanış” 1978 yılında Türk Büyükelçiliğinin düzenlediği futbol turnavasını kazandığı kupa
Yine AWO Kurumu’nun girişimiyle 1974 yılında ilk Türk spor kulübü Köln’de, ‘‘Türk Danış Spor‘‘ adıyla kuruldu. Bu kulüp çoğu insanın ‚‘‘İkinci Yurdu‘‘ haline dönüştüğü için adı‚‘‘Yurdum Spor‘‘ olarak değiştirildi. Kulüp farklı uluslardan kadın ve erkek sporcuları yetiştirdi. Göçmen gruplar arasında oluşturulan çatı örgütlerinin çoğunun merkezi Köln‘de bulunmakta. Aynı zamanda kültürel dini ve siyasi alanlarda faaliyet gösteren örgütlerin hepsi ilk olarak buralarda kuruldu.
