Dünya yerinde mi? (Düynö ordundabi)

Sadece Kırgızistan’ın sevimli köylüleri değil zaman zaman herkes sorar: Dünya yerinde mi?

Her gün haberlerde krizlerle sallanan dünyamıza bakınca aslında haklı bir soru. Dünya yerinde belki, ama krizlere, savaşlara ve kavgalara sebep olan insanın iç dünyası ne durumda, belki bunu sormak lazım.

İnsan emellerine ulaşmak için neleri feda etti?  Doğayı hunharca katlederken asıl kendi iç dünyasına kıymış olabilir mi? Evet dünya yerinde duruyordu hala ama insan asla durmadı. Hırsı, aşkı ve fedakarlığını ancak Aytmatov bu kadar içten anlatabilir.“ Dağlar devrildiğin de „  isimli romanın da usta yazar tüm hünerlerini sergiliyor.

Nitekim bu onun son romanı olmuştur. Hikâyede kar leopari Caa-bars ile gazeteci Arsen Samancının yolları üzücü bir şekilde kesişiyor. Bir fedakârlık var ki, Arsen‘in çocukluk arkadaşı Tasafgan’ı bile ağlatıyor.

Son sayfasına kadar okuru nefes nefese bırakan hikâye aynı zaman da toplumsal eleştiri niteliğinde. Yazar masumluğu, ironiye geçen bir dil ile modernleşen Kırgız kültürü arasındaki gel gitleri ve tabiatın değerini anlatıyor. Mesela su satılır mı? Veya çiçekler?

Tabiî ki satılır, marketlerde bol bol var. Diyeceksiniz belki, belki de bunların mantıksız sorular olduğunu düşüneceksiniz. Ama bugün bize çok doğal gelen şeyler bir zamanlar düşünülemezdi bile. Mesela Kırgız kültüründe hava, su ve doğa bütün insanlara ait.

Çiceklerin buket buket satılabilecek olması bu açıdan bakınca çok abes geliyor değil mi? Doğayı koruma dernekleriyle, kar leoparların korunmasını destekleyen Aytmatov’un kitabı için bir röportajın da;  Bir yazarın yapabileceği en faydalı şeyi yaptım, kar leoparları hakkında yazdım dedi.