Cumhuriyet dönemi edebiyatı tanıtıldı

Yazar-Eğitmen Mevlüt Asar ve Deniz Yılmaz’ın sunumuyla yapılan toplantıya edebiyat severler ve yazarlar hazır bulundu.

FATİH ÇİMEN 06 Şubat 2024 KÜLTÜR-SANAT

Almanya’nın Duisburg kentinde çalışmalarını sürdüren AWO OV Marxloh International Derneği’nin çağrısıyla kurulan “Edebiyat ve Sanat Topluluğu” (Ku-Li), ‘’Cumhuriyet Sonrası Edebiyat’’ konulu ilk toplantısını dernek salonunda gerçekleştirdi.

Türkiye’de, Cumhuriyet ile birlikte çok büyük bir değişimin yaşandığını belirten yazar Mevlüt Asar, ”materyalist edebiyat, sanat ve kültür o ülkenin alt yapısıyla ilgilidir. Ekonomik, siyasal ve maddi ilişkiler, yani sınıfsal ilişkiler edebiyatı etkiler. Cumhuriyetten önceki modern şiir, Tanzimat döneminden gelen bazı yeniliklerle birlikte çok yeni bir edebiyat ve sanat ortaya çıkarıdı. Türk edebiyatının ana damarlarından biri de şiirdir. Cumhuriyetten önce modern şiire yakın şiirler yaratılmaya başlanmış. Ahmet Haşim de o geleneği temsil ediyor’’ dedi.

Ayrıca Asar, ”yazar veya iyi bir okur olmak isteyenler için geçmişi bilmek tanımak çok önemlidir. Çünkü, geçmişi tanımadan yeniyi anlamak ve yaratmak mümkün değildir’’ diye ekledi.

Nazım Hikmet ile Necip Fazıl arkadaştır

Nazım Hikmet şiirimizde büyük bir genişlik getiren şairdir diyen Mevlüt Asar, ‘’Gerek içerik, gerek tema bakımından büyük bir genişlik getiren şair, şiir dilinde de kendisinden sonra gelecek nesillere büyük yenilikler getirmiştir. Nazım Hikmet’ın vezni, geleneksel kalıpları kıran şiiri, biçimsel özellikleri kadar Marksçı görüşe bağlı içeriğiyle de yenilik oluşturdu. Bu yenilikçi şiir zamanla halk şiirinden, divan şiirinden, hatta çağdaşı garip şiirinden etkilendi. Öykünün olanaklarından yararlandı, yerel ve evrensel değerlerle beslendi. Nazım Hikmet, Rus edebiyatını tanıdıktan sonra kendini geliştirdi. Nazım Hikmet’le birlikte o dönem adını duyuran şairlerden biri de Necip Fazıl Kısakürek’tir. İkisi arkadaştı. Ancak daha sonraları Necip Fazıl, fikirsel olarak değişti.

Cumhuriyetin ilk edebi topluluğu Yedi Meşaleciler

Cumhuriyet Dönemi’nin ortaya çıkan “ilk edebî topluluğu” olan Yedi Meşaleciler, Cevdet Kudret Solok, Kenan Hulusi Koray, Muammer Lütfi Bahşi, Sabri Esat Siyavuşgil, Vasfi Mahir Kocatürk, Yaşar Nabi Nayır ve Ziya Osman Saba’dan oluşmaktadır.

1935-1979 yılları arasında birçok eser bırakan Behçet Necatigil, şiirlerinde geleneksel ve modern şiiri buluşturmuş, kendine özgü eserler yazmıştır. Cumhuriyet döneminin ilk bağımsız şairlerindendir. Metafizik temaları da şiirlerinde yer vermiştir. Bireysel duyguları şiirsel olarak anlatmıştır. İkinci Yeni, Türk şiirinde 1950’li yıllarda ortaya çıkmış bir şiir hareketidir. Garip akımının şiir anlayışına tepki olarak doğmuş ve büyük bir şair. Garip hareketi · Muzaffer İlhan Erdost, İlhan Berk, Ece Ayhan.

1960 yılından sonra en özgürlükçü Anayasa ortaya çıktı. Özgürlükçü bir hava esmeye başladı. Ne kadar yasaklı olan şairler ve kitaplar varsa hepsi piyasaya çıkmaya başladı. Nazım Hikmet de yasaklıydı. İkinci Yeni Şiir Akımı ortaya çıktı. Cemal Süreya, İlhan Berk, Edip Cansever, Ece Ayhan, Turgut Uyar, Ülkü Tamer, Sezai Karakoç. İlk defa dünya klasiklerinden çeviriler de yapıldı’’

1920’li yıllardan sonra edebiyat dönemin bir başlangıç olduğunu belirten Mevlüt Asar, ‘’Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip, Reşat Nuri, Refik Halit, Cumhuriyet’in ilk 50 yılına damga vuran yazarlardır. Şiirlerde savunulan görüş Toplumsal gelecekçiliktir. Bu akımdan, Nâzım Hikmet, Rıfat Ilgaz, İsmet Özel, Aziz Nesin, Ahmed Arif, Attila İlhan, Hasan Hüseyin, Arif Damar, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Enver Gökçe, Şükran Kurdakul etkilenmiştir. Garip hareketinin temsilcileri Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet, Oktay Rıfat, şiirde süregelen aşırı duyarlığa, şairaneliğe karşı çıktılar, vezinsiz şiiri yaygınlaştırdılar. Köy enstitülerinde yetişen onlarca yazar gerçekçi ve aydınlanmacı yazılarıyla, 1950’den 1980’lere kadar geniş okur kitlesine ulaşmıştır. Ülke gerçeklerine duyarlı ve haksızlıklara başkaldıran bu edebiyat akımı 70’lerden 80’lere kadar darbelerden dolayı sistem içi, bireyci edebiyat, geri plana itimiştir. Fakir Baykurt bu dönemde yetişen önemli yazarlardandır’’ ifadesini kullandı.

Deniz Yılmaz: ’’Cumhuriyet Dönemi edebiyatı, geçirdiği süreç içerisinde büyüdü ve şekillendi. 60’lı yıllarda ABD ve Avrupa’da ortaya çıkan postmodern edebiyat bizim ülkemizde 90 yıllarda yerleşmeye başladı. Bu edebiyat bize şunu söylüyor: Tüm bildiklerini unut, yeniden yarat, tüm kuralları alt-üst et. Bu edebiyatı tanıtıma süresinde birçok eseri ve yazarı anlatabilmek oldukça zor, bu nedenle yeniden buluşana kadar kısa anlatımlarla postmodern kabul edilen eserleri grup içinde paylaşmak gerekir’’ dedi.

Serpil Binici, halk müziği korosuyla birlikte programa renk kattı.

Dilek Asar’da Cumhuriyet dönemi edebiyatın taınıtım toplantısında değişik yazarlardan şiirler okudu. Dilek Asar, babası Mevlit Koca’nın ”Yorgun Gemici” şiir kitabından da şiirler okudu. Özlen Tanrıverdi ise Nazım Hikmet’in şiirlerinden örnekler verdi. Serpil Binici, halk müziği korosuyla birbirinden güzel türkülerle eşilik etti.