HABER MERKEZİ – Alman Bertelsmann Vakfı, yayımladığı Dönüşüm Endeksi (BTI) raporunda, “Türkiye’nin artık bir demokrasi olarak sınıflandırılamayacağı” ve Türkiye için ‘de facto diktatörlük’ ve ‘ılımlı otokrasi’ ifadeleri yer aldı. Araştırmalarıyla dünya demokrasilerinin durumunu ortaya koyan Bertelsmann Vakfı’nın son yayımladığı raporda Türkiye demokrasinin zayıfladığı ülkeler arasında yer aldı. Raporda son üç yılda Türkiye’de yaşanan sistem değişikliği
Araştırmalarıyla dünya demokrasilerinin durumunu ortaya koyan Bertelsmann Vakfı’nın son yayımladığı raporda Türkiye demokrasinin zayıfladığı ülkeler arasında yer aldı.
Raporda son üç yılda Türkiye’de yaşanan sistem değişikliği ve sonrası şu şekilde anlatılıyor: “Parlamenter sistemin yerine aşırı güçlü bir cumhurbaşkanının mevcut olduğu yeni bir başkanlık sistemi geldi. Bu de facto diktatörlüğün, Türk demokrasisi ve dış politikası üzerinde etkileri oldu.”
Dönüşüm Endeksi’nde ‘yeni bir Türkiye’nin’ oluştuğu belirtilirken bu durumun “Ülkenin iç politikası ve uluslararası ilişkilerinde radikal bir dönüşüm”e yol açtığı bu nedenle son dönemde yaşanan gelişmeler ışığında “Türkiye’nin artık bir demokrasi olarak sınıflandırılamayacağı” ifadeleri yer alıyor.
İncelenen 137 ülke arasında Türkiye, “Demokrasi Statüsü” sıralamasında 10 üzerinden 4,9 puanla 77’nci sırada yer aldı. Bu puan ile Türkiye, orta kategori olan “ılımlı otokrasiler” grubunda sınıflandırıldı. Bu duruma basın özgürlüğünün kısıtlanması, insan haklarının ihlal edilmesi ve güçler ayrılığı ilkesinin saf dışı bırakılması gerekçe gösterildi.
Türkiye, “Hukuk devleti” ve “demokratik kurumların istikrarlılığı” alanlarında 3,50 ve 3 puan alırken, “devletin temel işlevlerini yerine getirme kabiliyetinde” 10 üzerinden 7, “siyasi katılım” alanında 5,80 ve “siyasi ve toplumsal entegrasyon” alanında ise 5,30 puan ile derecelendirildi.
Ekonomik statünün de incelendiği endekste Türkiye, “sosyoekonomik seviye” alanında 5, “pazar örgütlenmesi” alanında 7,8, “para ve mali istikrar” alanında 6,5 puan alırken, “özel mülk” notu 6,5, “sürdürülebilirlik” notu 4,5 ve “ekonomik performans” notu 6 oldu.
Ortadoğu ve Kuzey Afrika grubuna dahil edilen Türkiye’nin “Ekonomi Statüsü” bu derecelendirmelerle puanı 10 üzerinden 6,1 olurken listede 50’nci sırada bulunarak orta seviye olan “sınırlı” ülkeler kategorisinde yer aldı.
“Yönetişim Endeksi” sıralamasında ise 137 ülke arasından 95’inci sırada gelen Türkiye, “uluslararası işbirliği” alanında 5,7 ve “uzlaşıya varma” alanında 3 puan aldı. Bu kategorideki ortalama puanı ise 10 üzerinden 4,1 oldu.
Araştırma, güçler ayrılığı ilkesinin son 10 yılda 60 ülkede gözle görülür biçimde zarar gördüğünü ortaya çıkardı. Değerlendirmeye alınan 137 ülkeden 74’ü demokrasi ve 63’ü otokrasi olarak nitelendirildi. Raporda demokrasilerin oranı yüzde 54 olurken bu oranın 2010 yılında yüzde 57 olması dikkati çekti.
Uzmanlar, koronavirüs salgınının demokrasinin kötüye gidişini şiddetlendireceğini düşünüyor. Buna dayanak olarak ise Macaristan’da birkaç hafta önce yürürlüğe giren ve güçler ayrılığı ilkesinin geçici olarak ortadan kalkmasını beraberinde getiren acil durum yasaları örnek veriliyor. Kimi liderlerinin salgını otoriter yapılarını sağlamlaştırmak için bir fırsat olarak gördüğünü kaydeden uzmanlar, “Covid-19 ile mücadele, yürütmenin daha da güçlü hale gelmesini teşvik ediyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
