NATO ile Varşova Paktı ülkeleri arasında askeri dengeyi sağlamak ve Avrupa’daki silahlanmayı kontrol etmek amacıyla 9 Kasım 1990’da imzalanan Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Anlaşması'ndan (AKKA) cayan ülkeler kervanına Türkiye de katıldı
NATO ile Varşova Paktı ülkeleri arasında askeri dengeyi sağlamak ve Avrupa’daki silahlanmayı kontrol etmek amacıyla 9 Kasım 1990’da imzalanan Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Anlaşması’ndan (AKKA) cayan ülkeler kervanına Türkiye de katıldı.
Öncesinde Kasım 2023’te Rusya, ABD ile diğer NATO müttefiklerinin gerçekte anlaşmayı uygulamadığını söyleyerek AKKA’dan çekilme kararı aldı. Ardından AKKA’nın anlamının kalmadığı gerekçesiyle ABD dahil pek çok ülke anlaşmayı askıya alma yoluna gitti.
5 Nisan’da Resmi Gazetede yayımlanan kararda anlaşmanın 8 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmasının durdurulmasına karar verildiği belirtildi: “19/11/1990 tarihinde Paris’te imzalanan ve 1/7/1992 tarihli 92/3250 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan ‘Avrupa Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Hakkında Anlaşma’nın Türkiye Cumhuriyeti ile Anlaşmanın tarafı diğer devletler arasında 8/4/2024 tarihinden itibaren uygulanmasının durdurulmasına, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3’üncü maddesi gereğince karar verilmiştir.”
Türkiye medyasına konuşan Türkiye Dışişleri Bakanlığı kaynakları, kimsenin uymadığı anlaşmanın anlamını yitirdiği gerekçesiyle uygulamanın durdurulduğunu söyleyerek “Ankara’nın daha önceki uygulamayı durdurma açıklaması, bu kararla resmileşmiş oldu” dedi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, paylaştığı bilgilendirme notunda, “AKKA’nın uygulanmasının askıya alınmasının çekilmek anlamına gelmediğini, bunun geri alınabilir bir karar olduğunu, Rusya’nın ise çekildiğini” belirtti.
Kasım 1992’de yürürlüğe girdiğinde “Avrupa’da konvansiyonel istikrarın temel taşı” olarak kabul eden AKKA, NATO ile Varşova Paktı Örgütü’nün yıldırım tipi bir saldırı için güç toplamasını önlemek ve her iki ittifak arasında daha düşük silah seviyesiyle askeri bir denge kurmak için tasarlanmıştı.
AKKA, taraf devletlerin sahip olabileceği tank, topçu, zırhlı muharebe araçları, savaş uçakları ve helikopterlerin sayısına sınırlamalar getirmişti.
Fazla silahların imha edilmesini, sınırlı sayıda askeri teçhizatın konuşlandırılmasını ve askeri birliklerin Avrupa’daki belirli bölgelerde yoğunlaşmasının sınırlandırılmasını öngörüyordu. Askeri hareketliliği izlemek için düzenli denetim mekanizmaları oluşturmuştu.
Rusya’nın çekilmesine karşılık ABD’nin başını çektiği çoğu NATO üyesinin AKKA taahhütlerini askıya aldığı dönemde bu durumdan memnuniyetsizliğini dile getiren Ankara, müttefikleri anlaşmaya geri dönmeye çağırmıştı. Ancak Ukrayna Savaşı, Gazze Savaşı eşliğinde küresel gerilimlerin arttığı dönemde Ankara da taahhütlerini yerine getirmeyi resmen durdurmuş oldu.
