Paskalya kutlamalarıyla ilgili flaş karar!

HABER MERKEZİ- Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (paskalya çöreği) yapılır; yumurta (boyalı paskalya yumurtası) haşlanır, mumlar yakılır ve dualar edilir. Hıristiyan inancına göre çok önemli olan Paskalya bayramı, corona virüsü nedeniyle, evlerde sessiz bir şekilde kutlanıyor. Sokağa çıkmanın sınırlandırıldığı ve iki kişiden fazla insanın bir araya gelmesinin yasaklandığı bir zamanda, Kiliseler, inananlara Paskalya bayramı

PANORAMA - NEWS 10 Nisan 2020 GÜNDEM

HABER MERKEZİ- Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (paskalya çöreği) yapılır; yumurta (boyalı paskalya yumurtası) haşlanır, mumlar yakılır ve dualar edilir.

Hıristiyan inancına göre çok önemli olan Paskalya bayramı, corona virüsü nedeniyle, evlerde sessiz bir şekilde kutlanıyor. Sokağa çıkmanın sınırlandırıldığı ve iki kişiden fazla insanın bir araya gelmesinin yasaklandığı bir zamanda, Kiliseler, inananlara Paskalya bayramı için internet üzerinden ulaşacak.

Almanya’nın birçok şehrinde olduğu gibi, Köln, Limburg, Mainz kentlerindeki kiliseler halkın katılımı olmadan internet üzerinden canlı yayın yapacak.

Peki Hristiyanlar paskalya bayramını nasıl kutlarlar ve bayramın adetleri nelerdir?

Hz. İsa’nın dirilişini dile getiren Paskalya, Hıristiyanlık’ın en büyük bayramı sayılır. Paskalya Günü, ilkbahar gün dönümünün yaşandığı 21 Mart’ta dolunayın görülmesinden sonraki ilk pazar günüdür. Bu nedenle Paskalya Günü’nün tarihi değişebilmekle birlikte genellikle, Paskalya tarihi için Nisan ayının ikinci pazarı önerilir.

Hıristiyan aleminde (doğu ve batı kiliselerde az farklılıklar olmakla beraber) 40 günlük Perhizin/Oruç`un amacı günahların affı ve ALLAH’a yaklaşmaktır.
Bir rivayette Hz.İsa´nın 40 gün çölde Oruç tuttuğu ve kendini ”temize ve ıslaha“ çıkartmaya calıştığı söyleniyor; onu taklid amacıyla bu Oruç tutulur. Paskalya Bayramından 5 hafta önce Perhiz Orucu dönemi vardır.

Hıristiyanların uzun süreli oruçları olan perhiz, 40 gün sürer. Bayramına hazırlık amacıyla yapılan Perhiz, Hristiyan Orucu olarak isimlemlendirilir.

Halk, Hz. İsa’ya yapılan zulme göz yumduklarından dolayı kendilereni affettirmek amacıyla bu orucu daha sonra adet haline getirmişlerdir. Günümüzde özellikle Ortodokslar ve Katolikler bu orucu tutmaya calışıyorlar.
Ortadokslar, Perhiz orucu döneminde sadece belli hayvansal gıdaları yemezler. Bazı ortodokslar da diğer mezheplerde olduğu gibi bu oruç süresince, süt, et, peynir, yumurta gibi hayvani gıdalardan ve alkol lü içeceklerden uzak dururlar.

Hristiyanlar bu günleri kötü alışkanlıkları bırakma, geçmiş günahları hatırlayıp af dileme duygusuyla 40 gün boyunca bu orucu tutarlar. Hz. İsa’nın çölde kaldığı 40 gün boyunca bu orucu tuttuğuna inanılarak, perhiz yapılır. Daha sonra Paskalya Yortusu’ndan sonra bayram yapılır.

Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (paskalya çöreği) yapılır; yumurta (boyalı paskalya yumurtası) haşlanır; mumlar yakılır; dualar okunur.

Paskalya’yı bütün Hıristiyan mezhepleri, kendi inanç düzenlerine göre kutlarlar. Süryanilerin Temmuz ayında kutladıkları “Meryem Ana Paskalyası” adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.

Katolik Kiliselerinde, Paskalya gecesi ayininde yeni ateş kutsanır, paskalya mumu yakılır; kutsal kitaptan bölümler okunur, vaftiz törenleri yapılır. (Hıristiyanlığın başlangıç döneminde vaftiz törenleri, yılda yalnızca bir kez, paskalya gününde yapılırdı)

Rum ve Rus Ortodoks Kiliselerinde gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir; alay, kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşte ise, İsa’nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır.

Paskalya tüm Hıristiyanlar tarafından kutlanır. Yaygın olarak kiliselerde düzenlenen ayinlerin dışında, kutlandığı ülkeye göre değişik örf ve adetleri vardır. Bunlar arasında en önemlileri, aileleriyle birlikte kahvaltı yaparlar. İnsanlar birbirine çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve yumurta hediye ederler. O gün için evlerde özel çörekler yapılır.

Suda kaynatılmış yumurtalar boyanır. Mumlar yakılır ve dualar edilir. İnanışa göre yumurta hayat kaynağının sembolüdür. Bu yumurtaları da tavuk yerine tavşanlar yumurtlar. Paskalya günü öncesi kırmızı renkte boyanan yumurtalar, çikolata tavşanlar evin içine veya bahçeye saklanır, çocuklar da bayram günü saklanan hediyeleri arayıp bulmaya çalışırlar.

DİN VE GELENEK

Paskalya, Hıristiyanlık dünyasının en önemli dini yortusudur. En bilinen simgeleri ve gelenekleri ekseriyetle dini geçmişe dayanır. Pagan gelenekleri içerisinde de kökleri olan Paskalya yumurtası, tavşanı ve kuzusu asırlardır toplum içerisinde kendine özgü bir yer edindi. Paskalya’da Hz. İsa’nın dirilişinin kutlandığını çoğu bilmez.

KUTSAL PERŞEMBE

Katolik Kilisesi Hz. İsa’nın çarmıha gerilmeden önce Havarileriyle birlikte yediği son akşam yemeğini bu günde anıyor. Akşam yemeğinde Hz. İsa ve Havarileri ekmek yemişti. Bu ritüel daha sonra Hıristiyanlığın başlıca ibadetlerinden biri oldu. Hz. İsa’nın son akşam yemeği birçok sanat eseri ve ilahi ile de ölümsüzleştirildi.

KUTSAL CUMA

Kutsal Cuma, Hıristiyanların Hz.İsa’nın çarmıha gerilişini andıkları gün. Bazı toplumlarda dini kortejler düzenlenerek Hz. İsa’nın çarmıha gerilişi canlandırılır. Kutsal Cuma, Katolik kilisesi için sıkı oruç günü. Dini gelenek olarak Cuma günleri et yenmemesinin geçmişi Kutsal Cuma’ya dayanır.

PASKALYA YUMURTASI

Yumurta Hiristiyan inancına göre Hz.İsa´nin tekrar dirilişini anımsatır, dışı cansız, içinde hayat olduğu için.

Yumurta boyama geleneği cok eskilere dayanıyor. Almanya`ya yumurta boyama geleneği 14. yüzyıldan önce Ermenilerden Ruslara aktarılarak gelir.
Yumurtayı kaynatmanın önemli bir nedeni ise 40 günlük Oruç´da hayvansal gıdanın yenmesi yasak olduğundan ve tavukların yumurtlamaya devam ettikleri için bu şekilde muhafaza etmişlerdir.

Renkli yumurtalar Paskalya’nın vazgeçilmezidir. Pazar günü çocuklar, büyüklerin sakladıkları yumurtaları ararlar. Yumurta, Hıristiyanlıkta dirilişi sembolize eder. Kilise Ortaçağ’da oruç sırasında yumurta ve et yenmesini yasaklamıştı. Yumurtalar haşlandıktan sonra boyanıp hediye edilirdi.

PASKALYA TAVŞANI

Tavşanın Paskalya yumurtası getirmesi biyolojik olarak mümkün değil. Ama o da bu mevsime ait ve baharın habercisi olarak kabul ediliyor. Çok üredikleri için eskiden beri bereketin sembolü olarak kabul ediliyor. Geçmiş yüzyıllarda hediyeleri horoz ve leylekler de getirirdi. Bugün renkli yumurtaları ve şekerlemeleri tavşan getiriyor.

PASKALYA KUZUSU

Paskalya kuzusunun geçmişi Yahudi ritüeli olan Hamursuz Yortusu’nda kuzu kesilmesine kadar uzanır. Kuzu figürü İsraillilerin Mısır’dan göçünü anlatır. Yahudiler ölüm meleği kendilerine dokunmasın diye kapılarını kuzu kanıyla işaretlemişlerdi. Hıristiyanlıkta ise kuzu Hz.İsa’nın masum olduğu halde acı çekmesini simgeler. Kek şeklindeki kuzu sadece temanın bir çeşitlemesi sayılır.

PASKALYA MUMU

Başlangıçta Paskalya mumu, Paskalya gecesinin kilise ayinlerinde yakılırdı. Işık, Hz. İsa’nın dirilişi ile Hıristiyanların aydınlanmasını simgeliyor. Mum ışığı ayrıca ölümü yenip dirilen İsa’yı sembolize eder. Paskalya mumu ile diğer mumlar da tutuşturulur. Böylelikle aydınlanma sembolik olarak aktarılmış olur.

PASKALYA ATEŞİ

Paskalya ateşi, Cermen gelenekleri içerisinde de yer alıyordu. Alevlerin insanları kışın yoksulluğundan, kötü ruhlardan koruyacağına inanılırdı. Ayrıca ateş ışığının şans getirdiğine inanılır. Bugün aileler ve küçük topluluklar bir araya gelip Paskalya ateşiyle, Paskalya’yı kutluyor.

PASKALYA ÇANI VE PASKALYA ÇINGIRAĞI

Kutsal Pazar günü kilise çanları yüksek sesle çalarak dirilişi müjdeler. Katolik kiliseleri Kutsal Perşembe’de sessizliğe gömülürken, çocuklar tahta zırıltılarla sokakları dolaşıp inananları dua etmeye ve kiliseye ibadete çağırır.

PASKALYA SUYU

Paskalya suyu alma geleneği neredeyse kalmadı. Kutsal Pazar’dan önceki gece, genç kadınlar bir nehir kenarına gidip su alırlar. Paskalya suyu yaşamı simgeler. Kadınlar su almaya gidip gelirken sessiz kalırlarsa güzellik ve doğurganlıklarının kalıcı olacağına inanılır. Doğu Almanya’daki Slav azınlık Sorblar bu geleneği hala yaşatıyor.

PASKALYA YUMURTASI TOKUŞTURMA

Yumurtası kırılmayan kazanır. Almanya’nın değişik bölgelerinde Paskalya kahvaltısında Paskalya yumurtalarını tokuşturmak sevilen bir oyun. Özellikle Bavyera ve Ren Bölgesi’nde. Bunun dini bir gelenek olmadığını anlamak zor olmasa gerek.

PASKALYA GEZİSİ

Paskalya yemeğinden sonra yapılan yürüyüş de bir gelenektir. Paskalya gezintisi uzun kışın ardından bütün güzelliğiyle gelen baharı karşılamak anlamına gelir. Goethe, Faust adlı ünlü eserinde bu geleneği ölümsüzleştirdi. Günümüzde kilise cemaatleri ve dernekler geleneksel Paskalya gezileri tertipler.

PASKALYA YÜRÜYÜŞLERİ

Almanya’daki ilk Paskalya yürüyüşü 1960’da yapıldı. Daha sonra gelenek haline gelen yürüyüşlerde önce Soğuk Savaş Almanya’sının silahlanma planları protesto edilmişti. Günümüzün yürüyüşleri daha ziyade barış ve çevre koruma gösterisi şeklinde geçiyor.