Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul’un açıklamaları Suriyelilerin dönüşünü tartışmaya açtı. Ancak veriler, Almanya’daki Suriyelilerin büyük kısmının kalıcı olduğunu gösteriyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, Suriye’deki yıkım üzerine yaptığı açıklamalarla Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüp dönemeyeceği tartışmasını yeniden alevlendirdi. Wadephul, geçtiğimiz hafta Şam’da yaptığı açıklamada “geri dönüşün şu aşamada neredeyse imkânsız olduğunu” söylemişti. Ancak bu sözler, kendi partisi içinde sert eleştirilerle karşılandı.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), 2024 yılı sonunda Suriye’nin komşu ülkelerinde hala 4,5 milyon Suriyeli mülteci bulunduğunu bildirmişti.
Aralık 2024’te Suriye’de dengeler tamamen değişti. Beşar Esad’ın hükümeti bıraktı. Bu siyasi dönüşümün ardından on bir ay içinde UNHCR, ülkesine dönen Suriyelilerin sayısının bir milyonu aştığını ve rakamın giderek yükseldiğini açıkladı.
En fazla dönüş, Türkiye’den gerçekleşti. Bugüne kadar 550 bin Suriyeli Türkiye’den evlerine geri döndü. Onları 320 bin kişiyle Lübnan, 152 bin kişiyle Ürdün izledi. Mısır ve Irak’tan da Esad sonrası dönemde on binlerce Suriyeli ülkelerine geri döndü.
Ancak geri dönenlerin tamamının bunu gerçekten “gönüllü” olarak yapıp yapmadığı net değil. Örneğin Türkiye’de yürürlüğe konan “Git ve gör” adlı devlet programı, Suriyeli mültecilere ülkelerini üç kez ziyaret etme hakkı tanıyor; bu ziyaretlerin ardından kalıcı dönüş kararı verebiliyorlar.
Yine de, komşu ülkelerdeki hükümetlerin Birleşmiş Milletler’le ortaklaşa yürüttüğü aktif dönüş programları sayesinde, genel olarak geri dönüş rakamları belirgin şekilde arttı. UNHCR’nin yayımladığı bir araştırma ise, bu “gönüllü” dönüşlerin arkasında çoğu zaman itici nedenlerin bulunduğuna işaret ediyor: Artan yaşam maliyetleri, işsizlik, geleceğe dair umutsuzluk ve Suriyelilere yönelik sosyal baskı gibi faktörler.
Durum Almanya’da ise oldukça farklı. Ülkede hâlihazırda 947.833 Suriyeli yaşıyor; bunların büyük çoğunluğu mülteci statüsünde. Yılın başına göre yaklaşık 30 bin kişi daha az görünse de, bu düşüşün temel nedeni geri dönüş değil, Almanya vatandaşlığına geçen Suriyeliler.
Esad’da sonra yalnızca 2869 Suriyeli, Almanya’nın sunduğu “gönüllü dönüş” mali desteğinden yararlanarak ülkesine döndü. Bu destek, aile başına en fazla 4000 Euro olarak belirlenmiş durumda.
Almanya’nın güçlü sosyal sistemi ve ekonomik istikrarı, pek çok Suriyeli için ülkelerine dönmekten çok daha cazip bir yaşam olanağı sunuyor. Federal İş Ajansı verilerine göre, 2025 başında 236 bin Suriyeli sosyal sigortalı bir işte çalışırken, 518 bin kişi Bürgergeld (vatandaşlık yardımı) alıyordu.
