Türkiye’nin 2021 yılında yürürlüğe koyduğu finansal bilgi paylaşımı uygulaması, yurt dışında yaşayan milyonlarca Türk’ü zor durumda bıraktı. Türkiye’deki banka hesapları ve mal varlıkları yaşanılan ülkelere otomatik olarak bildirilirken, binlerce gurbetçi geriye dönük yılları kapsayan vergi cezaları, yardım kesintileri ve ceza davalarıyla karşı karşıya kaldı.
Türkiye’nin Mayıs 2021’de uygulamaya aldığı “Finansal Hesap Bilgilerinin Paylaşımı” anlaşması, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarını doğrudan etkileyen sonuçlar doğurdu. Bu sistemle birlikte Türkiye’deki banka hesapları, kira gelirleri ve çeşitli mal varlıkları, gurbetçilerin yaşadığı ülkelerin mali makamlarına otomatik olarak iletilmeye başlandı. Uygulama, bireysel bildirimden bağımsız şekilde işlediği için birçok kişi durumdan ancak ceza tebligatlarıyla haberdar oldu.
Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülke, Türkiye’den gelen finansal bilgiler doğrultusunda gurbetçiler hakkında inceleme başlattı. Türkiye’de 1.000 doların üzerinde banka mevduatı, kira geliri, ortaklık payı ya da benzeri kazancı bulunan kişilerin bu gelirleri yaşadıkları ülkede beyan etmemesi halinde, “vergi kaçırma” suçlamasıyla karşı karşıya kaldığı bildiriliyor. Bu kapsamda geriye dönük en az 5 yıl, bazı durumlarda ise 10 yıla kadar vergi hesaplaması yapılıyor.
Sadece vergi cezalarıyla sınırlı kalmayan süreçte, gurbetçilerin bugüne kadar aldıkları sosyal yardımlar da mercek altına alındı. Yetkililer, beyan edilmeyen Türkiye gelirleri nedeniyle geçmişte alınan yardımların kesildiğini, hatta faiziyle geri talep edildiğini belirtiyor. Bazı ülkelerde ise savcılıklara suç duyurusunda bulunularak ceza davaları açıldığı ifade ediliyor.
Uygulamanın en dikkat çekici yönlerinden biri ise cezaların herkes için geçerli olması. Uzun süreli ya da kısa süreli oturma izni sahipleri, çifte vatandaşlar hatta iltica etmiş kişiler dahi bu kapsamdan muaf tutulmuyor. İddialara göre bazı vakalarda, iltica statüsünün dahi iptali gündeme gelebiliyor. Bu durum, yurt dışındaki Türk toplumu arasında büyük endişe yaratmış durumda.
Yurt dışında yaşayan 5 milyonu aşkın Türk’ün önemli bir bölümünün, Türkiye’de banka hesabı veya mal varlığı bulunduğu biliniyor. Uzmanlar, bu kişilerin yaşadıkları ülkelerde mali danışmanlardan destek alarak durumlarını netleştirmeleri gerektiğini vurgularken, Ankara’nın uygulamayı hayata geçirirken gurbetçilerin karşılaşabileceği sonuçları yeterince gözetmediği eleştirileri de giderek artıyor.
